Τρίτη ματιά

Της Αννας Δαμιανίδη

Η βία παγιδεύει τους ανθρώπους στις δικές της συνήθειες. Ποιος υποχωρεί πρώτος; Αν υποχωρήσει ο Ερντογάν θα θεωρηθεί αδύναμος, αν υποχωρήσουν οι διαδηλωτές το ίδιο. Η εξέγερση που άρχισε για το πιο ειρηνικό πράγμα του κόσμου, ένα πάρκο μέσα στην πόλη, δυσκολεύεται να τελειώσει. Αυτό αρέσει σε όσους ονειρεύονται επαναστάσεις, δεν αρέσει σε όσους απολαμβάνουν την καθημερινή ζωή στις πόλεις. Δεν γίνεται οι σεμνοί επαρχιώτες να γίνουν οπαδοί της ελευθεριότητας ούτε όμως και οι αντίπαλοί τους να παραχωρήσουν τις πολύτιμες ελευθερίες τους. Οι αδιαλλαξίες δεν ωφέλησαν ποτέ τις πλατείες και τα πάρκα.

Λένε πως ο Ερντογάν εκπροσωπεί τη δυναμική Ανατολή που ξεχειλίζει ασυγκράτητη προς πάσα κατεύθυνση. Φτιάχνει καινούργιες γέφυρες στον Βόσπορο, όταν το ερώτημα είναι αν θα περάσει από τις παλιές η Δύση ανατολικά ή το ανάποδο. Μα τι θα απογίνει τόση ορμή αν δεν μπορεί να βρει ποτέ μπροστά της κάτι αληθινά φθαρμένο, να σταθεί και να κοιτάξει; Να, όπως στον Ιππόδρομο, όλα τα έργα τέχνης που είχε κουβαλήσει ο Κωνσταντίνος από τα πέρατα της αυτοκρατορίας και τα είχε στοιβάξει όπως βάζουμε στο σύνθετο τα σουβενίρ των ταξιδιών μας. Τι ωραία και τακτικά, ο τρίποδας των Δελφών με τα φίδια του, ο οβελίσκος με τα ιερογλυφικά του, διάφορα παράξενα. Δεν είχαν ακόμα εκτιμήσει τα μενίρ των Γαλατών να κουβαλήσουν κι ένα τέτοιο. Πού να ήξεραν τι δόξα θα κέρδιζαν κάποτε οι βάρβαροι της Δύσης.

Το κέντρο θυμίζει ακόμα την αυτοκρατορία, αυτό το πολιτικό σύστημα που τόσο πολύ ξεπεράστηκε ώστε μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα καλά του στοιχεία: το κυριότερο ήταν ότι ανεχόταν την πολυμορφία, μια ικανότητα πολύτιμη.

Η Πόλη είναι ευρωπαϊκή ακόμα και ως ανατολίτικη. Στο παλιό της κομμάτι πλήθη τουριστών αναγνωρίζουν τα σκηνικά Ιστορίας, μυθιστορημάτων, μύθων και δραμάτων μέσα σε ατμόσφαιρα παρακμής. Θυμίζει ότι υπήρξε πρωτεύουσα αυτοκρατορίας, σε μεγάλες ιστορικές περιόδους ανεχόταν την πολυμορφία. Οταν έπαψε να είναι πρωτεύουσα, αφέθηκε στο περιθώριο του εθνικού κράτους που θα δυσκολευόταν να την αφομοιώσει. Περιφερειακά πνίγεται από τις ομοιόμορφες γειτονιές που ξεφυτρώνουν σε μια νύχτα, όμως το κέντρο δεν παραχωρεί την πολυτέλεια του παρελθόντος του.

Και τι θα γίνει λοιπόν; Ο Ορχάν Παμούκ δήλωσε ότι ανησυχεί για τη συνεχιζόμενη σύγκρουση. Αν μπορούσε να επινοήσει αυτός έναν τρόπο συμβιβασμού, θα τον άκουγαν οι δυο πλευρές; Είναι πραγματικό παιδί της πόλης, η οποία θα μπορούσε να γραφτεί και με κεφαλαίο σαν πρόταση συμβιβασμού ανάμεσα στο καταργημένο επισήμως Κωνσταντινούπολη και το απαράδεκτο για τη δική μας πολιτική ορθότητα Ιστανμπούλ (αλήθεια, δεν άκουσα ποτέ κριτική για τη δική μας πολιτική ορθότητα που απαγορεύει να λέμε Μακεδονία την ΠΓΔΜ, Ιστανμπούλ την Κωνσταντινούπολη, κ.λπ., κ.λπ., μην τα πιάσουμε ένα ένα, μόνο την πολιτική ορθότητα των άλλων ειρωνευόμαστε).