Της Ελένης Σβορώνου
Πολλά είναι τα καλά παιδικά και εφηβικά βιβλία που διεκδικούν μια θέση στη βαλίτσα των διακοπών. Ας προνοήσουν οι νεαροί αναγνώστες και οι γονείς τους, γιατί στα βιβλιοπωλεία του πλοίου, των νησιών ή του χωριού οι επιλογές είναι περιορισμένες.
Για τα πολύ μικρά παιδιά οι εκδόσεις Κόκκινο επιφυλάσσουν πάντα καλαισθησία και πρωτοτυπία. Το «Θέλω πίσω το καπέλο μου», του John Klassen, είναι από κείνα τα βιβλία που τα παιδιά ζητάνε να τους διαβάσουν ξανά και ξανά. Μια αρκούδα έχασε το καπέλο της. Ψάχνει να το βρει, ρωτά τα ζώα του δάσους, αλλά κανείς δεν το είδε. Ελάχιστο κείμενο, υπέροχες ζωγραφιές και συντονισμός με τον τρόπο που σκέφτονται τα παιδιά και σχετίζονται με τα πράγματά τους.
Και μια άλλη αρκούδα όμως θα κατακτήσει μια θέση στην καρδιά του μικρού αναγνώστη, «Η αρκούδα που αγαπούσε τα δέντρα», του Nicholas Oldland, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Η αρκούδα αυτή αγαπά και αγκαλιάζει δέντρα, αλλά και τον κόσμο όλο. Ωσπου εμφανίζεται ο κυνηγός της και ορμά να τον αγκαλιάσει!
Εκτός από τις ιστορίες για ζώα, υπάρχει και η ποίηση των ενηλίκων για τα παιδιά που έχουν κλείσει τα πέντε! Αυτό αποδεικνύει θαυμάσια ο Αλέξης Κυριτσόπουλος με τα «Βεγγαλικά» του, ένα παραμύθι εμπνευσμένο από τα ποιήματα του Νίκου Εγγονόπουλου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος και το Μουσείο Μπενάκη και απέσπασε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία παιδικού εικονογραφημένου βιβλίου τόσο από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου όσο και τον Αναγνώστη.
Μετά την ποίηση, και η σοβαρή μουσική για παιδιά στις καλοκαιρινές διακοπές! «Το αστέρι του γίγαντα», της Μαριβίτας Γραμματικάκη, εκδόσεις Καλέντη, κάνει τη σοβαρή μουσική προσιτή στα μικρά παιδιά μέσα από ένα παραμύθι. Ο Ασηλάμπα Ντελασύ είναι ένας αξιαγάπητος γίγαντας, ένα μεγάλο καλοσυνάτο και αδικημένο παιδί. Το CD που συνοδεύει την έκδοση περιέχει την αφήγηση του παραμυθιού και την υπέροχη μουσική του Νίκου Ξανθούλη. Σύντομα όλη η οικογένεια θα τραγουδά «Νόμιζα πως μ’ αγαπούσαν…» παρέα με τον Ασηλάμπα.
Μετά τα οχτώ η διάθεση για περιπέτεια, μυστήριο και αστυνομικό ανεβαίνει στα ύψη. Αν δεν έχει ήδη εγκατασταθεί στα ράφια της παιδικής βιβλιοθήκης όλη η σειρά «Μια υπόθεση για τον ντετέκτιβ Κλουζ», του Γίργκεν Μπανσέρους, εκδόσεις Μεταίχμιο, είναι μια σταθερή επιλογή για το καλοκαίρι. «Ο κλέφτης των εφημερίδων», όπου ο Κλουζ αναλαμβάνει να ανακαλύψει γιατί εξαφανίζονται κάθε μέρα οι εφημερίδες από το περίπτερο της Ολγας, είναι το τελευταίο βιβλίο της σειράς, κυκλοφορούν άλλα εφτά. Ο Κλουζ καταφέρνει τελικά να είναι ένας μικρός Σέρλοκ Χολμς. Μετά τα εννιά δικαιούσαι να αρχίσεις να ανοίγεις ένα παράθυρο στα μεγάλα ζητήματα της εποχής και να διαμορφώνεις την άποψη και τη στάση σου. Για παιδιά 9+ «Οι Ονειροφύλακες και ο φάρος των ονείρων», της Αγγελικής Δαρλάση, εκδόσεις Πατάκη, υπόσχονται σασπένς, περιπέτεια αλλά και μια αλληγορία για το δικαίωμα στο όνειρο και τη διαφορετικότητα.
Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, ευαίσθητος πάντα στα σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, «ανεβάζει» μια «Σχολική παράσταση» μαζί με τους ήρωές του, μαθητές της Β' γυμνασίου, και ανατέμνει το ζήτημα του ρατσισμού και της βίας ανάμεσα στους νέους σε μια περιπέτεια με ενδιαφέρουσα και γρήγορη δράση (Από τις εκδόσεις Καστανιώτη).
Μια σύνοψη όμως του κόσμου όλου, μέσα από τα μάτια παιδιών και εφήβων, προσφέρει το βραβευμένο βιβλίο της Ελένης Κατσαμά «Κοσμοδρόμιο», Πατάκης, ένα βιβλίο που καλό θα είναι να διαβάσει όλη η οικογένεια, καθώς δίνει άφθονη τροφή για συζήτηση. Στο τέλος κάθε ιστορίας η συγγραφέας παραθέτει τις πηγές της και, συνοπτικά, τα αληθινά περιστατικά και καταστάσεις που ενέπνευσαν τα αφηγήματά της. Ενας κόσμος εξωφρενικά άδικος και άνισος. Αυτά που δεν φτάνουν ποτέ στις ειδήσεις ή που περνάνε στα ψιλά γράμματα φωτίζονται με ένα σκληρό φως, με μια γλώσσα λιτή, χωρίς συναισθηματισμούς, απαλλαγμένη από σχόλια και αξιολογικές κρίσεις. Ενας προβολέας που φωτίζει όσα δεν πρόκειται ποτέ να περιληφθούν στην έννοια της είδησης, όπως αυτή ορίζεται στη γλώσσα της δημοσιογραφίας.
Μια μικρογραφία του κόσμου είναι ο «Μικρόκοσμος» του Γιώργου Παναγιωτάκη, εκδόσεις Κέδρος, που έχει αγαπηθεί πολύ από μικρούς και μεγάλους αναγνώστες. Η Σβέτλα είναι μια μυρμηγκίνα με τσαγανό που περιποιείται αιχμαλώτους πολέμου, σχετίζεται μαζί τους, αψηφώντας τους κανόνες που λένε ότι ο εχθρός είναι εχθρός ακόμη και αιχμάλωτος, και αναποδογυρίζει τον μικρόκοσμό της για να βρει όχι μόνο τον αγαπημένο της, αλλά και να υπερασπιστεί τις αξίες της.
Τέλος, όποιος έφηβος δεν είδε τη θαυμάσια παράσταση «Ελεύθερα Υδατα», που ανέβηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, αξίζει να διαβάσει το έργο αυτό του Γιάννη Τσίρου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Οι έφηβοι ήρωες συλλαμβάνουν όμηρο στέλεχος μεγάλης εταιρείας για να αποτρέψουν την ιδιωτικοποίηση του νερού. Θέμα επίκαιρο που ωστόσο στο έργο παίρνει άλλες διαστάσεις, καθώς οι ήρωες θα έρθουν αντιμέτωποι με τις συνέπειες της πράξης τους και με τον ίδιο τους τον εαυτό. Τι σημαίνει αγωνίζομαι ενάντια στο σύστημα σήμερα; Πότε ο σκοπός αγιάζει τα μέσα και πώς μπορεί να παραμείνεις εξεγερμένος όταν ανακαλύπτεις τις αποχρώσεις του γκρι ανάμεσα στο μαύρο και το άσπρο; Ενα βιβλίο που επίσης αξίζει να διαβάσει όλη η οικογένεια και να το συζητήσει.
