Oικολογικά
→Η υπεραλίευση και η ραγδαία άνοδος της βιομηχανικής παραγωγής στα παράλια απειλούν τη θαλάσσια ζωή και ειδικά τα κητοειδή σε Βόσπορο, Εύξεινο Πόντο και Μαύρη Θάλασσα
Του Τάσου Σαραντή
Κάποτε, τα νερά γύρω από την Κωνσταντινούπολη έσφυζαν από θαλάσσια ζωή με ξιφίες, θαλάσσιες χελώνες, ακόμα και μεσογειακές φώκιες. Σήμερα, οι μεσογειακές φώκιες έχουν εξαφανιστεί από την περιοχή, όπως και οι μεγάλοι πληθυσμοί των ψαριών. Αλλά παραδόξως, σε μια από τις πιο πολυσύχναστες θαλάσσιες οδούς του κόσμου, παραμένουν αρκετά είδη κητωδών. Εκτός από ρινοδέλφινα, ο Βόσπορος είναι αποτελεί τόπο κατοικίας για σπάνια κοινά δελφίνια και τις ντροπαλές φώκαινες των λιμανιών, κάποιες από τις οποίες κατοικούν στα στενά όλο τον χρόνο, ενώ άλλες ακολουθούν τη μετανάστευση των ψαριών από τη Μεσόγειο έως τη Μαύρη Θάλασσα.
Καθώς όλα αυτά τα είδη των κητωδών χαρακτηρίζονται πλέον ως απειλούμενα ή ευάλωτα, η ταχεία ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών της Τουρκίας και η ανεξέλεγκτη υπεραλίευση αποτελούν τεράστια απειλή για τους πληθυσμούς του δελφινιού και της φώκιας που κάποτε ήταν από τις μεγαλύτερους στον κόσμο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η κατάσταση των θαλάσσιων θηλαστικών της Τουρκίας είναι χαρακτηριστική ενός μεγαλύτερου προβλήματος που αφορά την οικονομική ανάπτυξη που επιδιώκει η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε βάρος του περιβάλλοντος.
Ο αφανισμός των κητοειδών του Εύξεινου Πόντου και της Μεσογείου άρχισε πολύ πριν η κυβέρνηση Ερντογάν αναλάβει την εξουσία, πριν από μια δεκαετία. Στη Μαύρη Θάλασσα, που συνδέεται με το Αιγαίο μέσω του Βοσπόρου, της θάλασσας του Μαρμαρά και τα Δαρδανέλια, περίπου 6 εκατομμύρια δελφίνια και φώκαινες σκοτώθηκαν κατά τον 20ό αιώνα. Η Τουρκία απαγόρευσε τη θανάτωση των κητοειδών το 1983, αλλά οι επιστήμονες από τα τουρκικά πανεπιστήμια αναφέρουν ότι αρκετοί άλλοι παράγοντες συνεχίζουν να κακοποιούν τους πληθυσμούς δελφινιού και φώκιας στα τουρκικά ύδατα και τη Μαύρη Θάλασσα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η υπεραλίευση των θηραμάτων τους, η εμπλοκή τους στα αλιευτικά εργαλεία, ο θόρυβος των υποβρυχίων και του αυξανόμενου αριθμού των σκαφών, η ρύπανση των ακτών που μπορεί να επηρεάσει την αναπαραγωγή των κητωδών και να συντελέσει στην εμφάνιση ασθενειών, και η απώλεια των ενδιαιτημάτων, εξαιτίας του ιλιγγιώδους ρυθμού ανάπτυξης του τουρισμού της Τουρκίας κατά μήκος των ακτών.
Ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης έχει αυξηθεί από 1,5 εκατομμύριο κατοίκους το 1960 σε 13,5 εκατομμύρια σήμερα. Ο πληθυσμός της Τουρκίας έχει τριπλασιαστεί σε αυτό το διάστημα σε 74 εκατομμύρια και ο αριθμός των τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα έχει αυξηθεί κατά 26 φορές τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, από 1,2 εκατομμύρια το 1980 σε 32 εκατομμύρια πέρυσι. Η τουριστική ανάπτυξη έχει οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη ξενοδοχείων και εμπορικών υποδομών κατά μήκος ενός μεγάλου τμήματος της ακτογραμμής της Τουρκίας. Από την άλλη, περίπου 52.000 πλοία διέρχονται από τον Βόσπορο κάθε χρόνο -από 45.000 το 2000 και 4.500 το 1936, όταν υπογράφηκε η Συνθήκη του Μοντρέ (ή Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών), η οποία άνοιξε τα στενά στη διεθνή ναυτιλία. Επιπλέον 2.500 μικρά σκάφη διασχίζουν τα νερά καθημερινά. Η ηχορρύπανση που προκύπτει λειτουργεί καταλυτικά στην ανάπαυση των κητοειδών, αλλά και την εξελιγμένη δυνατότητα επικοινωνίας που διαθέτουν.
Εντούτοις, σύμφωνα με τους Τούρκους επιστήμονες η διατήρηση της βιοποικιλότητας βρίσκεται χαμηλά στον κατάλογο των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης Ερντογάν που δίνει ελάχιστη προσοχή στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Και αυτό είναι εμφανές τα σχέδιά της για υδροηλεκτρικά φράγματα, στην περιφρόνηση που επιδεικνύει στις προτεινόμενες ποσοστώσεις για την αλιεία του τόνου, στις πολιτικές που επιτρέπουν αποψίλωση των δασών γύρω από τον Εύξεινο Πόντο, και στην ενθάρρυνση της παράκτιας ανάπτυξης.
Ομως, η οικοδομική έκρηξη κατά μήκος των ακτών της Τουρκίας είναι απλώς ένας από τους πολλούς παράγοντες που απειλούν τα κητοειδή, λένε οι επιστήμονες. Η ρύπανση, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις θηραμάτων, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο το ανοσοποιητικό σύστημα των κητοειδών και να οδηγήσει σε ξεσπάσματα επιδημιών. Επιπλέον, η βιομηχανική και η αστική ρύπανση μπορεί να καταστρέψει τις περιοχές αναπαραγωγής των ψαριών.
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι είναι επιτακτική η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στα στενά των Δαρδανελίων που συχνάζουν τα κητοειδή. Ομως, σήμερα, λιγότερο από το 3% των χωρικών υδάτων της Τουρκίας έχουν χαρακτηριστεί ως θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές και οι νόμοι που διέπουν την προστασία των περιοχών αυτών σπάνια εφαρμόζονται. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση επιδεικνύει ελάχιστη προθυμία για να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, καθώς δεν θέλει να διαταράξει την κυκλοφορία των πλοίων που είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία της Κωνσταντινούπολης
