→Μετά τις εξαιρετικές επιδόσεις της στον τομέα της λιτότητας, η χώρα επιβραβεύτηκε από την Ε.Ε. με το να γίνει το 18ο μέλος της λέσχης του ευρώ
Του Γιώργου Τσιάρα
Στη σφιχτή αγκαλιά της Ευρώπης διεισδύει και με τη βούλα πλέον ο «πιο καλός ο μαθητής» των συνταγών λιτότητας, η Λετονία, η οποία, μετά και τη χτεσινή επικύρωση της ένταξής της στην ευρωζώνη, ετοιμάζεται ήδη για το «πάρτι» της Πρωτοχρονιάς του 2014, όταν θα γίνει και επίσημα δεκτή στην κλειστή λέσχη του κοινού μας νομίσματος, ως το 18ο μέλος της.
«Ναι, θα ενταχθούμε στο ευρώ την 1η Ιανουαρίου», δήλωσε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο Λετονός πρωθυπουργός Βάλντις Ντομπρόβσκις προσθέτοντας πως αυτό είναι μια «καλή είδηση για τη Λετονία και για την ευρωζώνη». Πανηγυρικές ήταν οι δηλώσεις και του υπουργού Οικονομικών Αντρις Βιλκς: «Εχουμε εμπιστοσύνη στην Ευρώπη και στην ευρωζώνη», επέμεινε ο υπουργός, που επανέλαβε το γνωστό μάντρα πως η Λετονία έχει «την ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία» και την «ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά εργασίας» στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Οι αριθμοί, πράγματι, δικαιώνουν τον Λετονό… «Στουρνάρα»: η μικρή βαλτική χώρα αναμένεται να σημειώσει φέτος ανάπτυξη 3,8% και του χρόνου 4,1%. Αλλωστε είναι παγκοίνως γνωστό ότι η Λετονία θεωρείται από τους ισχυρούς της Ενωσης ως το κατεξοχήν υπόδειγμα «επιτυχίας» των συνταγών άγριας λιτότητας, με τους Γερμανούς ιδίως να την παρουσιάζουν ως μοντέλο προς αντιγραφή από τους… τεμπέληδες και αντι-μεταρρυθμιστές Νοτιοευρωπαίους και να κουνάνε το δάχτυλο σε όσους καθυστερούν να εφαρμόσουν τη λετονική «ρετσέτα».
Η κοινωνική πραγματικότητα στη χώρα όμως διόλου δεν συμφωνεί με αυτή την πλαστή εικόνα: για τον μέσο Λετονό η οικονομική «θεραπεία» υπήρξε όχι απλώς τοξική, αλλά κυριολεκτικά εξοντωτική. Μετά την ένταξή της στην Ενωση, το 2004, η λετονική οικονομία αναπτύχθηκε ταχύτατα, χάρη κυρίως στα φτηνά τραπεζικά δάνεια. Ομως η κατάρρευση της Lehman Brothers και η διεθνής πιστωτική κρίση που ακολούθησε έκλεισαν την κάνουλα του δανεισμού και στη μικρή Λετονία των 2,2 εκατομμυρίων ψυχών εφαρμόστηκε «άνωθεν» ένα από τα σκληρότερα μνημόνια όλων των εποχών. Αντί να υποτιμήσει το εθνικό της νόμισμα, το λατ, η κυβέρνηση προχώρησε σε εσωτερική υποτίμηση, διατηρώντας το νόμισμά της συνδεδεμένο με το ευρώ, με αντάλλαγμα οικονομική βοήθεια και μια «υποσχετική» για μελλοντική ένταξη στην ευρωζώνη, την οποία «εξαργυρώνει» σήμερα.
Ομως το τίμημα ήταν βαρύτατο: η «δημοσιονομική προσαρμογή» που εφαρμόστηκε περιέκοψε δραματικά μισθούς, συντάξεις και δημόσιες δαπάνες, προκειμένου η χώρα να ανακτήσει την «ανταγωνιστικότητά» της. Στην πράξη, το λετονικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 25%, ενώ γύρω στο 10% του πληθυσμού –250.000 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους νέοι– αναγκάστηκε να μεταναστεύσει, καθώς η (επίσημη) ανεργία υπερτριπλασιάστηκε μεταξύ του 2007 και του 2010, φτάνοντας το 21%. Νοσοκομεία και σχολεία έκλεισαν, κοινωφελείς δημόσιες υπηρεσίες καταργήθηκαν: ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων περιορίστηκε κατά 30%, ενώ οι μισθοί τους μειώθηκαν κατά 40%. Φοβερό ήταν το «νυστέρι» και στον ιδιωτικό τομέα.
Εχει ιδιαίτερη σημασία πως οι Λετονοί, σε αντίθεση με τους πιο θερμόαιμους (και καλομαθημένους, είναι η αλήθεια, στην ευημερία) Μεσόγειους, δεν αντέδρασαν στο μεγάλο ψαλίδι: το πολιτικό σύστημα συναίνεσε αμαχητί στις ξένες «συνταγές», ενώ και τα συνδικάτα αποδείχθηκαν ανίσχυρα να αντισταθούν. Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μάρτινς Μπόνταρς, πρώην στέλεχος τράπεζας της χώρας, η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στη Λετονία και την Ελλάδα είναι πως «οι Ελληνες διαδηλώνουν στους δρόμους. Οι Λετονοί αγοράζουν ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή για την ξενιτιά με την Air Baltic»…
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΑΡΑΣ
