«Η πολιτική αλληλεγγύη θα οδηγήσει σε μια αναδιανομή του πλούτου, που μεσοπρόθεσμα θα λειτουργήσει σε βάρος των ισχυρών οικονομιών». Τάδε έφη Γιούργκεν Χάμπερμας από το βήμα του 23ου Παγκόσμιου Συνέδριου Φιλοσοφίας.
Σ’ ένα κατάμεστο αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και με το ακροατήριο να κρέμεται από τα χείλη του, ο Γιούργκεν Χάμπερμας μετέτρεψε την ομιλία του, σε μια έκκληση υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ώστε να ενισχυθεί η δημοκρατική νομιμοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και να «αποκατασταθεί η ισορροπία ανάμεσα στην πολιτική και τις αγορές».
Στη σχεδόν μία ώρα που στεκόταν όρθιος στο βήμα αναπτύσσοντας τη σκέψη του, ο 84χρονος Γερμανός φιλόσοφος και διανοητής ανέλυσε με το γνωστό διεισδυτικό του πνεύμα την ευρωπαϊκή κρίση κάτω από το πρίσμα της έλλειψης «πολιτικής αλληλεγγύης».
Τα τρία συστατικά ενός δημοκρατικού πολιτεύματος
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας υπενθύμισε ότι τα τρία συστατικά στοιχεία κάθε δημοκρατικού συστήματος είναι «ο λαός ως φορέας της πολιτικής βούλησης, το κράτος ως οργανισμός που δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να δρουν συλλογικά, και η νόμιμα συγκροτημένη κοινότητα των πολιτών ως εθελοντική ένωση ελεύθερων και ίσων ατόμων».
Σε μία υπερεθνική δημοκρατία, προσέθεσε ο Γερμανός φιλόσοφος, οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν διττό ρόλο: πρώτα ως μέλη της μελλοντικής ένωσης κι έπειτα ως μέλη των κρατών από τα οποία αποτελείται αυτή η ένωση.
Η ευρωπαϊκή κρίση, ωστόσο, αποδεικνύει ότι αυτός ο δρόμος προς την υπερεθνική δημοκρατία είναι κάθε άλλο παρά εύκολος. «Χωρίς μία κοινή δημοσιονομική και οικονομική πολιτική που θα επεκταθεί στη συνέχεια και σε άλλα πεδία, όπως το φορολογικό σύστημα και η κοινωνική πολιτική, η ΕΕ δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στη σταθερότητα στο άμεσο μέλλον», τόνισε ο Γ. Χάμπερμας. «Μακροπρόθεσμα, ο δανεισμός σε υπερχρεωμένα κράτη δεν θα είναι αρκετός για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους», υπογράμμισε.
Κριτική στη γερμανική κυβέρνηση
Σε κάθε περίπτωση, σημείωσε, η εμβάθυνση μιας θεσμοθετημένης συνεργασίας απαιτεί περισσότερη δημοκρατία στην Ευρώπη και επομένως αλλαγές στις συνθήκες που διέπουν τη λειτουργία της. Αντίθετα, όμως, η ΕΕ διολισθαίνει σε μία μορφή τεχνοκρατίας στην οποία συμμετέχουν τα κράτη-μέλη χωρίς την εμπλοκή των πολιτών τους.
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας άσκησε κριτική στη γερμανική κυβέρνηση επισημαίνοντας ότι υπό την ηγεσία της, η ΕΕ θέτει σε προτεραιότητα για την επίλυση της κρίσης τη δημοσιονομική ισορροπία κάθε κράτους- μέλους. «Στις χώρες που έχουν χτυπηθεί από την κρίση, η πολιτική αυτή πλήττει τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα συλλογικά αγαθά. Το μεγαλύτερο κόστος, επομένως, καλούνται να το πληρώσουν τα λιγότερο ευνοημένα στρώματα της κοινωνίας».
Το μείζον, η πολιτική αλληλεγγύη
Το ζητούμενο, συνεπώς, είναι η πολιτική αλληλεγγύη, την οποία, υπογράμμισε ο Γ. Χάμπερμας, δεν πρέπει να συγχέουμε με την έννοια της δικαιοσύνης. Τα ισχυρά κράτη της ΕΕ αποφεύγουν να εξηγήσουν στους πολίτες τους ότι χωρίς αυτή την πολιτική αλληλεγγύη δεν θα μπορέσει να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα στην ευρωζώνη. Ο λόγος είναι ότι η πολιτική αλληλεγγύη θα οδηγήσει σε μια αναδιανομή του πλούτου, που μεσοπρόθεσμα θα λειτουργήσει σε βάρος των ισχυρών οικονομιών.
«Ερμηνεύω αυτή τη στάση ως ένδειξη πολιτικής δειλίας εάν όχι καθαρού καιροσκοπισμού την ώρα που η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον μιας πρόκλησης τεραστίων διαστάσεων», κατέληξε ο Γιούργκεν Χάμπερμας.
Σχετικά θέματα:
– «Οι συνθήκες στην Ελλάδα θυμίζουν όψιμη Δημοκρατία της Βαϊμάρης»
– Το πολιτικό όραμα του Γιούργκεν Χάμπερμας
(φωτογραφία: Μάριος Βαλασόπουλος)
efsyn.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
