Ε.Ε: Οι αλλαγές στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για τους πρόσφυγες για μία ακόμη φορά ευνοούν τις πλούσιες χώρες του Βορρά, ενώ αυτές που τις επεδίωκαν ήταν οι φτωχότερες χώρες που έχουν και το πρόβλημα
Του Γιώργου Τσιάρα
Οι Νότιοι –λογικά– διαμαρτύρονταν και πίεζαν για τροποποιήσεις, αλλά οι Βόρειοι ήταν αυτοί που βγήκαν τελικά ικανοποιημένοι από τις αλλαγές στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη χορήγηση ασύλου σε πρόσφυγες από τρίτες χώρες, που υπερψηφίστηκαν χτες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μετά από «παζάρι» των υπουργών Εσωτερικών της Ε.Ε. που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια.
Κι αυτό γιατί, ναι μεν η νέα κοινοτική νομοθεσία –που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το δεύτερο μισό του 2015- θεσπίζει επιτέλους ενιαίες προδιαγραφές για την παροχή ασύλου σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., επιταχύνοντας μάλιστα σημαντικά τις σχετικές διαδικασίες, και γενικώς δημιουργεί ένα βασικό «πακέτο» δικαιωμάτων για όσους καταφτάνουν στην Ε.Ε. αναζητώντας άσυλο, αλλά κατά τα άλλα διατηρεί πλήρως το επάρατο, για τους Νότιους, «Δουβλίνο ΙΙ», που τόσα κακά έχει σωρεύσει στις κοινωνίες των «χωρών εισόδου», αλλά πρωτίστως στους ίδιους τους πρόσφυγες και τις οικογένειές τους.
Στα κρύα του λουτρού
Κατά γενική ομολογία, η νέα νομοθεσία ικανοποιεί πάγια αιτήματα των χωρών της βόρειας Ευρώπης, ενώ αφήνει συγκεκριμένες χώρες –Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία, Ισπανία και Μάλτα- στα «κρύα του λουτρού»: έτσι, η επεξεργασία της αίτησης των αιτούντων άσυλο θα πρέπει πλέον να ολοκληρώνεται μέσα σε έξι μήνες, έναντι των 18 που ίσχυε ώς σήμερα, ενώ θα διευκολύνεται με ειδικά κίνητρα η πρόσβαση των προσφύγων στην αγορά εργασίας εντός εννέα το πολύ μηνών, ώστε να επιβαρύνεται λιγότερο ο κρατικός προϋπολογισμός στη χώρα υποδοχής. Σε σχέση με την προηγούμενη –και ισχύουσα ώς σήμερα- οδηγία του 2003, προβλέπονται νέες προδιαγραφές για πιο αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης και διαβίωσης, αλλά και για την έγκαιρη αξιολόγηση των ιατρικών και ψυχολογικών αναγκών όσων αναζητούν άσυλο. Προβλέπονται ακόμη αυστηρότεροι κανόνες για την εκπαίδευση του προσωπικού που διαχειρίζεται τις αιτήσεις ασύλου, αλλά και νέες διατάξεις για τους ασυνόδευτους ανηλίκους και άλλες ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.
Ταυτόχρονα, όμως, αποφασίστηκε πως τα δακτυλικά αποτυπώματα των προσφύγων θα καταχωρίζονται για τρία χρόνια στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων Eurodac, ώστε να αποφεύγεται κατάχρηση της νομοθεσίας περί ασύλου – μια νέα παράμετρος που μπήκε αμέσως στο στόχαστρο οργανώσεων υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και των αριστερών κομμάτων, που υποστηρίζουν πως η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία κινείται σε μια λογική «ποινικοποίησης» των προσφύγων, αφού στη βάση αυτή θα αποκτήσουν πρόσβαση οι αστυνομικές δυνάμεις των κρατών-μελών και η Europol, ώστε να βοηθηθούν στη μάχη ενάντια στην τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα. Κατόπιν αιτήματος των ευρωβουλευτών βέβαια, θα εφαρμοστούν αυστηρότεροι κανόνες προστασίας των προσωπικών δεδομένων και νέες εγγυήσεις, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι τα δεδομένα δεν θα χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς. Ομως πολλοί δεν πείθονται ούτε από τις νέες εγγυήσεις. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση της Γερμανίδας ευρωβουλευτού των Πρασίνων, Φραντσίσκα Κέλερ, πως «αυτή η πολιτική δεν αρμόζει σε κατόχους του Νόμπελ Ειρήνης»…
Το πιο σημαντικό είναι πως η κεντρική ιδέα του «Δουβλίνου ΙΙ», που προβλέπει πως οι πρόσφυγες μπορούν να ζητήσουν άσυλο μόνο στην πρώτη «χώρα εισόδου» στην Ε.Ε., διατηρείται ως έχει, «πνίγοντας» τις χώρες υποδοχής, που εκ των πραγμάτων αποτελούν τις πύλες εισόδου προς το «ευρωπαϊκό όνειρο» για κάθε μετανάστη, αλλά συνάμα οδηγούν και στον «εγκλωβισμό» εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων σε χώρες διαφορετικές από τον τελικό προορισμό τους. Οπως επισημαίνουν οι επικριτές του «Δουβλίνου ΙΙ», χιλιάδες οικογένειες καταλήγουν να χωρίζονται για χρόνια, καθώς τα μέλη τους συχνά αναγκάζονται να υποβάλουν αιτήσεις ασύλου σε διαφορετικές χώρες.
Βαθύς διχασμός
Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα του ασύλου δείχνει ξεκάθαρα τον βαθύ διχασμό και τις διαφορετικές «ταχύτητες» που ισχύουν μεταξύ περιφέρειας και πυρήνα της Ενωσης. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2012 κατατέθηκαν συνολικά στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. 330.000 αιτήσεις για παροχή ασύλου, εκ των οποίων εγκρίθηκαν τελικά μόλις 70.000, οι περισσότερες από χώρες της βόρειας Ευρώπης. Ενώ σε χώρες όπως η Φινλανδία οι πιθανότητες να εγκριθεί μια αίτηση παροχής πολιτικού ασύλου αγγίζουν το 80%, στην Ισπανία η ίδια αίτηση έχει πιθανότητες έγκρισης μόλις 10%
