Νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για τα αυθαίρετα κάνει ευκολίες πληρωμής στους ιδιοκτήτες προκειμένου να τα τακτοποιήσουν, αλλά εκείνοι σφυρίζουν αδιάφορα
Της Χαράς Τζαναβάρα
Με μείωση της δόσης έως 50 ευρώ τον μήνα και αύξηση του χρονικού διαστήματος αποπληρωμής σε 102 μήνες (ή 8,5 χρόνια), το υπουργείο Περιβάλλοντος επιχειρεί να δελεάσει τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων για να υποβάλουν δηλώσεις και κυρίως για να καταθέσουν τον οβολό τους στα άδεια ταμεία του Δημοσίου. Τα «σημάδια» από την ανταπόκριση των ενδιαφερομένων στον νόμο του 2011 είναι απογοητευτικά, καθώς περίπου 380.000 εντάχθηκαν στις διατάξεις. Στις ρυθμίσεις για τους ημιυπαίθριους είχαν προσέλθει πάνω από 700.000 ιδιοκτήτες, ενώ έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος υπολογίζει ότι περίπου 5 εκατ. ιδιοκτησίες έχουν κάποια πολεοδομική παρανομία. Η επιδείνωση των οικονομικών της συντριπτικής πλειονότητας των ιδιοκτητών είναι το βασικό εμπόδιο για την απροθυμία που καταγράφεται στην υποβολή δηλώσεων, η οποία επιτείνεται από δύο στοιχεία: το 73% των δηλώσεων που υποβλήθηκαν αφορούν υπερβάσεις σε οικοδομές με νόμιμη οικοδομική άδεια και το 69% σε ακίνητα σε εντός σχεδίου περιοχές. Η πραγματική εικόνα είναι η ακριβώς αντίστροφη. Αυτό σημαίνει ότι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων χωρίς άδεια, σε εκτός σχεδίου περιοχές, που αποτελούν την πλειονότητα, δεν μπορούν να τα τακτοποιήσουν για οικονομικούς λόγους.
Ψηφίζεται μέσα στον Αύγουστο
Το νομοσχέδιο, που παρουσίασε χθες ο αναπληρωτής υπουργός Σταύρος Καλαφάτης και προβλέπεται να ψηφιστεί μέσα στον Αύγουστο, περιλαμβάνει δύο μέτρα που λειτουργούν ως μέσον πίεσης:
* Δεν μπορεί να γίνει μεταβίβαση ακινήτου -δομημένου ή όχι- χωρίς δήλωση του ιδιοκτήτη και του μηχανικού του ότι δεν περιλαμβάνει αυθαίρετα τμήματα ή ότι οι ενδεχόμενες παρανομίες έχουν τακτοποιηθεί. Το συμβόλαιο θα συνοδεύεται από τοπογραφικό με συντεταγμένες από το οποίο θα καθορίζεται η θέση του.
* Ενεργοποιείται, αλλά χωρίς χρονοδιάγραμμα, η ηλεκτρονική ταυτότητα κάθε ιδιοκτησίας, η οποία θα διαθέτει ειδικό κωδικό που θα την συνοδεύει σε κάθε συναλλαγή. Εχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση για το σχέδιο διατάγματος, αλλά δεν έχει υποβληθεί για έγκριση στο ΣτΕ.
Το «χαστούκι» της Ολομέλειας του ΣτΕ, που με μεγάλη πλειοψηφία έκρινε αντισυνταγματικές τις βασικές διατάξεις του νόμου 4014/2011 για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, έχει δυσκολέψει τα πράγματα για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος. Η επίμαχη δικαστική απόφαση δεν έχει ακόμη καθαρογραφεί, αλλά χθες ο Στ. Καλαφάτης δήλωσε αισιόδοξος για τις νέες ρυθμίσεις. Σε σχετική ερώτηση όμως απάντησε αόριστα ότι «βασίζεται στη νομολογία του ΣτΕ» και επικαλέστηκε κυρίως την κατηγοριοποίηση των παρανομιών και την αντιμετώπισή τους με βάση τις επιπτώσεις που επιφέρουν στο περιβάλλον.
Προανήγγειλε επίσης την κατάθεση νέου νομοσχεδίου για τον πολεοδομικό σχεδιασμό, ενώ ερωτήματα προκαλεί η αναφορά του σε άλλο νομοσχέδιο που θα αφορά τις επιτρεπόμενες παρεμβάσεις στο δάσος! Εχει προηγηθεί ο νόμος για το Κτηματολόγιο, που περιλαμβάνει «υπόγειες» διατάξεις, οι οποίες οδηγούν σε αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων με πρόσχημα τις ασάφειες των αεροφωτογραφιών του 1965. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, δρομολογείται η αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Σε αντίθετη περίπτωση, το νέο νομοθέτημα του υπουργείου Περιβάλλοντος κινδυνεύει να κριθεί αντισυνταγματικό το αργότερο σε μια διετία.
Νέες αιτήσεις
Προς το παρόν παραμένει η «κόκκινη γραμμή» και στις ρυθμίσεις υπάγονται μόνον όσα αυθαίρετα υπήρχαν ώς τις 28 Ιουλίου 2011. Είναι σαφές ωστόσο ότι όλοι οι ιδιοκτήτες που έχουν υποβάλει δηλώσεις με τους προηγούμενους νόμους για τους ημιυπαίθριους και τα αυθαίρετα, έχοντας τακτοποιήσει τα ακίνητά τους για 40 και 30 χρόνια αντίστοιχα, θα κληθούν να υποβάλουν νέα αίτηση για να τα νομιμοποιήσουν χωρίς χρονικό περιορισμό. Το υπουργείο διευκρινίζει ότι δεν θα έχουν νέα επιβάρυνση.
…………………………………………………………………………………………………………….
Οι ειδικές διατάξεις
Ανοίγει ο δρόμος για τη σύσταση οριζόντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας και στις εκτός σχεδίου περιοχές. Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ειδικό κεφάλαιο, το οποίο προβλέπει αναθεώρηση του νομοθετικού διατάγματος 1024/1971 για την αντιμετώπιση προβλημάτων ανάμεσα σε ιδιώτες που έχουν αγοράσει εξ αδιαιρέτου ένα ακίνητο. Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιοι συνιδιοκτήτες πρόλαβαν και «κατοχύρωσαν» τα τετραγωνικά που δικαιούνται οι υπόλοιποι, οι οποίοι βρέθηκαν κυριολεκτικά να έχουν αγοράσει… αέρα.
Σε περίπτωση διαφωνίας, προβλέπεται ότι το 65% των ιδιοκτητών μπορεί να προσφύγει στο μονομελές πρωτοδικείο και να ζητήσει τη σύσταση χωριστών ιδιοκτησιών.
Ειδική αναφορά υπάρχει για την απόδειξη του χρόνου κατασκευής του αυθαιρέτου, που είναι σημαντικός για το υπολογισμό των οφειλών. Βασικό στοιχείο είναι οι αεροφωτογραφίες, αλλά ο ενδιαφερόμενος μπορεί να προσκομίσει φορολογικά έγγραφα ή άλλα πιστοποιητικά δημόσιας και δημοτικής αρχής. Επανέρχεται η ναοδομία, παρά το γεγονός ότι τις οικοδομικές άδειες για μητροπολιτικά μέγαρα, μονές και προσκυνήματα θα εκδίδονται από τις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου.
Με άλλη διάταξη εκδίδεται κατ’ εξαίρεση οικοδομική άδεια σε εκτάσεις υψηλής παραγωγικότητας, παρά την αντίθετη γνωμοδότηση του ΣτΕ. Μόνος περιορισμός, να βρίσκεται το ακίνητο σε απόσταση 200 μέτρων από εθνικό ή άλλο οδικό άξονα.
Το νομοσχέδιο-ποταμός περιέχει και άλλες φωτογραφικές διατάξεις. Αλλωστε ο υπουργός ομολόγησε ότι εκπονήθηκε με τη συμβολή βουλευτών που μετέφεραν αιτήματα ψηφοφόρων, όπως είναι εμφανές, για αυθαίρετα στις παραμεθόριες περιοχές Ξάνθης, Ροδόπης και Εβρου. Νομιμοποιούνται συλλήβδην και χωρίς επιβάρυνση παρανομίες σε ακίνητα του Δημοσίου, των δήμων, αλλά και του ΤΑΙΠΕΔ.
Για το τελευταίο διευκρινίζεται ότι τα πρόστιμα αυθαιρέτων σε όσα θα δοθούν για αξιοποίηση θα πληρωθούν από τους επενδυτές.
…………………………………………………………………………………………..
Αρχίζει η περίοδος των εκπτώσεων
Εκπτώσεις, κλιμακούμενες δόσεις και μεγάλες μειώσεις προστίμων για πολλές κατηγορίες προβλέπει το νέο νομοσχέδιο για τα αυθαίρετα. Από τις δηλώσεις που είχαν υποβληθεί με τον νόμο του 2011, το μέσο πρόστιμο κυμαίνεται από 6-7.000 ευρώ. Με αυτό το δεδομένο τα νέα μέτρα προβλέπουν:
* Εξόφληση σε 102 μήνες ή σε 17 εξαμηνιαίες δόσεις, αλλά μόνο για όσους υποβάλουν δήλωση μέσα στο πρώτο εξάμηνο από την ισχύ των νέων μέτρων. Οσοι προσέλθουν στο δεύτερο εξάμηνο, θα δικαιούνται να αποπληρώσουν την οφειλή τους σε 84 μήνες, ενώ για το τρίτο εξάμηνο μειώνονται στους 60 μήνες.
* Καταβολή των οφειλών ανά εξάμηνο και ελάχιστη δόση που δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 50 ευρώ τον μήνα, 300 ευρώ το εξάμηνο. Σε περίπτωση καθυστέρησης προβλέπεται επιβάρυνση 1% για κάθε μήνα.
* Εκπτωση 20% για όσους καταβάλουν εφάπαξ το ποσό μέσα στο πρώτο εξάμηνο. Μείωση 10% για το σύνολο της οφειλής προβλέπεται σε όσους καταβάλουν το 30% του ποσού στο ίδιο διάστημα.
Το νέο στοιχείο είναι οι εκπτώσεις σε ειδικές ομάδες πληθυσμού:
* Ατομα με αναπηρία 80% και πάνω δικαιούνται έκπτωση 85% επί του οφειλόμενου ποσού.
* Εκπτωση 80% δικαιούνται ΑμεΑ με ποσοστό αναπηρίας άνω του 67%, εφόσον έχουν ατομικό ετήσιο εισόδημα έως 12.000 ευρώ και οικογενειακό έως 18.000 ευρώ.
* Παλιννοστούντες ομογενείς καταβάλουν μόνον το 20%, χωρίς άλλες προϋποθέσεις. Εκπτωση 50% δικαιούνται τα παιδιά τους.
* Πολύτεκνοι καταβάλλουν το 20%, ενώ για δευτερεύουσα κατοικία έως 80 τετραγωνικά το 50%. Οι τρίτεκνοι πληρώνουν το 30%, με την προϋπόθεση ότι το οικογενειακό τους εισόδημα δεν ξεπερνά τα 40.000 ευρώ.
* Μακροχρόνια άνεργοι καταβάλλουν το 70%. Δεν διασαφηνίζεται το πώς θα εντάσσεται ένας ενδιαφερόμενος σε αυτή την κατηγορία.
Οι ιδιοκτήτες απαλλάσσονται από την αναδρομική καταβολή φόρων, εισφορών και δημοτικών τελών, αλλά είναι υποχρεωμένοι να δηλώσουν τα νομιμοποιημένα τετραγωνικά στο Ε-9 και να επιβαρυνθούν με τεκμήρια διαβίωσης – ΤΑΠ, κ.λπ.
Τα αυθαίρετα που έχουν πιαστεί στην τσιμπίδα της πολεοδομίας, με την υποβολή της δήλωσης νομιμοποίησης παύουν να πληρώνουν πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης που τους έχουν καταλογιστεί. Τα ήδη καταβληθέντα ποσά συμψηφίζονται με τις νέες οφειλές. Οσοι έχουν υποβάλει δηλώσεις με τον νόμο 4014/2011 και δεν έχουν εξοφλήσει τις δόσεις εντάσσονται στο νέο οικονομικό καθεστώς και πληρώνουν με βάση τα νέα δεδομένα. Οσοι έχουν καταβάλει ολόκληρο το ποσό υπάρχει μικρή πιθανότητα να τους επιστραφεί το επιπλέον ποσό. Σε περίπτωση που ένας ιδιοκτήτης δεν δηλώσει το αυθαίρετό του, θα επιβαρυνθεί με εφάπαξ πρόστιμο ανέγερσης ίσο με το 30% της αξίας του ακινήτου και ετήσιο πρόστιμο διατήρησης 5% επί της ίδιας αξίας.
Σε όλο το νομοσχέδιο δεν υπάρχει αναφορά σε κατεδαφίσεις. Σημειώνεται μόνον η ενίσχυση της ειδικής υπηρεσίας κατεδαφίσεων, η οποία τρία χρόνια από τη δημιουργία της είναι υποστελεχωμένη και διαθέτει μόνο δύο υπαλλήλους.
………………………………………………………………………………………….
Τράπεζα γης για δάση και συνεταιρισμούς
Μέσα από την Τράπεζα Γης φιλοδοξεί το υπουργείο να λύσει το πρόβλημα των αυθαιρέτων που έχουν ήδη χτιστεί σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές (δασικές ζώνες, ρέματα, παραλίες κ.λπ.) και των οικοδομικών συνεταιρισμών που κατέχουν δασικές περιοχές, αλλά και να επαναφέρει τον θεσμό της μεταφοράς συντελεστή δόμησης που επανειλημμένα έχει κριθεί αντισυνταγματικός από το ΣτΕ. Χθες έγινε γνωστό ότι στα χέρια ιδιοκτητών ακινήτων, τα οποία έχουν δεσμευτεί για κοινωφελείς λόγους ή έχουν κριθεί διατηρητέα, βρίσκονται τίτλοι που έχουν δοθεί ως αποζημίωση από το Δημόσιο και αφορούν επιφάνεια 500.000 τετραγωνικών μέτρων!
Το νέο νομοσχέδιο περιλαμβάνει έξι ειδικά άρθρα, ενώ ο αναπληρωτής υπουργός ανακοίνωσε ότι θα ακολουθήσουν και νέες ρυθμίσεις για την πλήρη ενεργοποίηση του θεσμού. Με τις νέες διατάξεις προβλέπεται ότι οι δήμοι στους οποίους υποβάλλονται δηλώσεις για τα αυθαίρετα, οφείλουν μέσα σε μια δεκαετία να ολοκληρώσουν ή να αναθεωρήσουν τα πολεοδομικά τους σχέδια, ώστε να αξιοποιήσουν με περιβαλλοντικές παρεμβάσεις τα έσοδα από τα αυθαίρετα και να καλύψουν την ανταλλαγή που θα προκύψει από ακίνητα με μεγάλες πολεοδομικές παραβάσεις. Η έως τώρα εμπειρία, πάντως, δείχνει ότι οι πολεοδομικοί σχεδιασμοί είναι μαχροχρόνιοι και δύσκολα θα υλοποιηθούν μέσα στο προβλεπόμενο χρονικό διάστημα, με δεδομένο ότι το Κτηματολόγιο δεν θα είναι έτοιμο ούτε το 2025.
Οι νέες διατάξεις που ετοιμάζει το υπουργείο για την Τράπεζα Γης, σύμφωνα με πληροφορίες, προβλέπουν τη δημιουργία εταιρείας που θα λειτουργεί με κανόνες real estate και θα έχει βασικό στόχο το «ξέπλυμα» δασικών εκτάσεων. Ο ένας τρόπος περιλαμβάνει την καταβολή ενός ποσού από τον ιδιοκτήτη που έχει κατασκευάσει αυθαίρετο ή από οικοδομικό συνεταιρισμό που κατέχει δασικό θύλακο. Ο άλλος προβλέπει ανταλλαγή με «καθαρή» γη, αλλά σε αυτή την περίπτωση είναι δύσκολος ο υπολογισμός των τετραγωνικών που «δίνει» μια δασική έκταση, στην οποία δεν επιτρέπεται η δόμηση. Προβλέπεται η πιλοτική εφαρμογή του συστήματος σε δύο περιοχές που δεν κατονομάζονται. Εικάζεται ότι η μία είναι ο οικοδομικός συνεταιρισμός των αξιωματικών στο Πικέρμι.
