Του Ζώη Πεπέ*
Αν και σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της ΕΚΤ και της ΤτΕ οι ελληνικές τράπεζες πέρασαν την πανευρωπαϊκή άσκηση προσομοίωσης και πρακτικά δεν εμφανίζουν υπό τη δυναμική αξιολόγηση κεφαλαιακές ανάγκες, είναι κοινό μυστικό, πρώτον, ότι η όποια επιτυχία οφείλεται αποκλειστικά στους φορολογουμένους και, δεύτερον, ότι δεν πρόκειται τα οφέλη να επιστρέψουν σε αυτούς. Αλλωστε την περασμένη άνοιξη, «σκανδαλωδώς» εξαιρέθηκε από τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, αν και βασικός μέτοχος στις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Αποτέλεσμα ήταν η περιουσία του ΤΧΣ, δηλαδή του ελληνικού Δημοσίου, να απομειωθεί πάνω από 8 δισ. ευρώ. Και τελικά στον λογαριασμό στήριξης των ελληνικών τραπεζών, που βασίστηκε στις πλάτες των φορολογουμένων, να έχουν χαθεί περίπου 40,5 δισ., με το ελληνικό Δημόσιο να μην ασκεί καμιά ουσιαστική εποπτεία, αν και παραμένει βασικός μέτοχος.
Την επομένη κιόλας των αποτελεσμάτων των stress tests μία είναι η ερώτηση που απασχολεί σύσσωμη την οικονομία και την κοινωνία: Θα αρχίσουν επιτέλους οι τράπεζες να χρηματοδοτούν την οικονομία; Η απάντηση, ακόμη και από τραπεζίτες και αναλυτές, είναι ξεκάθαρα «όχι» ή τουλάχιστον «όχι ακόμη» και αναλύουν τους λόγους.
■ Ο πρώτος και βασικός είναι ότι το αποτέλεσμα των stress tests δεν άλλαξε τον όγκο των κεφαλαίων που οι τράπεζες έχουν στη διάθεσή τους για να αυξήσουν τις χορηγήσεις δανείων. Ούτε αλλάζει κάτι στην πολιτική χορηγήσεων προς το… χαλαρότερο.
■ Ο δεύτερος λόγος αφορά το γεγονός ότι ορισμένες από τις ελληνικές τράπεζες πέρασαν τα stress tests με τις κεφαλαιακές ενισχύσεις των ΑΜΚ του 2014 και των capital plans τα οποία πρέπει να υλοποιηθούν μέσα στο επόμενο εξάμηνο-εννεάμηνο. Τα capital plans που έχουν εγκριθεί από την DGComp μένει να υλοποιηθούν μέχρι την άνοιξη του 2015 ώστε να καλυφθούν οι κεφαλαιακοί στόχοι που παραμένουν ζητούμενοι… Βέβαια, όπως διαβεβαιώνουν οι συγκεκριμένες τράπεζες που υποχρεούνται να τα υλοποιήσουν, οι διαδικασίες για τις κινήσεις αυτές έχουν ήδη δρομολογηθεί, όμως αυτές θα γίνουν κυρίως με πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και συρρίκνωση των πιστώσεων.
■ Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει βέβαια με το γεγονός ότι η εποπτεία του τραπεζικού συστήματος και κατά συνέπεια η παρακολούθηση και ο έλεγχος αύξησης του ενεργητικού των τραπεζών αλλάζουν χέρια σε δέκα ημέρες και περνούν στις πολυπρόσωπες επιτροπές της ΕΚΤ, οι οποίες θα ασχολούνται με κάθε χώρα ξεχωριστά. Κανείς δεν περιμένει από αυτή τη διαδικασία αύξηση της χρηματοδότησης της οικονομίας μας.
■ Ο τέταρτος λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι θεωρείται πιο εύκολη η «καλή εικόνα» που προέκυψε από τα stress tests, αφού έχει ξαναβάλει μπροστά (και μάλιστα με ισχυρή… δυναμική) τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης των τεσσάρων τραπεζών. Και επειδή οι δύο τράπεζες, η Alpha Bank και η Πειραιώς, που έχουν την καλύτερη εικόνα –δηλαδή τη μεγαλύτερη δυνατότητα αύξησης του ενεργητικού τους- είναι οι περισσότερο «κρατικές» από τις τέσσερις, θα κάνουν ό,τι μπορούν για να «προστατευθούν» από κάθε επιρροή πολιτικής, που θα μπορούσε να καθυστερήσει ή να επηρεάσει αρνητικά την ιδιωτικοποίησή τους. Προχωρούν ήδη σε σχεδιασμούς ώστε να προλάβουν την κυβερνητική αλλαγή και να παρατείνουν τον βίο της υπάρχουσας κυβέρνησης.
■ Ο πέμπτος λόγος αφορά το γεγονός ότι η «ζήτηση» δανείων με τους όρους της «νέας» εποπτείας, λόγω της αδύναμης οικονομικής δραστηριότητας, δεν δημιουργεί προσδοκίες για αλλαγή του «κλίματος».
Την ίδια στιγμή οι τραπεζίτες επεξεργάζονται σχέδια για την έξοδο από την επιτήρηση της DGComp και την εξόφληση της κρατικής βοήθειας με ορίζοντα τους πρώτους μήνες του 2015. Το «θετικό» αποτέλεσμα του stress test της ΕΚΤ δίνει τη δυνατότητα να ξεδιπλωθεί η στρατηγική της ολικής επαναφοράς των ελληνικών τραπεζών στους ιδιώτες, που πριν από λίγα χρόνια τις χρεοκόπησαν.
Με ένα νέο σκάνδαλο, τα επιτελεία τριών τραπεζών είναι έτοιμα να θέσουν μετ’ επιτάσεως το θέμα επαναγοράς και ακύρωσης των warrants μέσω προαιρετικών δημόσιων προτάσεων από το ΤΧΣ στους κατόχους των παραστατικών τίτλων. Οι ίδιοι σημειώνουν ότι «η Alpha Bank αλλά και η Πειραιώς μετά την άνεση με την οποία πέρασαν το stress test και με το ατού της εξόφλησης των προνομιούχων μετοχών του Δημοσίου, είναι πλέον έτοιμες για την έξοδό τους από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας».
Το θέμα των warrants αναμένεται να αποτελέσει εφεξής το κυρίαρχο αντικείμενο της ατζέντας των συζητήσεων του κλάδου με την τρόικα. Σήμερα το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι μέτοχος της Alpha Bank σε ποσοστό 67,9%, στην Πειραιώς κατέχει το 67,3%, στην Εθνική το 57,2% και στη Eurobank το 35,4%.
Αυτό που καταλαβαίνουμε πολύ καλά, διαμορφώνοντας το πρόγραμμά μας στον ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι χωρίς έλεγχο του τραπεζικού συστήματος η ανάκαμψη της οικονομίας είναι φανερά αδύνατη, αλλά και χωρίς επανεκκίνηση της οικονομίας το τραπεζικό σύστημα θα καρκινοβατεί συνεχώς συρρικνούμενο. Η εξασφάλιση της δημόσιας ιδιοκτησίας και η νέα αρχιτεκτονική και λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος για την ανάπτυξη και τις ανάγκες της κοινωνίας είναι η δική μας καθοριστική επιλογή.
…………………………………………………………………………………………………………….
* Μέλος της Κ.Ε. και της επιτροπής προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ
