Η πορτογαλική πολιτική κρίση, η υποβάθμιση της Ιταλίας και η… χρονική συγκυρία «μυρίζουν»
Του Μπάμπη Μιχάλη
Υφέρπουσα καλοκαιρινή αναταραχή στις αγορές… προμηνύει η πρόσφατη υποβάθμιση του αξιόχρεου της Ιταλίας.
Προχθές αργά το βράδυ, ώρες αφότου κόπασε η πορτογαλική πολιτική κρίση και εγκρίθηκε η δόση του ελληνικού δανείου από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης, η Standard & Poor’s προχώρησε σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της γειτονικής χώρας.
Ο διεθνής οίκος συρρίκνωσε τη σχετική αξιολόγησή του για τη δανειοληπτική ικανότητα του ιταλικού Δημοσίου σε BBB από BBB+ ενώ άφησε να εννοηθεί ότι υπάρχει ενδεχόμενο 30% να προχωρήσει και σε νέα υποβάθμιση ώς τα τέλη του 2014.
Η κίνηση προκάλεσε την άμεση αντίδραση της κυβέρνησης Λέτα. Το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών χαρακτήρισε χθες την αξιολόγηση της S&P αναξιόπιστη αφού -όπως είπε- στηρίχτηκε σε στοιχεία του παρελθόντος, χωρίς να λάβει υπόψη τις αποφάσεις της σημερινής κυβέρνησης στο πεδίο της οικονομίας.
Το ενδεχόμενο αυτό, μιας στοχευμένης δηλαδή «αξιολόγησης» -ανάλογης με αυτήν που είδαμε αρκετές φορές στο παρελθόν από την S&P ή τη Moody’s, καλλιεργεί υπόνοιες για πιθανή μεθόδευση αναταραχής στις διεθνείς κεφαλαιαγορές από το «έξυπνο χρήμα» τις αμέσως επόμενες εβδομάδες. Στόχος, όπως φυσικά και αρκετές φορές νωρίτερα στο παρελθόν, η κερδοσκοπία.
Τα τελευταία 15 χρόνια, άλλωστε, ο Ιούλιος και ο Αύγουστος αποτέλεσαν την πλέον κατάλληλη χρονική περίοδο για τις επιθέσεις των κερδοσκοπικών κεφαλαίων στις αγορές. Στους μήνες αυτούς οι ημερήσιοι όγκοι συναλλαγών στα χρηματιστήρια και τις υπόλοιπες αγορές αξιών του πλανήτη μειώνονται σημαντικά. Ετσι, η χειραγώγηση των τιμών και των δεικτών από μεγάλα funds, επενδυτικές τράπεζες και άλλα ιδρύματα του χρηματοπιστωτικού τομέα -που αρκετές φορές δρουν συντονισμένα και σε συνεργασία με τους φίλιους «οίκους αξιολόγησης»- είναι πιο εύκολη.
Το παράδειγμα του Ιουλίου του 1997
Η ασιατική οικονομική κρίση, για παράδειγμα, ξέσπασε τον Ιούλιο του 1997 στην Ταϊλάνδη με επίθεση στο τοπικό νόμισμα, τη μαζική απόσυρση δηλαδή θέσεων κερδοσκοπικών κεφαλαίων από το μπατ. Σε ελάχιστα εικοσιτετράωρα εξαπλώθηκε στις γειτονικές χώρες, γονατίζοντας τα χρηματιστήρια, τις αγορές ακινήτων και τα νομίσματα της Ινδονησίας, της Μαλαισίας, της Σιγκαπούρης, των Φιλιππίνων, του Χονγκ Κονγκ και της Ν. Κορέας, των επωνομαζόμενων και «ασιατικών τίγρεων» για την τότε ευρωστία της οικονομίας τους. Το ντόμινο επεκτάθηκε τους επόμενους μήνες σε όλες τις αναδυόμενες αγορές του πλανήτη. Περίπου ένα χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 2008, η κρίση χτύπησε τη Ρωσία με την κατάρρευση του ρουβλίου. Ο πανικός κατέβαλε στη συνέχεια πια όλες τις αγορές του κόσμου, ώριμες και μη.
Αρκετές φορές ακόμη, στη δεκαετία που ακολούθησε (2000+), μεσοκαλόκαιρο οι αγορές εμπορευμάτων αποτέλεσαν το πεδίο δράσης των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, οδηγώντας σε εκτόξευση των τιμών. Τον Ιούλιο του 2008, η τιμή του αργού πετρελαίου ξεπέρασε έτσι για πρώτη φορά το ιστορικό όριο των 145 δολαρίων.
Ανάλογα παιχνίδια και εντάσεις παρατηρήθηκαν και την τελευταία τριετία στα χρηματιστήρια και στις αγορές ομολόγων της Ευρώπης, μεσούσης της κρίσης χρέους. Οι Μέρκελ και Σαρκοζί αναγκάστηκαν να επιστρέψουν εσπευσμένα από τις διακοπές τους τον Αύγουστο του 2011 προκειμένου να εξαγγείλουν μέτρα και να καθησυχάσουν τις αφηνιασμένες αγορές. Η σημερινή συγκυρία είναι αναμφίβολα ιδιαίτερα ευνοϊκή για την επανάληψη μιας ανάλογης αναταραχής. Πιο ευάλωτη και αυτή τη φορά η Ευρώπη.
Η εκτόξευση των χρηματιστηριακών δεικτών στη γηραιά ήπειρο και του κόστους δανεισμού της περιφέρειας της ευρωζώνης αμέσως μετά την παραίτηση των υπουργών της κυβέρνησης Κοέλιο στην Πορτογαλία την προηγούμενη εβδομάδα δείχνει ότι «κάποιοι» δοκιμάζουν ήδη τις αντοχές και την ετοιμότητα των ευρωπαϊκών αρχών.
Αυτή τη φορά, όμως, υπάρχει ένας πολύ σκληρός αντίπαλος από την άλλη πλευρά, που δεν επιθυμεί με τίποτα χρηματιστηριακή κρίση μεσοκαλόκαιρο και είναι έτοιμος προκειμένου να μην ανοίξει μύτη. Ο λόγος βέβαια για την πολιτική και την οικονομική ελίτ της Γερμανίας, που θέλει πάση θυσία να πάει με απόλυτη ηρεμία στην επανεκλογή της Μέρκελ τον Σεπτέμβριο.
