Της Αννας Δαμιανίδη
Αν υπήρχε κάτι δυσοίωνο σ' εκείνο το βιβλίο, που έγινε περίφημο ξανά, το «Μαμάδες βορείων προαστίων» της Παυλίνας Νάσιουτζικ, ήταν η παντελής έλλειψη επιείκειας της συγγραφέως για τις ηρωίδες της, ίσως και για τους αναγνώστες. Οι άνθρωποι που σκιτσάρονται εκεί είναι τέρατα εγωισμού και κυνισμού. Δεν υπάρχει πουθενά ίχνος ανθρωπιάς, δεν γεννιέται η παραμικρή σταγόνα συμπάθειας. Τόσο αρνητικά όντα δεν αντέχονται σε βιβλίο, να μη σε αφήνουν να ταυτιστείς μαζί τους ούτε δευτερόλεπτο, ούτε μοιάζουν με αληθινούς ανθρώπους. Οι αληθινοί άνθρωποι, όσο κακοί κι αναίσθητοι να είναι, όσο διεστραμμένοι και φριχτοί, τόσο μονοδιάστατοι δεν είναι ποτέ. Τόσο οργανωμένα σατανικοί δεν υπάρχουν πουθενά, ούτε σε βόρεια ούτε σε νότια προάστια, ούτε στο κέντρο, ούτε στις γειτονιές. Είναι καρικατούρες.
Στην πραγματικότητα οι μαμάδες των προαστίων, βορείων και νοτίων, είναι σαν τις μαμάδες του κέντρου της πόλης, τις μαμάδες των περιχώρων, των παραθαλάσσιων κωμοπόλεων και των ορεινών οικισμών. Θέλουν για το παιδί τους το καλύτερο, όσο μπορεί η καθεμία. Και ασχολούνται μαζί τους περισσότερο απ' όσο ασχολήθηκαν ποτέ μανάδες με τα παιδιά τους στην ανθρώπινη ιστορία. Ισως μάλιστα αυτό να είναι το πρόβλημα.
Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ένα παιδί που μεγαλώνει με τη μάνα και τον πατέρα προσηλωμένους επάνω του έχει εξασφαλίσει ότι δεν θα γίνει αντιδραστικό αν του λένε συνεχώς ότι η κοινωνία είναι σκληρή, ότι δεν υπάρχει δικαιοσύνη, ότι όλοι θέλουν το κακό του κ.λπ. Το πρόβλημα της παιδαγωγικής των Ελλήνων είναι ότι λένε πολλά τέτοια στα παιδιά τους. Τα βλάπτει μάλλον η υπερβολική φροντίδα παρά η παραμέληση. Η οικογένεια είναι κλεισμένη στον εαυτό της, πολύ απρόθυμα διδάσκει στα παιδιά κανόνες συνύπαρξης. Συνήθως δεν το κάνει καν. Τα προτρέπει να ζουν σε κλειστούς κύκλους, δεν ενθαρρύνει τις φιλίες. Κι αυτό δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, είναι μάλλον παλιό, μια δυσπιστία που επιβιώνει από δύσκολες εποχές, η οποία, μαζί με άλλες δυσπιστίες που επιβιώνουν από δύσκολες εποχές, κάνει τη ζωή δύσκολη σε παιδιά σε μεγάλους.
Ο κόσμος είναι κακός, η κοινωνία είναι σάπια. Δεν υπάρχει αξιοκρατία, όλοι είναι ψεύτες. Μην πιστεύεις τίποτε, οι τίμιοι είναι κορόιδα. Ολοι προσπαθούν να σε ρίξουν και να σε εκμεταλλευτούν. Μη σηκώνεσαι στο τρόλεϊ να δώσεις τη θέση σου σε ηλικιωμένους, μόνο τα κορόιδα το κάνουν. Σε κοροϊδεύουν αν φανείς καλός. Να δείχνεις σκληρός, αναίσθητος. Να μη δίνεις λογαριασμό σε κανέναν. Κ.λπ., κ.λπ. Πόσο καλά τα ξέρουμε αυτά, πόσο πολύ τα ακούμε.
Δείξτε μου, παρακαλώ, ένα μέρος με μαμάδες που λένε στα παιδιά τους ότι η κοινωνία έχει νόημα, ότι πρέπει να σεβόμαστε τους κανόνες της, ότι την ευτυχία τη βρίσκεις ανάμεσα στους ανθρώπους, ότι οι άνθρωποι αιώνες προσπάθησαν να φτάσουν στον βαθμό ειρηνικής ζωής που βρισκόμαστε σήμερα, ότι η δικαιοσύνη και η δημοκρατία δεν δουλεύουν καλά αλλά αξίζει τον κόπο να προσπαθούμε να τις βελτιώσουμε, ότι οι τίμιοι δεν είναι κορόιδα, ότι η απάτη και η υποκρισία σού κλέβουν την αξιοπρέπεια. Θα μετακομίσω εκεί αύριο.
