ΑΙΓΥΠΤΟΣ Εκτός ελέγχου και έντονα εμφυλιοπολεμική είναι η κατάσταση στη χώρα μετά την πολύνεκρη καταστολή των κινητοποιήσεων των Αδελφών Μουσουλμάνων από τις κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας

Της Ελλης Πάνου

Κάνοντας ένα βήμα προς τα πίσω, προς το πρόσφατο παρελθόν του καθεστώτος Μουμπάρακ κι επιφέροντας ένα πιθανώς μοιραίο πλήγμα στη διαδικασία του εκδημοκρατισμού, η Αίγυπτος βαδίζει πλέον στον δρόμο της βίας και τους εμφυλίου, κομμένη στα δύο, μετά την απόφαση της μεταβατικής ηγεσίας να προχωρήσει την Τετάρτη στο αιματηρό, πολύνεκρο ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Με τις οικογένειες των θυμάτων να έχουν αρχίσει από χθες να κηδεύουν τους νεκρούς τους, άγνωστος παραμένει ο αριθμός των θυμάτων: ξεπερνούν τους 2.500 λένε οι ισλαμιστές, πάνω από 520 λένε οι αρχές, αν και σύμφωνα με το Reuters, υπήρχαν τουλάχιστον έως χθες περισσότερα από 250 πτώματα στο τέμενος Al Iman -ορισμένα καμένα κι άλλα ακρωτηριασμένα- που οι δυνάμεις ασφαλείας δεν είχαν μετρήσει και δεν είχαν αναγνωρίσει στον δικό τους απολογισμό. Οπως είπε στο πρακτορείο ο καθηγητής Αγγλικών Ουάφα Χέφνι, που βοηθούσε τους τραυματίες στο τέμενος του βορειοανατολικού Καΐρου, οι νεκροί μεταφέρθηκαν εκεί από το στρατόπεδο που είχαν στήσει οι ισλαμιστές στο Ράμπαα αλ Ανταουίγια με ιδιωτικά αυτοκίνητα, είπε πως υπάρχουν κι άλλα θύματα εκεί, αλλά οι αρχές τούς εμποδίζουν την πρόσβαση και τους δημιουργούν προβλήματα ακόμα και στην έκδοση πιστοποιητικών θανάτου προκειμένου να προχωρήσουν οι ταφές.

Παρά τη σφαγή, τα αντίποινα με επιθέσεις σε εκκλησίες, επιχειρήσεις χριστιανών κοπτών και κυβερνητικά κτίρια και τη σαφή προειδοποίηση του υπουργείου Εσωτερικών ότι επιθέσεις εναντίον κυβερνητικών στόχων θα αντιμετωπίζονται με πραγματικά πυρά, οι ισλαμιστές κάλεσαν τον κόσμο πάλι σε διαδηλώσεις, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Δηλώνοντας ότι η οργή των οπαδών τους «είναι πλέον εκτός ελέγχου», ο εκπρόσωπος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας δήλωσε ότι η οργάνωσή τους και οι «σύμμαχοί» τους έχουν υποστεί μεγάλο πλήγμα, οι κινήσεις τους έχουν περιοριστεί, ο κεντρικός τους συντονισμός έχει χαθεί και οι ισλαμιστές δεν παλεύουν πλέον για την αποκατάσταση του Μόρσι, αλλά κατά μιας «στρατιωτικής τυραννίας».

Το κίνημα Ταμάροντ

Σε διαδηλώσεις κάλεσε σήμερα και το κίνημα Ταμάροντ ζητώντας από τους Αιγύπτιους να οργανώσουν και ομάδες επαγρύπνησης.

Η μεταβατική κυβέρνηση, από την άλλη, μιμούμενη την τακτική Μουμπάρακ κι επιβάλλοντας απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 7 το απόγευμα μέχρι τις 6 το πρωί και κατάσταση έκτακτης ανάγκης για 30 ημέρες στο Κάιρο και άλλες δέκα επαρχίες, εμφανίστηκε προκλητικά ανυποχώρητη και αμετανόητη. Αφού ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι η πολιτική διαδικασία είναι «ανοιχτή σε όσους δεν εμπλέκονται σε πράξεις βίας», υπογράμμισε ότι είναι αποφασισμένη να αντιμετωπίσει «την τρομοκρατία» μελών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, διαπιστώνοντας ότι έχει καταστρωθεί «εγκληματικό σχέδιο για να γκρεμιστούν οι πυλώνες του αιγυπτιακού κράτους». Η καταστολή ήταν ουσιαστικής σημασίας για να επιτευχθεί η σταθερότητα, είπε ο πρωθυπουργός Χάζεμ Μπεμπλάουι κι επαίνεσε τις δυνάμεις ασφαλείας για την «ύψιστη αυτοσυγκράτηση» που επέδειξαν, με τον υπουργό Εσωτερικών Μοχάμεντ Ιμπραήμ να κατηγορεί τους διαδηλωτές ως υπαίτιους της σφαγής αφού, όπως υποστήριξε, «απειλούσαν την εθνική ασφάλεια, υποκινούσαν τη βία, βασάνιζαν και σκότωναν» συμπολίτες τους.

Το γεγονός ότι ο μέχρι προχθές αντιπρόεδρος, Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι -που ήταν για ορισμένους το «άλλοθι» δημοκρατικότητας της μεταβατικής ηγεσίας- υπέβαλε την παραίτησή του διαχωρίζοντας τη θέση του μετά την πολύνεκρη καταστολή, επέτεινε την εικόνα της διχόνοιας και του υφέρποντος αυταρχισμού στην κορυφή. Πολλοί επέκριναν τον Μπαραντέι, ακόμα και τη δική του φιλελεύθερη συμμαχία, το Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας, που κράτησε αποστάσεις, χαιρετίζοντας τις ενέργειες της αστυνομίας. Οσο για το μέτωπο των διαδηλωτών της πλατείας Ταχρίρ, το Ταμάροντ, χαρακτήρισαν την έξοδο του Μπαραντέι από την κυβέρνηση «δραπέτευση από τις ευθύνες του». «Δυστυχώς, κύριε… επιλέξατε να ωραιοποιήσετε τη διεθνή σας εικόνα στα μάτια των φίλων σας σε όλο τον κόσμο εις βάρος της εθνικής σας εικόνας στα μάτια του αιγυπτιακού λαού», ήταν η απάντηση του εκπροσώπου του Ταμάροντ στον Μπαραντέι. Αλλοι τον χειροκρότησαν, όπως οι Σοσιαλιστές και το υπερσυντηρητικό κόμμα Νουρ των σαλαφιστών, που χαρακτήρισε την παραίτηση «ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση». «Κανείς δεν ξέρει προς τα πού οδεύει η χώρα», είπε ο εκπρόσωπός τους Νάντερ Μπακαρ. «Είχαμε προειδοποιήσει ότι εφόσον αρχίσει η αιματοχυσία, δύσκολα θα σταματήσει».

Αδύναμη Δύση

Η «τιμωρία» που επέβαλε προς τον παρόν η Ουάσινγκτον στο μεταβατικό καθεστώς του Καΐρου είναι η ματαίωση των τακτικών, τα τελευταία 31 χρόνια, μεγάλων κοινών στρατιωτικών ασκήσεων και… η αναστολή της «παραδοσιακής συνεργασίας» μεταξύ των δύο χωρών. «Καταδικάζουμε τα βήματα που έκαναν η κυβέρνηση και οι δυνάμεις ασφαλείας, αποδοκιμάζουμε τη βία κατά πολιτών, ο αιγυπτιακός λαός αξίζει καλύτερα, στηρίζουμε το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ελευθερία της έκφρασης», είπε στο χθεσινό μήνυμά του ο Μπαράκ Ομπάμα και απευθυνόμενος στην ηγεσία στο Κάιρο ζήτησε την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και την έναρξη μιας διαδικασίας εθνικής συμφιλίωσης, υποστηρίζοντας ότι σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ δεν παίρνουν το μέρος καμιάς πλευράς από τις εμπλεκόμενες στην κρίση. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, από την άλλη, μετά τις καθιερωμένες, σε αυτές τις περιπτώσεις, δηλώσεις καταδίκης από τις χώρες-μέλη… θα συνεδριάσει, όχι άμεσα, αλλά πιθανώς Δευτέρα ή Τρίτη, είπε η Ιταλίδα υπουργός Εξωτερικών Εμα Μπονίνο, για να εξετάσει τη στάση της. Ευχολόγια απηύθυνε και ο ΟΗΕ ζητώντας από όλες τις πλευρές να «κάνουν ένα βήμα πίσω από το χείλος της καταστροφής».

Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να μεσολαβήσουν για μια ειρηνική πολιτική λύση, κάνοντας εκκλήσεις μέχρι την τελευταία στιγμή στον στρατηγό Αλ Σίσι, αναφέρει το Reuters, αλλά απέτυχαν. Και η αδυναμία, παρά το στενό μαρκάρισμα, να αλλάξουν γνώμη στον ισχυρό άνδρα του Καΐρου και το καθεστώς των δυνάμεων ασφαλείας, έχει θέσει τη Δύση ενώπιον του διλήμματος πώς να ισορροπήσει τις δημοκρατικές αρχές της με τα ζωτικά ενδιαφέροντά της στην πολυπληθέστερη αραβική χώρα, που διαφεντεύει και τη Διώρυγα του Σουέζ.

Ο Γάλλος πρόεδρος Ολάντ ίσως χρησιμοποίησε την πιο σκληρή γλώσσα από τους Ευρωπαίους, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μπορεί να θέσει το θέμα και στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αλλά ο Σουηδός υπουργός Εξωτερικών ήταν ίσως ο πιο ειλικρινής. Οι πιθανότητες να επηρεάσει η Ε.Ε. τα γεγονότα στην Αίγυπτο είναι εξαιρετικά περιορισμένες -είπε-, η Ευρώπη θα πρέπει να ξανακοιτάξει τα προγράμματα βοήθειας προς το Κάιρο, αλλά έτσι κι αλλιώς «οι οικονομικές κυρώσεις θα έχουν ελάχιστες πολιτικές επιπτώσεις».

Τα ηνία, λοιπόν, στις καταδικαστικές ρήσεις πήρε, όχι τυχαία, η Αγκυρα, που εξ αρχής, μαζί με το Κατάρ, είχε ταχθεί υπέρ της σουνιτικής ισλαμικής κυβέρνησης του Μόρσι.

Ο… δημοκράτης Ερντογάν

Εχοντας ο ίδιος καταστείλει με πρωτοφανή βία τις διαδηλώσεις στη δική του χώρα πριν από μόλις μερικές εβδομάδες, ο Ταγίπ Ερντογάν έκανε λόγο για «μακελειό», υπερασπίστηκε με πάθος το δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης στην Αίγυπτο και ζήτησε την άμεση παρέμβαση του Συμβουλίου Ασφαλείας.

«Οσοι σιωπούν είναι το ίδιο ένοχοι. Απευθύνομαι στις δυτικές χώρες. Σιωπήσατε στη Γάζα. Σιωπήσατε στη Συρία. Σιωπάτε στην Αίγυπτο. Πώς μπορείτε τότε να μιλάτε για δημοκρατία, ελευθερία, παγκόσμιες αξίες και ανθρώπινα δικαιώματα;», είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός σε συνέντευξη Τύπου στην Αγκυρα. Ο Ερντογάν επιτέθηκε επιλεκτικά στη Δύση, αποφεύγοντας να αναφερθεί στους Αραβες που ως επί το πλείστον δεν σχολίασαν τα γεγονότα της Τετάρτης και οι οποίοι στην πλειονότητά τους χάρηκαν με την ανατροπή του Μόρσι, βλέποντας την Αίγυπτο ως στρατηγικό τους σύμμαχο στον «πόλεμο» κατά του σιιτικού Ιράν.