Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη*
Οι περίτρανες αδυναμίες των πολιτικών να δώσουν τις ενδεδειγμένες λύσεις σε ζωτικά προβλήματα που ταλανίζουν το σώμα της ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία χρόνια και η απογοήτευση μερίδας σκεπτόμενου λαού οδήγησαν στον σχηματισμό οργανισμού που φιλοδοξεί να εγκαταλείψει δοκιμασμένες νοοτροπίες και πολιτικές, να δρομολογήσει άλλες συμπεριφορές, θέτοντας τέλος σε ηγεμονίες που εκτρέπουν τον ρου σε δύστροπα εδάφη. Αποτέλεσμα, η προσπάθεια, εκ μέρους των πολιτών και αναλυτών, ανεύρεσης των πηγών του εν λόγω υδάτινου σχηματισμού, ο οποίος εν αιθρία εμφανίστηκε στο προσκήνιο!
Βεβαίως, εάν δούμε το φαινόμενο από ιστορική σκοπιά, οι συγγραφείς άλλων εποχών ενδιαφέρονταν για τους ποταμούς των καιρών τους! Ο Ηρόδοτος, για παράδειγμα, επιθυμούσε να δώσει απάντηση στα ερωτηματικά που βασάνιζαν το μυαλό του. Τον συνάρπαζε το αίνιγμα της προέλευσης του μεγάλου ποταμού, από πού πηγάζει, πού βρίσκεται επιτέλους η αρχή αυτής της μεγάλης μάζας νερών και ποσότητας τροφοφόρου ιλύος που κουβαλάει μαζί του; «…Οσο για τις πηγές του Νείλου, κανένας ούτε από τους Αιγύπτιους, ούτε από τους Ελληνες ή τους Λίβυους με τους οποίους μίλησα, δεν μου είπε πως ήξερε κάτι. (…) Πήγα πολύ μακριά για να ερευνήσω και έφτασα ο ίδιος μέχρι την πολιτεία Ελεφαντίνη. Υστερα, η χώρα γίνεται ανηφορική και ο Νείλος ελικοειδής. (…) Από το σημείο αυτό και πέρα κανένας δεν ξέρει τίποτα, γιατί ο τόπος αυτός είναι τελείως έρημος και ξεραμένος εξ αιτίας της μεγάλης ζέστης…».
Η Βρετανίδα Mary Ann Evans ή George Eliot, όπως ήταν το φιλολογικό ψευδώνυμο, ήταν σίγουρα ελεύθερο πνεύμα, υπέροχη συγγραφέας και ευαίσθητη ποιήτρια, με πλούσιο έργο σε όλους τους τομείς. Ισως η ποιητική ευαισθησία, σε συνδυασμό με το ελεύθερο πνεύμα και χαρακτήρα, την οδήγησε να βάλει έναν από τους χαρακτήρες στο βιβλίο της «Middlemarch» να πει ότι οι πηγές του Νείλου θα έπρεπε μάλλον να μείνουν ανεξερεύνητες, άγνωστες, για να υπάρχει κάτι τέλος πάντων που να εξάπτει τη φαντασία των ποιητών, ένα κίνητρο να γράψουν! Ηθελε να αφήσει τα πράγματα στη φαντασία και τον μύθο, ανέγγιχτα! Το μυθιστόρημα που φέρει τον υπότιτλο «Μελέτη της ζωής στην επαρχία», είναι συνδεδεμένο με την ιστορία ενός νεαρού γιατρού, αλλά ταυτόχρονα περιγράφονται οι προσδοκίες των χαρακτήρων, οι απογοητεύσεις τους, η αγγλική επαρχιακή ζωή στις αρχές του 19ου αιώνα, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η θρησκεία, η εκπαίδευση και η πολιτική μεταρρύθμιση της χώρας.
Πλησιάζοντας κοντύτερα, διαβάζουμε στον «Δούναβη» του Κλάουντιο Μάγκρις για τα απρόβλεπτα δρομολόγια του ταξιδιού, τη διαπλοκή των μονοπατιών, το δήθεν τυχαίο των στάσεων, την αβεβαιότητα του δειλινού, την ασυμμετρία κάθε διαδρομής, κι ακόμα για τη ζωηρή διαμάχη κάποιων μικρών πόλεων για τις πηγές του Δούναβη, πέρα από το γεγονός ότι αναφέρεται και μια τολμηρή υπόθεση διαπρεπούς ιστορικού, ότι ο Δούναβης γεννιέται ουσιαστικά από μια υδρορρόη!
Η διαδρομή για τους ποταμούς των εποχών μας, όμως, είναι ακόμα αχαρτογράφητη. Ρυάκια, παραπόταμοι, διακλαδώσεις, ποιότητα και χημική σύσταση του νερού που δέχεται και μεταφέρει, αρδεύσεις ίσως προσκείμενων, προβληματικών και απαιτητικών εδαφών, παλίρροιες, διώρυγες, μικρά πλοία με κατάρτια ευένδοτα στους ανέμους των εποχών, λιμάνια, στάσεις, γεωμετρία, όπως και το δέλτα μέσα στο οποίο πολλά άχρηστα κούτσουρα σέρνονται από δω κι από κει, και το οποίο σε κάποια φάση χάνεται στην υφάλμυρη θάλασσα, χωρίς να αλλοιώνει χημικά τη σύνθεση της τελευταίας, ένας μικρός ή μεγάλος θάνατος για μερικούς! Τα παρακλάδια του ποταμού, λέει ο Κλάουντιο Μάγκρις, πορεύονται το καθένα για δικό του λογαριασμό, χειραφετούνται από την επιτακτική ενότητα-ταυτότητα και πεθαίνουν όπως η καρδιά, τα νύχια ή τα μαλλιά που το πιστοποιητικό θανάτου τα απελευθερώνει από τα δεσμά της αμοιβαίας πίστης. Και βέβαια έχει δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να προσδιορίσουμε την εκβολή, όπως έγινε όλους τους αιώνες με τις πηγές, αλλά πιο πρέπον θα ήταν να τα αφήναμε να πεθαίνουν ήσυχα… χωρίς να ερεθίζουμε και επιτείνουμε την ήδη δημιουργηθείσα σύγχυση, θα προσθέταμε με τη σειρά μας!
Ξαναγυρίζοντας στις αρχικές σκέψεις περί των σύγχρονων υδάτινων σχηματισμών, δεν υπάρχει πιο υπεύθυνο από την αλήθεια, ισχυρίστηκαν αμέτρητοι. Οπως και δεν υπάρχει μεγαλύτερο παράπονο σε έναν τάφο από την υποκρισία ή μεγαλύτερος σεβασμός από την αλήθεια, όπως έλεγε ο Μαρίν, μεταξύ των πολλών αποφθεγμάτων του που αφορούσαν τον θάνατο σε όλες τις εκφάνσεις και παραμέτρους του!
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
* Ιατρός – διευθυντής χειρουργός στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου
