Της Σοφίας Βιδάλη*

Το σχέδιο νόμου για τις φυλακές υψίστης ασφαλείας σηματοδοτεί μια ανατροπή στη φιλοσοφία και τους δικαιοπολιτικούς προσανατολισμούς του υπάρχοντος συστήματος. Με το πρόσχημα της ασφάλειας, τελειώνουμε οριστικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις εγγυήσεις υπέρ των κρατουμένων.

Ο κρατούμενος ζωντανός-νεκρός είναι το νέο «προϊόν» της φυλακής. Ο,τι συγκροτούσε τη νομιμότητα του σωφρονιστικού συστήματος πλέον καταργείται, μέσα από μια ανορθολογική ένωση της ασφάλειας της χώρας με την ασφάλεια της φυλακής: αρχές όπως ότι η στέρηση της ελευθερίας επιβάλλει μόνον συγκεκριμένους περιορισμούς, ο κρατούμενος μέσα στη φυλακή απολαμβάνει, ως άνθρωπος, απαράγραπτα δικαιώματα, ο υπόδικος δεν υποβάλλεται σε περιορισμούς που υποβάλλονται κατάδικοι, η εργασία είναι δικαίωμα, η επικοινωνία με τον έξω κόσμο αποτελεί μέρος της ψυχικής ισορροπίας του κρατούμενου, το σωφρονιστικό σύστημα αποτελεί ειδικό τομέα κρατικής πολιτικής που απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις για να μην αναπαράγει το έγκλημα κ.λπ., όλα αυτά τελειώνουν.

Το πρόταγμα της τάξης αποδιαρθρώνει το (συντηρητικό) δόγμα της προστασίας της κοινωνίας από το έγκλημα, προτάσσει τον αποπολιτισμό των κρατουμένων και του προσωπικού με τη θεσμοθέτηση ενός χώρου μη δικαίου. Οι μεταβολές της εγκληματικότητας, που επικαλείται η κυβέρνηση, μπορούν να αντιμετωπισθούν με δεκάδες άλλους τρόπους. Η σχέση πρόληψης και μεταχείρισης των κρατουμένων, δεν παραπέμπει στη φυσική/ψυχολογική εξόντωση του κρατούμενου, ούτε σε καθεστώς κράτησης εκτός πραγματικού ελέγχου.

Η πρόληψη των αποδράσεων παραπέμπει σε ενίσχυση ελέγχων, η αντιμετώπιση της διαφθοράς σε ένα ορθολογικό σύστημα εκπαίδευσης, επιλογής και αξιολόγησης του σωφρονιστικού προσωπικού και το χάος του σωφρονιστικού συστήματος σε αποκλιμάκωση της ποινής εγκλεισμού. Τίποτα, όμως, δεν υποβάλλει στη μετατροπή των ανθρώπων σε ζόμπι, στη στρατιωτικοποίηση και στη μετατροπή της φυλακής σε ένα διαρκές δικαστήριο (που θα διευθύνεται από συνταξιούχους δικαστές και αστυνομικούς), στην απαξίωση του προσωπικού των φυλακών, στην άκριτη και κατ’ εξαίρεση αποφυλάκιση με βάση ταρίφα ποινής, που αντιφάσκει με όλα τα προηγούμενα.

Ομως η διευθέτηση του σωφρονιστικού ζητήματος με όρους πανικού και «μέτρων βιτρίνας», συσκοτίζει την πραγματική ιδεολογία μίσους που διέπει τη «διαχείριση» της φυλακής και την αδυναμία να φερθεί η Πολιτεία με ηγεμονικό τρόπο απέναντι στο έγκλημα.

* Αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής ΔΠΘ