Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Αν θεωρήσουμε ότι όλα ξεκινούν από την παιδεία και την καλλιέργεια του ατόμου, το Athens Film Factory 2012 μπορεί να εξελιχθεί σε μια ουσιαστική πρωτοβουλία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Απευθύνεται κυρίως στα «φιντάνια» του σινεμά, στους νέους που μόλις ξεκινούν και, με ανοιχτούς τους πόρους της δημιουργίας, επιθυμούν να μάθουν και να πράξουν. Αλλά και σ’ εκείνους που εμπλέκονται επαγγελματικά με το σινεμά κι αρέσκονται να εξερευνούν, να ρωτούν, να ανταλλάσσουν πληροφορίες, να συζητούν, να κάνουν ζυμώσεις.
Στα χαμηλά της Πειραιώς, στους χώρους της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, από το πρωί του Σαββάτου έως και σήμερα το απόγευμα, νέοι σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σεναριογράφοι, φωτογράφοι, ηχολήπτες αλλά και φοιτητές της ΑΣΚΤ συναντούν από κοντά βραβευμένους δημιουργούς απ’ όλους τους χώρους του κινηματογράφου για να παρακολουθήσουν ειδικά σεμινάρια και εργαστήρια, με δωρεάν είσοδο. Δώδεκα «μάστορες» του σινεμά, οι βραβευμένοι του 2012, ανέλαβαν να πουν μυστικά και αλήθειες, να μοιραστούν εμπειρία και γνώση με νέους που είχαν αθρόα προέλευση.
«Φέτος η διοργάνωση είναι πιλοτική. Στόχος μας είναι να καθιερωθεί σε ετήσια βάση ως εκπαιδευτικός θεσμός», μας είπε η σκηνοθέτις και πρόεδρος της ΕΑΚ Κατερίνα Ευαγγελάκου που ήταν εκεί και, όπως πάντα, έτρεχε για να προλάβει κάτι. Και στα masterclass συμμετείχε, και ερωτήσεις έκανε, και εθελοντές «μάζεψε» για τις επόμενες δράσεις της Ακαδημίας.
Η διοργάνωση ολοκληρώνεται σήμερα με τον Αντώνη Καφετζόπουλο (βραβείου Α' Ανδρικού ρόλου 2012 για τον «Αδικο Κόσμο») που μιλάει (απαιτείται αίτηση συμμετοχής) για τον «Χαρακτήρα», ως δομικό συστατικό στις αφηγηματικές τέχνες.
Προηγήθηκαν ενδιαφέρουσες ομιλίες, ανάμεσά τους και το «Acting for camera», όπου ο Ηλίας Δημητρίου (Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη για την ταινία «Fish' n Chips») και η Ολια Λαζαρίδου (Β' Γυναικείου ρόλου για τον «Παράδεισο» τού Παναγιώτη Φαφούτη) μίλησαν για την προσωπική τους εμπειρία και απάντησαν σε ερωτήσεις δίνοντας κατευθύνσεις και τεχνικές για τον ηθοποιό που αντικρίζει πρώτη φορά την κάμερα.
Με νεανικό ενθουσιασμό, όπως εξακολουθεί να είναι και το παρουσιαστικό της, ουσιαστικό αλλά και μελιστάλαχτο λόγο η Ολια Λαζαρίδου με τη φρέσκια ματιά και τη στόφα της γυναίκας που έχει εμπλακεί με όλες τις αισθήσεις της στην τέχνη, έδωσε ένα «μάθημα» ζωής και υποκριτικής σε λεπτές συγχορδίες. Μια πρωινή performance, που σας μεταφέρουμε τις καλύτερες στιγμές της.
ΚΑΘΑΡΟΣ ΚΑΙ ΑΓΡΑΦΟΣ ΟΠΩΣ ΣΤΗ ΖΩΗ: «Οταν παίζεις στο σινεμά είναι σαν να παίζεις στη ζωή. Για να αφεθείς, χρειάζεται να υπάρχει σχέση εμπιστοσύνης σκηνοθέτη και ηθοποιού. Εχει σημασία ποιος είναι ο σκηνοθέτης, ποιος είναι ο ηθοποιός και τι είδους ταινία κάνουν. Ο Ταρκόφσκι στη «Θυσία» έχει την ηθοποιό του σ’ έναν φράχτη να περιμένει να εμφανιστεί ο άντρας της. Μου είχε φανεί αδιανόητο, όταν ήμουν πιο μικρή, ότι ο σκηνοθέτης δεν είχε πει στην πρωταγωνίστρια αν έρχεται τελικά ή όχι.
Και όπως είχα διαβάσει και η ηθοποιός είχε γίνει έξαλλη. Τώρα βέβαια σκέφτομαι, τι ωραίο να κάνεις πλάνο και να είσαι καθαρός, άγραφος όπως και στη ζωή. Ο Ταρκόφσκι αποκλείεται λοιπόν να έλεγε τι θα συμβεί, γιατί ήθελε από τους ηθοποιούς του κάτι πιο υπαρξιακό, ανθρώπινο, ποιητικό, μεταφυσικό όπως το σινεμά του. Σε μια ρεαλιστική ταινία με έναν έμπειρο ηθοποιό, το να γνωρίζει απολύτως την εξέλιξη μπορεί να είναι χρήσιμο».
ΚΑΘΕ ΚΑΡΤΕΛΑΚΙ ΚΑΙ ΣΚΗΝΗ: «Το σινεμά είναι μια τεμαχισμένη πραγματικότητα. Οταν ξεκίνησα να κάνω ταινίες, είχα σκεφτεί ένα δικό μου σύστημα. Επαιρνα καρτελάκια κι εκεί έγραφα λεπτομέρειες για την κάθε σκηνή. Οταν μου έλεγαν για μια σκηνή, εγώ κοιτούσα το καρτελάκι μου.
Αυτό είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά όχι το σημαντικότερο. Σαν να μαθαίνεις πώς να βάζεις τα χέρια σου στο πιάνο. Στο θέατρο είσαι κυρία του εαυτού σου. Στο σινεμά είναι η κάμερα που μεσολαβεί. Στο θέατρο είσαι πιο αυτόνομη για να δημιουργήσεις, στο σινεμά αφήνεσαι να σε χρησιμοποιήσουν. Αφήνεσαι κι εκεί μπαίνει η εμπιστοσύνη. Οπως στη ζωή, για να αφεθείς σε κάποιον, σαν κούκλα, πρέπει να τον εμπιστεύεσαι».
ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: «Ελεύθερος υπό όρους. Δεν βλέπω ποτέ μόνιτορ γιατί αρχίζω να αυτοελέγχομαι. Ο ηθοποιός στο σινεμά ή στο θέατρο παίζει με τα όρια. Κάνουμε μια τέχνη και σαφώς υπάρχουν κανόνες, γίνονται σπουδές, μαθαίνουμε πράγματα, προχωράμε. Για να αφεθείς πρέπει πρώτα να φτιάξεις την κοίτη που θα κυλήσει το ποτάμι.
Στην ουσία, όμως, ακροβατείς ανάμεσα στο όριο «ελέγχω – αφήνομαι». Η υποκριτική είναι μια ελεγχόμενη τρέλα. Βλέπω την Κάλλας σε ορισμένες άριες και τρελαίνομαι. Το πάει στα όρια. Τη βλέπεις και νομίζεις ότι θα σαλτάρει, θα σπάσει τα τζάμια και θα φύγει. Παίζει με τα όρια της ελεγχόμενης τρέλας».
Η ΜΥΓΑ ΚΑΙ Ο ΜΑΡΛΟΝ ΜΠΡΑΝΤΟ: «Συγκεντρώνομαι στο πώς θα παίξω, όχι πώς θα βγει το δάκρυ. Δεν έχω ασχοληθεί ποτέ αν θα δακρύσω ή όχι. «Βάλτε κολλύριο» λέω. Αυτό που σε βοηθάει να είσαι παρών στο πλάνο είναι ο άλλος, από εκεί έρχεται το ερέθισμα. Στο θέατρο, ας πούμε, μπορεί μια παράσταση να είναι «μπαγιάτικη» γιατί την έχεις παίξει πολλές φορές. Στο σινεμά, που αποτυπώνει τη μοναδικότητα της στιγμής, πρέπει να είσαι διαρκώς παρών.
Υπάρχει μια σκηνή στο «Αποκάλυψη Τώρα» του Κόπολα, όπου ο Μάρλον Μπράντο υποδύεται τον ιδιόμορφο συνταγματάρχη Κουρτζ. Ενώ τη γύριζαν πέταγε μια μύγα. Χωρίς ο Μάρλον Μπράντο να διακόψει τη σκηνή, κάνει μια έτσι και πιάνει τη μύγα. Ηταν κάτι τυχαίο. Εκείνος όμως είχε την ετοιμότητα με μια κίνηση να την εντάξει απόλυτα στον ρόλο. Αλλιώς θα τον έπιανε υστερία και θα έλεγε «βγάλτε τη μύγα, δεν μπορώ να συγκεντρωθώ»».
ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙΣ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΠΗΓΗ ΣΟΥ: «Μεγαλώνοντας χάνεις την πρώτη πηγή δημιουργίας κι αρχίζεις κι επαναλαμβάνεις τον εαυτό σου. Ολοκληρώνεσαι δεξιοτεχνικά, αλλά αδειάζει η εσωτερική πηγή. Οπότε πρέπει να ανακαλύψεις μια καινούργια, διαφορετική από την πρώτη, ανάλογη με την ηλικία σου.
Οπως έγραφε ο Ελιοτ για τον Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, μετά τα 60 χρόνια του ανακάλυψε εντός του μια καινούργια πηγή κι έγραψε ορισμένα από τα ωραιότερα ποιήματά του. Αυτή είναι η δουλειά μας. Θεωρώ ότι είναι υποχρέωσή μου ν’ ανακαλύψω την καινούργια πηγή μου. Αλλιώς δεν θα ήμουν καλλιτέχνης. Θα ήμουν μια μαϊμουδίτσα που έμαθε κάποια πράγματα καλά κι εξακολουθεί να τα κάνει».
ΤΟ ΠΙΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΠΟΥ ΜΟΥ ΖΗΤΗΣΑΝ ΝΑ ΚΑΝΩ: «Να έχω κλειστά τα μάτια κι όταν τ’ ανοίξω να έχω δει ένα θαύμα. Δεν ήξερα πώς να το παίξω κι αποφάσισα να κάνω εντελώς το αντίθετο. Εκλεισα τα μάτια, συγκεντρώθηκα και προσπάθησα να αδειάσω από όλα. Να είμαι σαν το άγραφο παιδί».
ΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ: «Για να υποδυθείς έναν αστυνομικό ή μια πόρνη θα πρέπει να σκεφτείς πώς περνάει την ημέρα του ο αστυνομικός, ότι το σώμα του είναι σε θέση άμυνας, ότι είναι ο εκπρόσωπος του νόμου ή ότι η πόρνη παίζει με το σώμα της, το επιδεικνύει. Ο ρόλος σου θα έχει τέτοια στοιχεία, αλλά θα είναι και ανεπανάληπτος. Δεν θα είναι στερεότυπο, θα είναι δημιουργία».
