Οι Σωτήρης Φέλιος, Μελέτης Φικιώρης, Πάρις Τσεβάς και Αντώνης Χατζηιωάννου, όλοι δικηγόροι στο επάγγελμα, μίλησαν για την «υπερβατική τους τρέλα», το πώς ξεκίνησε και εξελίχτηκε. Δεν ξέχασαν να αναφερθούν στις δυσκολίες που τους δημιουργεί η κρίση και το ελληνικό κράτος, αλλά και στην αγωνία τους για το μέλλον των συλλογών τους
Της Παρής Σπίνου Φωτ. Μάριος Βαλασόπουλος
Καιρό είχαμε να δούμε τόσους δικηγόρους μαζί, όχι στον φυσικό τους χώρο, στην Ευελπίδων, αλλά στο βιβλιοπωλείο Free Thinking Zone. Αιτία για τη συνάντηση δεν ήταν κάποια σοβαρή νομική υπόθεση, αλλά το πάθος για την τέχνη που τους ενώνει. Η «υπερβατική τρέλα», το «όγδοο θανάσιμο αμάρτημα», ο «κατήφορος», όπως χαρακτήρισαν τη μανία του συλλέγειν ο Σωτήρης Φέλιος, ο Μελέτης Φικιώρης, ο Πάρις Τσεβάς, ο Αντώνης Χατζηιωάννου. «Πρέπει να το ΄χει το νερό της Νομικής», παρατήρησε με χιούμορ ο πρώτος.
Συζήτηση με θέμα «Ο συλλέκτης και ο κόσμος του» οργανώθηκε την περασμένη Πέμπτη με την ευκαιρία της έκθεσης «Περιστατικά Δ΄» που οργανώνεται στη Σύρο (27/7-27/8-επιμ. Ιρις Κρητικού) με έργα σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων από τη συλλογή Αντώνη και Αζιας Χατζηιωάννου. Κοινό χαρακτηριστικό άλλωστε των τεσσάρων δικηγόρων –συλλεκτών είναι η αγάπη τους για την ελληνική παραστατική ζωγραφική με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Πώς όμως άρχισαν να συλλέγουν, τι καθορίζει τις επιλογές τους, πόσο προσωπική είναι η σχέση τους με τους ζωγράφους; Πόσο έχει επηρεάσει η κρίση την αγοραστική τους δύναμη, αλλά και πώς σκοπεύουν να αξιοποιήσουν τις συλλογές τους;
Ο Α. Χατζηιωάννου είχε το αρχικό ερέθισμα από τον πατέρα του, που ήταν έμπορος γραμματοσήμων. «Αρχισα με γραμματόσημα που απεικόνιζαν έργα τέχνης. Στη συνέχεια επέλεγα έργα, που μου έδιναν ευχαρίστηση, ψυχική ανάταση. Αρχικά με σύστηναν οι γκαλερίστες ως δικηγόρο, κάποια στιγμή όμως ως συλλέκτη». Ο ίδιος βάζει όρια στις αγορές του: «Μέχρι εκεί που φτάνει το χέρι μας. Με τη σύζυγό μου λέμε «είμαστε ευτυχείς γι΄ αυτό που μπορέσαμε και όχι δυστυχείς γι΄ αυτό που δεν μπορέσαμε»
Από συλλογή γραμματοσήμων ξεκίνησε και ο Μελέτης Φικιώρης, ωστόσο γρήγορα παρασύρθηκε και πελάγωσε στον κόσμο της ζωγραφικής. «Θέλεις να αποκτήσεις αυτό που σου αρέσει, πρέπει όμως και να μπορείς. Κάποια στιγμή σκέφτηκα πως δεν μπορώ να αποκτώ τα πάντα. Ετσι συλλέγω έργα με τα οποία συνομιλώ μαζί τους». Εδώ και μερικά χρόνια έχει δημιουργήσει τις «Εικαστικές Αναζητήσεις», όπου παρέχει δωρεάν εκθεσιακό χώρο σε πολύ νέους δημιουργούς.
Γεννημένος στην Τρίπολη ο Σωτήρης Φέλιος γοητεύτηκε μικρός από προσωπογραφίες του 19ου αιώνα, που ανακάλυψε στην τοπική βιβλιοθήκη. «Η ζωγραφική λειτουργούσε σαν σύσταση για το πρόσωπο. Αργότερα αγόραζα πίνακες γιατί μπορούσα να τους αγοράσω. Ηθελα να τους βλέπω κρεμασμένους, να μου μιλάνε». Τώρα με το δραστήριο Ιδρυμα «Η Αλλη Αρκαδία» παρουσιάζει τη σημαντική συλλογή του στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.
«Ανιδιοτελείς» χαρακτήρισε ο Πάρις Τσεβάς τους συλλέκτες που συγκεντρώνουν έργα καλλιτεχνών, οι οποίοι βρίσκονται εν ζωή. «Γιατί αφού περάσουν πολλά χρόνια θα ξεχωρίσουν από κάθε γενιά ένας ή δύο». Υπερασπίστηκε, δε, τη ζωγραφική: « Είναι έκφανση της Ιστορίας, εκφράζει κινήματα, πρωτοπορίες, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα, συνομιλεί με τις άλλες τέχνες».
Οι συλλέκτες παραδέχτηκαν, πάντως, πως οι φιλίες που συχνά αναπτύσσουν με τους ζωγράφους επηρεάζουν τις επιλογές τους. «Η σχέση με τους καλλιτέχνες συνήθως είναι κακός σύμβουλος. Η Ιστορία έχει αποδείξει ότι πολλοί καλοί ζωγράφοι είχαν κακό χαρακτήρα», είπε ο Π. Τσεβάς.
Παρεμβάσεις έκανε ο Πέτρος Βέργος, του γνωστού οίκου δημοπρασιών. Δεν έχει σχέση με τη δικηγορία, διαθέτει όμως εξαιρετικές συλλογές με βιβλία, ξυλόγλυπτες ταμπακιέρες κ.ά. «Ο πραγματικός συλλέκτης ξεπερνάει τις δυνατότητες του», τόνισε. «Οταν φτάνει σε οικονομικό αδιέξοδο, βρίσκει τρόπους να το ξεπεράσει. Αλλιώς θα ήταν ένας απλός φιλότεχνος με 10 πίνακες».
Στη συζήτηση συμμετείχε και η Πόλυ Κολλιαλή, συμβολαιογράφος, με πλούσια συλλογή χαρακτικών του 20ού αιώνα. Είπε ότι ο καθένας μπορεί να γίνει συλλέκτης αγοράζοντας από δύο cheap art το χρόνο. Εξέφρασε όμως και την αδυναμία της να συνεχίσει να τροφοδοτεί τη συλλογή της, λόγω της κρίσης που έπληξε και το επάγγελμά της.
«Καθώς έχει ανακοπεί η τρελή κούρσα των αγορών οι συλλέκτες πρέπει να σκεφτούν πώς μπορούν να εκθέτουν τα έργα και να προβάλλουν τους σύγχρονους Ελληνες ζωγράφους, να συνεργάζονται μεταξύ τους, να προωθήσουν την εικαστική παιδεία. Κάθε συλλογή είναι μια μικρή κιβωτός που διασώζει την τέχνη». Ασφαλώς προβληματίζονται για το μέλλον της συλλογής τους. Αν τα παιδιά τους θα πάρουν τη σκυτάλη, αν θα τη δωρίσουν στο Μουσείο Μπενάκη ή στην Εθνική Πινακοθήκη. Κι αν μπορούν να δημιουργήσουν ένα ιδιωτικό ίδρυμα για να τη στεγάσει, που θα είναι βιώσιμο.
«Καταθέτουμε κάτι για τον πολιτισμό σε αυτή τη χώρα. Με εκθέσεις, με καταλόγους, χωρίς κρατική συμβολή», είπε ο Α. Χατζηιωάννου, ενώ ο Μ. Φικιώρης συμπλήρωσε: «Η έκθεση των έργων απαιτεί συνεχή οικονομική στήριξη, που ξεπερνά τη ζωή του συλλέκτη και οι διάδοχοι δεν είναι πάντα σε θέση να ανταποκριθούν. Από την άλλη, το ελληνικό Δημόσιο δεν είναι οργανωμένο ακόμη για να δεχτεί μεγάλες ιδιωτικές συλλογές. Με το να γεμίζουν οι αποθήκες των μουσείων δεν γίνεται τίποτα».
…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Το Δημόσιο δεν μπορεί να δεχτεί μεγάλες ιδιωτικές συλλογές
«Καταθέτουμε κάτι για τον πολιτισμό σε αυτή τη χώρα. Με εκθέσεις, με καταλόγους, χωρίς κρατική συμβολή. Η έκθεση των έργων απαιτεί συνεχή οικονομική στήριξη, που ξεπερνά τη ζωή του συλλέκτη, και οι διάδοχοι δεν είναι πάντα σε θέση να ανταποκριθούν. Από την άλλη, το Ελληνικό Δημόσιο δεν είναι οργανωμένο ακόμα για να δεχτεί μεγάλες ιδιωτικές συλλογές. Με το να γεμίζουν οι αποθήκες των μουσείων δεν γίνεται τίποτα».
