«Κάποτε κοιμόμουν σε χαρτόκουτα/ Η καλή τύχη με χτύπησε και αγόρασα ένα στρώμα/ Μπορεί να συμβεί και σε σένα, σ' εκείνον, σ' αυτούς/ Ενας άνθρωπος ποτέ δεν τελειώνει/ Η τύχη μπορεί να σε βρει κάθε στιγμή».
Είναι στίχοι από το τραγούδι «Tonkara» των Staff Benda Bilili. Αυτής της ακαταπόνητης μπάντας, που δημιουργήθηκε από μια παρέα παραπληγικών, οι οποίοι πείστηκαν πως η μουσική μπορεί να τους ανταμείψει με όσα τους στέρησε η ζωή. «Staff Benda Bilili: Μουσικοί του κόσμου» έχει τίτλο το βραβευμένο ντοκιμαντέρ (2010) των Ρενό Μπαρέ, Φλοράν ντε Λα Τουλαγέ, που προβάλλεται απόψε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
Η ταινία, που προβλήθηκε και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κανών 2010, αφηγείται την ιστορία πέντε παραπληγικών μουσικών, που περιφέρονταν πέριξ του ζωολογικού κήπου της Κινσάσα του Κονγκό.
Ζουν άστεγοι, ρακένδυτοι και ταλαιπωρημένοι, αναζητούν φιλίες και συμπαράσταση από τα παιδιά των δρόμων, μετακινούνται με ειδικά τροποποιημένα τρίκυκλα λόγω της αναπηρίας που απέκτησαν από πολιομυελίτιδα (για χρόνια η πολιομυελίτιδα σάρωνε το Κονγκό λόγω έλλειψης του εμβολίου).
«Κάθε μύθος», λένε οι δύο δημιουργοί της ταινίας, «έχει τη σκοτεινή του πλευρά. Εμείς αποκαλύπτουμε στην ταινία το χάος πίσω από το έπος. Αυτή η μπάντα του δρόμου ζει το όνειρό της ξεκινώντας από την καρδιά της Αφρικής: μία από τις πιο τραυματισμένες πόλεις της. Η καρδιά της ταινίας είναι η ζωή της μπάντας μέσα στους δρόμους».
Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι που μοιάζουν ξεγραμμένοι από τη ζωή παρακάμπτουν τις δυσκολίες, τα κινητικά προβλήματα, την απόλυτη έλλειψη υλικών και καταφέρνουν να κάνουν διεθνείς περιοδείες και να μετατρέπονται σε σύμβολο ελπίδας. Στην τοπική κονγκολέζικη γλώσσα Lingala, «Benda Billili» σημαίνει «δες παραπέρα».
Αυτό ακριβώς έκαναν πράξη οι πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ: άνθρωποι που κοιμούνταν σε χαρτόκουτα, παιδιά που μεγάλωναν στους δρόμους, ψιλοκλέφτες με «φιλότιμο», γυναίκες του αγοραίου έρωτα, πρόσφυγες και ανάπηροι που ζητιάνευαν.
Ο αέναος αγώνας τους, η ελπίδα που περιμένουν να «ανθήσει», η μουσική που μπαίνει στη ζωή τους σαν θαύμα. Ενας κόσμος γεμάτος ανθρωπιά, εφευρετικότητα, χιούμορ αλλά καθόλου μίζερος και μοιρολατρικός.
«Για όλους τους «χαμένους» της ζωής, οι Staff Benda Bilili γίνονται οι εκπρόσωποί τους στον κόσμο. Από τους δρόμους της Κινσάσα, στα πιο μοδάτα κλαμπ της Κοπεγχάγης. Η ανάπηρη οδύσσειά τους καταρρίπτει όλα τα κλισέ για τους ανάπηρους και μίζερους. Μας κάνει να προβληματιστούμε για τα προσωπικά μας όρια και τη δυνατότητά μας να αντεπεξέλθουμε στις δυσκολίες», σχολιάζουν οι Ρενό Μπαρέ, Φλοράν ντε Λα Τουλαγέ.
Οι Staff Benda Bilili -τους έχουμε δει ζωντανά στην Αθήνα στο πλαίσιο του 2ου Κosmos Festival- δημιουργήθηκαν στις αρχές του 2000 αρχικά από τον Ρίκι Λικάμπου -παραμένει αρχηγός τους- και τον Κοκό Ναγκαμπαλί – που έχει 7 παιδιά και επέστρεφε στο σπίτι αφού πρώτα εξασφάλιζε ένα στοιχειώδες μεροκάματο.
«Θα γίνουμε οι πιο διάσημοι ανάπηροι σε όλη την Αφρική», έλεγε τότε ο Κοκό, αλλά ποιος τον πίστευε. Χρήματα για μουσικά όργανα δεν είχαν, οπότε επινόησαν διάφορες αυτοσχέδιες πατέντες χρησιμοποιώντας αντικείμενα από τους δρόμους.
Η μουσική τους, πάντως, δεν υστερεί σε τίποτα. Κάθε άλλο. Αναμειγνύει στοιχεία από την κουβανέζικη ρούμπα, το rhythm 'n' blues, τη ρέγκε, ενώ στους στίχους τους καταγράφουν στιγμιότυπα από την καθημερινότητά τους στην Κινσάσα.
Η δισκογραφία του γκρουπ περιλαμβάνει μέχρι σήμερα δύο άλμπουμ για λογαριασμό της βελγικής εταιρείας Crammed Discs. Το πρώτο έχει τίτλο «Très très fort»(«Πολύ πολύ δυνατά», 2009) και το πρόσφατο «Bouger le monde» («Ταρακουνήστε τον κόσμο»). Εχει κανείς αντίρρηση ότι το έχουν ήδη κάνει;
info: Κεντρική Σκηνή, 8.30 μ.μ. Είσοδος 8 και 4 ευρώ.
Μ.Κ.
