ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ 2012
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ
Από τις παραστάσεις της προηγούμενης περιόδου διαλέγω καμιά δεκαριά μόνο, που επιστρέφουν με δύναμη στον νου μου, είτε με το αισθητικό τους αποτέλεσμα είτε με την καλλιτεχνική τους ανησυχία είτε με τη διάθεσή τους για ανανέωση.
1. «Insenso» (Φεστιβάλ – Πειραιώς)
Η πιο σημαντική ελληνική κατάθεση στο Φεστιβάλ, η μόνη που ξελάσπωσε ένα κουρασμένο πρόγραμμα. Είναι φανερό πως υφίσταται εκλεκτική συγγένεια ανάμεσα σε σκηνοθέτη και δραματουργό, που οδηγεί σε εκατέρωθεν συντονισμό.
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός πολλαπλασιάζει τη φωνή του Δημητριάδη, διευθύνει μια χορωδία ερμηνειών και διαχέει τη σιωπή και τις λέξεις του στα τοπία μιας ανεξερεύνητης Πειραιώς. Η παράστασή τους μετατρέπεται στη δική μας περιπέτεια, σε οργανωμένη συλλογική περιπλάνηση.
2. «Η μπαλάντα του γέρου ναυτικού» (Φεστιβάλ – Μικρή Επίδαυρος)
Η Φιόνα Σω συνεχίζει να μας εκπλήσσει. Στο μικρό θέατρο της Επιδαύρου παρουσιάζει την μπαλάντα του Σάμιουελ Τέιλορ Κόλεριτζ, μια ιστορία για την αναζήτηση του νοήματος στην πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. Και παραδίδει από τη μεριά της ένα θέατρο δεξιοτεχνίας, που μετουσιώνει την ποίηση σε παιχνίδι μεταμόρφωσης και φαντασίας. Μια σπάνια στιγμή θεάτρου από την καλλιτέχνιδα της Αγγλίας και του κόσμου όλου.
3. «Δεσποινίς Ζυλί» (Φεστιβάλ – Πειραιώς)
Μια απόδοση που άφησε έκπληκτους κοινό και κριτικούς. Η σκηνοθεσία της Κέιτι Μίτσελ και η Σαουμπίνε εγκιβωτίζουν το κείμενο του Στρίντμπεργκ σε ένα κινηματογραφικό πλατό, και με σύγχρονα μέσα προχωρούν στην απροσδόκητη απόδοσή του.
Ο «φακός» ακολουθεί το τρίτο πρόσωπο του έργου, την Κριστίν. Και από το αποσπασματικό κοίταγμά της στη θυελλώδη νύχτα αναδύεται μια πρωτότυπη, έξυπνη και παραδόξως αποκαλυπτική για ολόκληρο το έργο του Στρίντμπεργκ άποψη.
4. «Στην οθόνη φως» (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών)
«Εφηβικό» το έργο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, και όμως η πιο σημαντική κατάθεση της ελληνικής δραματουργίας της χρονιάς. Μέσα από την κουλτούρα και τη γλώσσα των εφήβων δοκιμάζονται η υποκρισία, τα μέσα ελέγχου, τα διλήμματα και η ηθική αντοχή των πράξεών μας.
Η σκηνοθεσία της Σοφίας Βγενοπούλου αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τα πολυμέσα και καταλήγει σε μια αντιπαράθεση των δύο ηλικιών, της οθόνης και της πραγματικότητας, της παιδικής αθωότητας και της ενήλικης ενοχής.
5. «Amid the clouds» (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών)
Γνωρίζουμε τα επιτεύγματα του ιρανικού κινηματογράφου αλλά για το σύγχρονο περσικό θέατρο επικρατεί μια –επιβεβλημένη άνωθεν- σιωπή. Κι όμως, είναι φανερό πως διαθέτει περιουσία, που απλώνει στα έκθαμβα μάτια μας σαν περσικό χαλί.
Ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Αμίρ Ρεζά Κουχεστανί μεταφέρει στον ρυθμό της περσικής αφηγηματικής παράδοσης την περιπέτεια προσφύγων που αγωνίζονται να φτάσουν στην Ευρώπη του ονείρου. Ιδιάζουσα αλληγορία, μπολιασμένη με τα στοιχεία του μαγικού ρεαλισμού, ερμηνείες χαμηλόφωνες και βαθύτατες, ευαισθησία στην πέτρα, λυρισμός στη σιωπή.
6. «Το συναξάρι του Αντρέα Κορδοπάτη» (Θεατρική Σκηνή)
Ο Αντώνης Αντωνίου παίρνει τη ρεβάνς. Απομονωμένος, «εκτός μόδας» και «εκτός εικόνας», παραδίδει από την Κυψέλη μια κιβωτό σπάνιου ηθικού και γλωσσικού πλούτου. Ο Θανάσης Βαλτινός διασώζει το χρονικό του Κορδοπάτη και ο Αντωνίου δίνει στο πρόσωπό του φωνή, βάδισμα και την κραυγή των απανταχού νικημένων της γης.
7. «Χαίρε νύμφη» (Θέατρο Τέχνης)
Και μόνο για την ανεπιτήδευτη τόλμη της, αξίζει μνεία στη Λένα Κιτσοπούλου. Παίρνει τον πλέον αστό από τους συγγραφείς μας, τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, και τον μετατρέπει σε αγριεμένο νατουραλιστή, με αμφιλεγόμενες υπόγειες διαδρομές κάτω από τον μανδύα του καλοφτιαγμένου έργου.
Το «Χαίρε νύμφη» διαβάζεται και ως επιχείρημα για το ότι το νόημα βρίσκεται στο κάθε νέο και εξαρχής ανέβασμα ενός έργου. Η παράσταση στερεί από τον Ξενόπουλο την όποια «ευπρέπεια» – του δίνει πίσω το θέατρο των νέων που ο ίδιος στερήθηκε μέσα στα χρόνια.
8. «Οταν έκλαψε ο Νίτσε» (Θησείον)
Ο Ιρβιν Γιάλομ είναι ο αγαπημένος συγγραφέας του εσμού γύρω από τη βιογραφία στοχαστών, και η μεταφορά του στη σκηνή είναι λογικό να προκαλεί ενδιαφέρον. Στο Θησείο ο Νίτσε συναντά τους πρωτεργάτες της ψυχανάλυσης και αναζητά λύση στα προσωπικά του ζητήματα. Ευκαιρία να απλωθούν στο θέατρο συζητήσεις που συνόδευσαν το γύρισμα του αιώνα.
9. «Alarme» (Αττις)
«Καθαρός» Τερζόπουλος, χωρίς τα βαρίδια της δραματουργίας που περιορίζουν άλλες του παραγωγές. Πύκνωση, λόγος που διακόπτει τη σιωπή, φως που αναβλύζει από το σκοτάδι, θέατρο πολύ κοντά στο όραμά του. Οι δύο γυναικείες μορφές εξουσίας αντιπαρατίθενται σαν δύο ουρές του ίδιου σώματος. Βίωμα θεάτρου με την αίσθηση της σπάνιας γαίας.
11. «Η Φόνισσα» (Οδού Κεφαλληνίας)
Ξεχωριστή στιγμή για την Μπέττυ Αρβανίτη και επιτομή των χρόνων δημιουργικής εργασίας του Στάθη Λιβαθινού. Η μορφή του Παπαδιαμάντη αιφνιδιάζει σαν μεταδραματικό πρόσωπο, πρόσωπο ως μίμηση, θέμα ανάλυσης και αντικείμενο αφήγησης. Σε αυτό το πολυεπίπεδο σχήμα ο Παπαδιαμάντης διαβάζεται χωρίς ηθογραφισμούς αλλά με όλο το παλιό ρίγος.
12. «Η Νίκη» (Εθνικό – Νέα Σκηνή)
Ενα από τα λιγότερο γνωστά θαύματα της χρονιάς. Η Αναγνωστάκη κατακτά τον χρόνο. Η «Νίκη» είναι η αντιστροφή του προσφυγικού θέματος, ιδωμένου όχι από τη μεριά εκείνων που θέλουν να γυρίσουν, αλλά εκείνων που ζητούν να φύγουν για πάντα. Θέμα, ο ακυρωμένος νόστος και ο Αρδίττης χτίζει πάνω του μια πρόταση λιτή και ευθύβολη. Οι ερμηνείες υποδειγματικές. Και το σύνολο, κόσμημα στο περιδέραιο των φετινών παραγωγών του Εθνικού.
13. «Περικλής» (Εθνικό)
Αδύνατον να κατακτηθείς από το κείμενο που μοιάζει απλοϊκό σε σχέση με την πένα του μεγάλου ποιητή. Ο Γιάννης Χουβαρδάς οργανώνει ωστόσο μια γιορτή αναγεννησιακού χρώματος, με πολλούς και αφοσιωμένους ηθοποιούς, που μεταφέρουν την υπόθεση και ταυτόχρονα στρέφουν τον προβολέα στον υπόγειο σχολιασμό. Το Εθνικό μετά από χρόνια δρέπει τους καρπούς της εξωστρέφειας. Και μάλιστα σε ένα από τα μεγαλύτερα στάδια του θεάτρου. Στον Σέξπιρ.
