Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Επτά νεκροί. Τουλάχιστον 770 τραυματίες. Τανκς και μέλη της προεδρικής Ρεπουμπλικανικής Φρουράς βγήκαν και πάλι στους δρόμους του Καΐρου, σε ρόλο εθνικού «θεματοφύλακα». Και στο φόντο, μία χώρα εκ νέου διχασμένη.
Ο μέχρι στιγμής απολογισμός των τελευταίων αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ ισλαμιστών και κοσμικών στην Αίγυπτο μαρτυρεί ένα προεμφυλιακό σκηνικό, αυτή τη φορά μεταξύ των ίδιων των «πρωταγωνιστών» της λαϊκής εξέγερσης, που πριν από δύο χρόνια ανέτρεψε το αυταρχικό καθεστώς Μουμπάρακ…
Σημειολογικά αποκαλυπτικό της επικίνδυνα ρευστής κατάστασης: το γεγονός ότι ο ισλαμιστής πρόεδρος, Μοχάμεντ Μόρσι, απηύθυνε αργά χθες το βράδυ έκτακτο, ενωτικό διάγγελμα από τηλεοράσεως, περικυκλωμένος -κυριολεκτικά και μεταφορικά- από τον στρατό και τους διαδηλωτές της αντιπολίτευσης, που είχαν σχηματίσει κλοιό γύρω από το προεδρικό μέγαρο, πιστοί στο κεντρικό τους σύνθημα «Φύγε τώρα!»
Υπό το βάρος ισχυρών πιέσεων, κυρίως κατά τελευταίο 24ωρο, από το ισχυρό στρατιωτικό κατεστημένο της Αιγύπτου, το ετερόκλιτο μπλοκ της αντιπολίτευσης (φιλελεύθεροι, σοσιαλιστές, αριστεροί, Κόπτες, δυσαρεστημένοι νέοι και νοσταλγοί του προηγούμενου καθεστώτος), φυσικά τις ΗΠΑ, μέχρι και από τους μετριοπαθείς της Μουσουλμανικής Αδελφότητας -η οποία φυλλορροεί τις τελευταίες ημέρες σε στελέχη- ο Μόρσι επιχείρησε να κάνει ένα μικρό βήμα πίσω.
Αν και αρνήθηκε να ακυρώσει το δημοψήφισμα για την έγκριση του αμφιλεγόμενου αιγυπτιακού νέου συντάγματος, το οποίο έχει προγραμματιστεί για τις 15 Δεκεμβρίου, δήλωσε έτοιμος για εθνικό διάλογο με ολόκληρη την αντιπολίτευση, προκειμένου να εξεταστούν τυχόν τροποποιήσεις στο τελικό κείμενο που θα τεθεί προς ψήφιση.
Κι απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση στους ηγέτες των πολιτικών κομμάτων για αύριο, Σάββατο, για διαβουλεύσεις «σε φιλική ατμόσφαιρα», όπως επανειλημμένα είπε.
«Χρυσώνοντας το χάπι», ο Αιγύπτιος πρόεδρος διαβεβαίωσε ότι το πλέον επίμαχο άρθρο 6, που από τις 22 Νοεμβρίου τον περιβάλλει με υπερεξουσίες, όχι μόνο θα παύσει να ισχύει μόλις γίνει γνωστό το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, είτε αυτό είναι «ναι» είτε «όχι», αλλά και ότι θα μπορούσε να αποσυρθεί, χάριν της ευόδωσης του διακομματικού διαλόγου.
Σε κάθε περίπτωση, η ουσία του άρθρου 6 -υπενθύμισε- είναι «η διασφάλιση της εθνικής κυριαρχίας». Οχι τυχαία, μόλις λίγα λεπτά νωρίτερα, ο Μόρσι είχε καταγγείλει τον ρόλο «πληρωμένων πρακτόρων» στα αιματηρά επεισόδια των τελευταίων ημερών, κάνοντας λόγο για προσπάθειες αποσταθεροποίησης της χώρας.
Ηδη, είπε, έχουν συλληφθεί 80 άτομα, αρκετά από τα οποία έχουν ομολογήσει, κατονομάζοντας 40 ονόματα των -άγνωστης ακόμη προέλευσης- υποκινητών τους. Για περισσότερες λεπτομέρειες ο Μόρσι παρέπεμψε μετά την ολοκλήρωση της επίσημης έρευνας, θυμίζοντας έτσι σε πολλούς τη φρασεολογία του Χόσνι Μουμπάρακ, λίγο πριν από την «εκθρόνισή» του.
Για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, το «στοίχημα» τώρα είναι όχι απλώς να κερδίσει το δημοψήφισμα, αλλά να επαναβεβαιώσει πανηγυρικά την πολιτική κυριαρχία της στην Αίγυπτο, στις βουλευτικές εκλογές που θα ακολουθήσουν.
Για την αντιπολίτευση -που επιδιώκει εκ νέου τώρα τη συσπείρωσή της- το ερώτημα είναι εάν και κατά πόσο θα καταφέρει να «κεφαλαιοποιήσει» πολιτικά το κλίμα πόλωσης και την εντεινόμενη λαϊκή καχυποψία περί «κρυφής ατζέντας» των εκσυγχρονισμένων ισλαμιστών.
«Η παρούσα κρίση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι τα κόμματα της κοσμικής αντιπολίτευσης γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται να κερδίσουν τις εκλογές και πιθανότατα γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να σταματήσουν το δημοψήφισμα», εκτιμά η αναλύτρια Μαρίνα Οταγουεϊ στο αμερικανικό thnik tank «Council on Foreign Relations». «Οι ισλαμιστές θα κερδίσουν το δημοψήφισμα. Κι αυτό που έχουμε τώρα είναι μια παράδοξη κατάσταση, όπου στο όνομα της δημοκρατίας η κοσμική αντιπολίτευση προσπαθεί να ακυρώσει κάθε μορφής εκλογές».
«Πράγματι, πολλοί Αιγύπτιοι πιστεύουν ότι το σύνταγμα της χώρας τους δεν χρειάζεται να είναι άψογο. Τουλάχιστον όχι αμέσως», αναφέρει σε άρθρο του στο έγκριτο περιοδικό «Time» ο αραβικής καταγωγής δημοσιογράφος Αϊμάν Μοχιελντίν.
«Η έγκριση του συντάγματος μπορεί να αποτελεί μέρος ενός τελειωτικού πολιτικού παιχνιδιού από τον πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι, αλλά δεν είναι το τέλος της διαδικασίας. Είναι η αρχή», υπογραμμίζει, «μιας πολιτικής και κοινωνικής εξέλιξης» της Αιγύπτου. Κατά το δοκούν, προτού επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση στα χέρια τους οι εξτρεμιστές σαλαφιστές…
«Ενας γνωστός μου Αιγύπτιος», περιγράφει χαρακτηριστικά στη χθεσινή ανταπόκρισή του από το Κάιρο ο Τζακ Σένκερ για τη βρετανική εφημερίδα «Guardian», «παρομοίασε την άνοδο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην εξουσία με την κοπιώδη προσπάθεια ενός (φανταστικού) επιβάτη του Τιτανικού, που αφού καταφέρει να φτάσει ματωμένος και μωλωπισμένος στη γέφυρα, γραπώνει θριαμβευτικά το τιμόνι, ενώ το πλοίο έχει ήδη πάρει κλίση».
«Το κρουαζιερόπλοιο είναι αδύνατον να πλοηγηθεί μέσα σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο ωκεανό», συνεχίζει ο Τζακ Σένκερ. «Αλλά η άρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας να αναγνωρίσει ότι τα παλιά πολιτικά “εργαλεία” έχουν σπάσει, είναι αυτή που μας οδήγησε εδώ.
Η πολιτική ελίτ στερείται τόσο ικανότητας όσο και βούλησης να επιδιώξει μια γνήσια επαναστατική δικαιοσύνη και να ανοίξει τους μηχανισμούς εξουσίας στη χώρα, από το τοπικό στο εθνικό, στον απλό λαό».
«Κι αυτό», καταλήγει, «σημαίνει ότι για πολλούς -συμπεριλαμβανομένων και των εκατομμυρίων που ψήφισαν για πρόεδρο τον Μόρσι, αλλά δεν συμμερίζονται την άκαμπτη απολυταρχικότητα και τη νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία της σημερινής ηγεσίας- οι προσδοκίες τους δεν έχουν εκπληρωθεί και ότι η επανάσταση από τα κάτω συνεχίζει να υπάρχει»…
