Στην Αννα Ανδριτσάκη
Η ιδέα να γράψει ένα παιδικό βιβλίο, όχι με μια αναμενόμενη διδακτική ιστορία αλλά για μια υπόθεση τοπικής κινητοποίησης όπου πρωτοστάτησε με τον γιο της προκειμένου να σωθεί το πάρκο της γειτονιάς, τη μετέτρεψε σε συγγραφέα που απαιτούσε τον συνδυασμό όλων των ιδιοτήτων της. Είναι μαμά, νομικός και πολιτικός. «Με τη μορφή της συμμετοχικής δράσης και της ενεργού στάσης ζωής», επισημαίνει η ίδια για την τελευταία ιδιότητα, αφού τα τελευταία χρόνια απέχει από τη συμβατική πολιτική σκηνή.
Οσοι γνωρίζουν τη Μιλένα Αποστολάκη, θα έλεγαν πως η πρώτη ιδιότητα αρκεί για να πραγματοποιήσει οτιδήποτε σκαρφιστεί αφού ανήκει στην κατηγορία εκείνων των άοκνων μαμάδων που πάντα έχουν κάτι δημιουργικό να προτείνουν, μια αφορμή να κινητοποιήσουν, έναν τρόπο να παρέμβουν και κυρίως διάθεση και όρεξη να προχωρήσουν εκεί που οι άλλες αποκαμωμένες μαμάδες σταματούν. Ομως, η βασική ιδέα του βιβλίου, που ήταν και ο απώτερος στόχος της, δηλαδή η γνωριμία των παιδιών με την έννοια και την αξία της ενεργητικής συμμετοχής στα κοινά, δεν θα μπορούσε να μην έχει αφετηρία στις δικηγορικές και πολιτικές της αναφορές.
Ετσι, κατέληξε να φτιάξει ένα παιδικό εγχειρίδιο συλλογικής δράσης και μύησης σε συμμετοχικές μορφές διεκδίκησης και κινητοποίησης στις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές δομές, το οποίο πήρε τη θέση του στη σειρά της Παιδικής Νομικής Βιβλιοθήκης που εκδίδεται υπό την αιγίδα του υπουργείου Δικαιοσύνης. Η ιστορία ξεκινά από την απόφαση του δημάρχου να χτίσει καφενεία και θέατρο μέσα στο μοναδικό πάρκο της γειτονιάς κόβοντας δέντρα και καταστρέφοντας την παιδική χαρά.
Ετσι ξεκίνησε και η κουβέντα μας με τη Μιλένα Αποστολάκη για να θυμηθεί την αφορμή για το βιβλίο και να συνεχίσει μιλώντας για τον γιο της, τη δικηγορία στην οποία έχει επιστρέψει, αλλά και για την πολιτική, στην αναγκαιότητα της οποίας εξακολουθεί να πιστεύει. Εχει αποχωρήσει από το ΠΑΣΟΚ, δεν συμμετείχε στο εγχείρημα της Ελιάς, επιμένει να διαφωνεί με τη «λανθασμένη συνταγή της λιτότητας», αλλά υποστηρίζει ότι οι πλατιές συμμαχίες και οι ισχυρές πλειοψηφίες θα είναι αυτές που θα καταστήσουν δυνατή μια αληθινή διαπραγμάτευση «υπό εθνικούς όρους αυτή τη φορά και εθνικές προϋποθέσεις».
• Πώς γεννήθηκε η ιδέα για ένα τέτοιο βιβλίο; Υπήρξαν προσωπικές, πραγματικές αφορμές ή ήταν μια κατάλληλη ευκαιρία για ειδικού τύπου εξωσχολική εκπαίδευση;
Το βιβλίο γεννήθηκε από τη βαθιά μου πίστη στη συμμετοχή, ως στάση ζωής, ως αντίληψη και θέση που μας προσδιορίζει ως άτομα και αργότερα ως χειραφετημένους πολίτες. Πρόκειται για μια αξία που έχει σφραγίσει και καθορίσει την πορεία μου μέχρι σήμερα και που θέλησα να μεταλαμπαδεύσω στα σημερινά παιδιά που σε λίγα χρόνια θα γίνουν πολίτες. Αφορμή πάντως για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου υπήρξε μια πραγματική αντίστοιχη ιστορία που ζήσαμε με τον γιο μου στη γειτονιά μας στην Αθήνα. Το μοναδικό πάρκο σε μια πυκνοδομημένη και πυκνοκατοικημένη περιοχή, το Αλσος Παγκρατίου, κινδύνεψε από τα σχέδια της τότε δημοτικής αρχής. Η ανατροπή των σχεδίων αυτών επήλθε από τη γόνιμη και δημιουργική κινητοποίηση των κατοίκων. Δεν περιμέναμε μοιρολατρικά και με απάθεια να υλοποιηθούν οι σχεδιασμοί που θα αλλοίωναν τον χαρακτήρα του άλσους, αλλά ενημερώσαμε τους κατοίκους, πήραμε πρωτοβουλίες και τελικά πετύχαμε να σώσουμε το πάρκο.
• Τι δυσκολίες είχε η προσπάθεια απόδοσης τέτοιων δύσκολων εννοιών, από την ορολογία («υπόμνημα», «φορείς») μέχρι την ανάλυση μορφών δράσης και πολιτικής οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένης της αναφοράς σε άρθρα του Συντάγματος;
Πράγματι το βιβλίο, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη, έχει ως πυρήνα τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα που αναγνωρίζονται και προστατεύονται με διατάξεις συνταγματικής περιωπής και ασφαλώς αποτελούν σύνθετες έννοιες για τον καθένα. Ομως η ιστορία του Γιώργου και των συμμαθητών του που αποφασίζουν να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους και να σώσουν το πάρκο της γειτονιάς τους είναι συναρπαστική και αποτέλεσε το μονοπάτι μέσα από το οποίο η έννοια της συμμετοχής και τα κοινωνικά δικαιώματα απλοποιήθηκαν, αφομοιώθηκαν και έγιναν πιστεύω εύκολα αντιληπτά από τα παιδιά.
• Στην έντονα βιωματική γραφή του βιβλίου ο μικρός θα πρέπει να αναγνώρισε πολλά στοιχεία της καθημερινότητάς του. Πώς αντέδρασε διαβάζοντάς το; Πώς το σχολίασε; Πώς το μοιράστηκε;
Αναγνώρισε κατ’ αρχήν τη «δική μας ιστορία», με τις δυσκολίες της, τον αγώνα της και την τελική της νίκη! Ηταν φυσικό διαβάζοντάς το να νιώσει περήφανος και πολύ χαρούμενος. Η χαρά του βεβαίως πολλαπλασιαζόταν κάθε φορά που χάριζε το βιβλίο σε κάποιο φίλο του ή συμμαθητή του και στη συνέχεια γινόταν αποδέκτης των θετικών τους σχολίων και της επιδοκιμασίας τους.
• Υπάρχουν σχέδια για κάτι καινούργιο, ανάλογο ή όχι;
Πάντα σκέφτομαι και πάντα σχεδιάζω!
• Αποχώρηση από το ΠΑΣΟΚ, μη συμμετοχή στο εγχείρημα της Ελιάς ούτε σε άλλο. Εχει κλείσει ο κύκλος της πολιτικής;
Η συμμετοχή αποτελεί για μένα μια απαρέγκλιτη επιλογή, μια στάση ζωής που με καθόρισε. Κατά συνέπεια, η πολιτική ως ολοκληρωμένη μορφή συμμετοχικής δράσης και ενεργός στάση ζωής θα με ακολουθεί πάντα. Διαφώνησα ηχηρά με το ΠΑΣΟΚ, καταψήφισα το δεύτερο Μνημόνιο και μετά τις εκλογές του 2012 αποχώρησα από το κόμμα και επέστρεψα στη δικηγορία. Πιστεύω βαθιά ότι η λύση στο σημερινό πολιτικό, θεσμικό και οικονομικό πρόβλημα της χώρας θα είναι πολιτική και θα προέλθει από μια πλατιά συμμαχία κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που θα επωμιστούν το πολύ βαρύ και δύσκολο έργο της ανασυγκρότησης της χώρας. Η συνέχιση της λανθασμένης συνταγής της λιτότητας, της εσωτερικής υποτίμησης και της υφεσιακής εμμονής δεν οδηγεί πουθενά. Χρειάζονται καθαρές αποφάσεις και ισχυρές πλειοψηφίες που θα καταστήσουν δυνατή μια αληθινή διαπραγμάτευση υπό εθνικούς όρους αυτή τη φορά και εθνικές προϋποθέσεις. Η χώρα χρειάζεται ένα άλλο υπόδειγμα άσκησης της εξουσίας που θα επαναφέρει την αναγκαία εμπιστοσύνη για τη σύναψη ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. Παρότι η συγκυρία είναι εξαιρετικά δύσκολη, είμαι αισιόδοξη, ίσως γιατί πιστεύω βαθιά στη δύναμη και την αποτελεσματικότητα της συμμετοχής.
