Μην την φοβάστε τη Χέρτα Μίλερ, τη γερμανόφωνη Ρουμάνα που πήρε το Νομπελ Λογοτεχνίας το 2009. Κι εγώ τη φοβόμουν, ή μάλλον ένιωθα μπροστά της το δέος του ανθρώπου που ανοίγει ένα βιβλίο της, τον «Αγγελο της πείνας», που έβγαλε ο «Καστανιώτης» το 2010, και πρέπει ξαφνικά να ξαναμάθει τη γλώσσα και τη λογοτεχνία από την αρχή. Κι άλλοι έχουν γράψει για σοβιετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, πείνα, κρύο, δυστυχία. Μόνο σ’ αυτήν, όμως, είδα τις λέξεις, τα γράμματα, τη στίξη να παγώνουν, να γδέρνουν, να πονάνε. Και μόνο σ’ αυτήν είδα τα υλικά, τα μέταλλα, τα χώματα, τα χιόνια να περιγράφονται με τέτοια λεπτομερή ποιητικότητα, να επιβάλλονται πάνω στους ανθρώπους που παλεύουν μ’ αυτά, που πεθαίνουν μέσα σ’ αυτά.
Είπα, λοιπόν, ότι αυτό το αριστούργημα της Μίλερ μού έφτανε και μου περίσσευε για όλη την υπόλοιπη ζωή μου. Οτι και μόνο αυτό να είχε γράψει, όχι ένα Νόμπελ, δέκα τής άξιζαν. Μέχρι που πριν από λίγο καιρό αποφάσισα, νιώθοντας πάντα φόβο και αναγνωστική ανεπάρκεια, να διαβάσω και το πιο πρόσφατο βιβλίο της που έβγαλε ο «Καστανιώτης», «Το αγρίμι της καρδιάς» («Η χώρα των πράσινων δαμάσκηνων» έχει μεταφραστεί στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες). Ηξερα ότι ήταν το πιο δημοφιλές της παγκοσμίως και το πιο αυτοβιογραφικό της. Δηλαδή, η Ρουμανία του Τσαουσέσκου σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια.
Εντάξει, η Χέρτα είχε διπλό φορτίο. Δεν μισούσε απλώς τη δικτατορία, όπως όλοι. Αυτή ανήκε στη γερμανόφωνη μειονότητα, που είχε πολεμήσει στο πλευρό του Χίτλερ, κάθε μπαμπάς κι ένας πρώην SS. H αφηγήτρια του βιβλίου είναι η ίδια η συγγραφέας. Δεν έχει αρνηθεί ότι πολλά από τα περιστατικά που περιγράφει, η ιστορία μιας παρέας από ένα κορίτσι και τρία αγόρια (ανακρίσεις, έρευνες, απειλές θανάτου, φόβος, αυτοκτονίες, πορνεία, όνειρα δραπέτευσης και, τελικά, φυγή από μια χώρα-φυλακή), είναι και η δική της. Κι αυτή η γοητευτική, ατίθαση, μυστηριώδης Τερέζα, που καταδίδει συστηματικά την ηρωίδα στην Σεκουριτάτε, ήταν και δική της φίλη. Η καλύτερη. Διαβάστε το. Είναι απλό, σχεδόν εύκολο. Μα σε κάνει να νιώθεις ότι η ζωή σου αποκτά βάρος.
Βένα Γεωργακοπούλου
