Του Τάσου Παππά
-«Η βαθειά οικονομική κρίση, που συνταράσσει την καπιταλιστική οικονομία της Ελλάδας και που οφείλεται στις αντιθέσεις του ελληνικού καπιταλισμού, οξύνεται ολοένα και περισσότερο απ’ την επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που αγκάλιασε τις ισχυρώτερες καπιταλιστικές χώρες και που τραντάζει συθέμελα το οικοδόμημα του παγκόσμιου καπιταλισμού».
- «Επιτίθενται στο ΚΚΕ με κάθε άλλο παρά σοβαρά επιχειρήματα [αφού δεν διαθέτουν τέτοια], επειδή φοβούνται τη στρατηγική του, στρατηγική θεμελιωμένη σε επιστημονικά δεδομένα, με βάση τα οποία τεκμηριώνεται ότι η εποχή μας είναι εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό, ανεξάρτητα από τον αρνητικό για την εργατική τάξη και το κομμουνιστικό κίνημα συσχετισμό δυνάμεων στον κόσμο».
Ογδόντα και κάτι χρόνια χωρίζουν αυτά τα δύο αποσπάσματα. Το πρώτο είναι ενταγμένο στην απόφαση της 4ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ τον Δεκέμβρη του 1931. Το δεύτερο είναι η εισαγωγή στο άρθρο του στελέχους του ΚΚΕ Μάκη Μαΐλη στον «Ριζοσπάστη» (10-4-2013). Και στα δύο εκφράζεται η βεβαιότητα ότι ο παγκόσμιος καπιταλισμός πνέει τα λοίσθια: «τραντάζεται συθέμελα» στην πρώτη εκδοχή, ζούμε «την εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό» στη δεύτερη.
Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η προσδοκία της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1931 είχε βάση, αφού εκτός από την πολύπλευρη και βαριά κρίση του καπιταλισμού υπήρχε το αντίπαλο δέος, η Σοβιετική Ενωση, η προωθητική δύναμη του παραδείγματός της δεν είχε αρχίσει να ξεφτίζει. Λειτουργούσε τότε σαν φάρος ελπίδας για τους φτωχούς όλου του κόσμου. Γι' αυτό και δεν γίνεται λόγος για αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων παγκοσμίως. Κάτι που επισημαίνεται στη σύγχρονη ανάλυση της διεθνούς πραγματικότητας.
Βεβαίως, η αισιοδοξία για την επιτυχία των στόχων είναι στη φύση του κομμουνιστικού κινήματος. Η θεωρία λέει ότι ο σοσιαλισμός είναι μια ανώτερη μορφή κοινωνικής οργάνωσης και, αφού ο καπιταλισμός με την ιλιγγιώδη ανάπτυξή του οξύνει τις εγγενείς αντιφάσεις του δημιουργώντας τους όρους της υπέρβασής του, σύντομα θα αντικατασταθεί. Οπως ο καπιταλισμός διαδέχτηκε τη φεουδαρχία, έτσι με τη σειρά του θα δώσει τη θέση του στον σοσιαλισμό. Είναι νομοτελειακό να συμβεί, και αυτή η βεβαιότητα στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Αυτό το «σύντομα» όμως είναι το πρόβλημα.
Εντάξει, ο ιστορικός χρόνος είναι κάτι διαφορετικό από τον τρέχοντα χρόνο, δεν μετριέται σε μέρες και μήνες ούτε καν σε χρόνια, ωστόσο το «ψυχορράγημα» του καπιταλισμού κρατάει πάρα πολύ, τόσο πολύ που η παροιμιώδης αντοχή του σκορπάει την απογοήτευση στις μάζες των εργαζομένων και γεννοβολάει ερωτήματα για την εγκυρότητα και την επιστημονική αξία της συγκεκριμένης πρόβλεψης. Ακόμη χειρότερα, διαβρώνει τις συνειδήσεις με το δηλητήριο της αμφιβολίας: Μήπως ο καπιταλισμός, εκτός από εφτάψυχος, είναι και η φυσική τάξη των πραγμάτων; Γιατί εφτάψυχος, παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις των εχθρών του, έχει αποδειχτεί.
Το τέλος του έχει προαναγγελθεί άπειρες φορές. Κάθε κρίση του είναι η τελευταία, υποτίθεται η μοιραία. Αυτός όμως εκεί, επιμένει. Επιτίθεται, αναδιπλώνεται, παραχωρεί, υποχωρεί, όταν νιώθει αλεξίσφαιρος σκληραίνει (νεοφιλελευθερισμός), όταν πιέζεται μαλακώνει (σοσιαλδημοκρατία). Δεν εγκαταλείπει. Μακέλεψε τον πλανήτη δύο φορές, λεηλάτησε τον Τρίτο Κόσμο, καταφέρνει να πείθει ευρύτερα κοινωνικά στρώματα με τις αλλεπάλληλες μεταμφιέσεις του και, το κυριότερο, οδήγησε στη χρεοκοπία τον ισχυρότερο ανταγωνιστή του (υπαρκτός σοσιαλισμός).
Και οι αντίπαλοί του ψάχνονται. Αυτό που προτείνουν ως εναλλακτική λύση δεν υπάρχει στην πραγματική ζωή, παρά μόνο στα εγχειρίδια των κλασικών. Οπου επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί δυσφήμησε το σοσιαλιστικό ιδεώδες, σπρώχνοντας στην ανυποληψία για μεγάλο διάστημα ακόμη και την εναρκτήρια θεωρία. Διασπασμένοι εκτοξεύουν ο ένας στον άλλον κατηγορίες για οπορτουνισμό, δογματισμό, ρεφορμισμό, συμβιβασμό με τον ταξικό εχθρό, αριστερισμό, λιποψυχία και διεκδικούν ο καθένας για τον εαυτό του τον ρόλο του εμβρυουλκού του νέου υποδείγματος.
Αν όμως έχει δίκιο ο Μάκης Μαΐλης πως οι συσχετισμοί παγκοσμίως είναι δυσμενείς, τότε το συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι, παρά το γεγονός ότι οι αντικειμενικές συνθήκες είναι ώριμες, ο σοσιαλισμός ως αίτημα δεν βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη γιατί το πολιτικό υποκείμενο δεν έχει αρθεί στο ύψος των αναγκών. Σ’ αυτήν την περίπτωση το ζητούμενο είναι η αντίσταση στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού. Και για να είναι αποτελεσματική η αντίσταση, πρέπει να διαμορφωθούν ευρύτερες συμμαχίες, χωρίς απαραίτητα να συμφωνούν όλοι όσοι θα συμμετάσχουν με τον στρατηγικό στόχο. Αυτό δηλαδή που έπραξε το ΚΚΕ στο παρελθόν, αλλά αρνείται να το κάνει σήμερα. Ακόμη και ο κόσμος του έχει κουραστεί να στέκει με το «όπλο παρά πόδα» στο διηνεκές, περιμένοντας μια μάχη που συνεχώς αναβάλλεται. Ο νέος γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής Δ. Κουτσούμπας θα αναμετρηθεί και μ' αυτό το στοίχημα.
