ΥΠΑΡΧΕΙ ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΑΦΕΝΤΙΚΑ;
Toυ Γιάννη Καλαιτζή
«Παραχάραξε το νόμισμα»
Διογένης
Σύμφωνα με τη θεωρία του Μπερξόν για το χιούμορ, τα ιδανικά θύματα της σάτιρας είναι οι υψηλές, επιβλητικές, αλλά πομπώδεις, ανοικονόμητες και άκαμπτες φόρμες. Γεγονός είναι πως μετά από 3.000 χρόνια καταγεγραμμένων αστεϊσμών και τη συνακόλουθη γελοιοποίηση πολιτικών, στρατηγών, ιερέων, θρησκειών και πολιτισμών, οι μόνες ακατάλυτες αξίες που γνωρίζουμε είναι τα αποφθέγματα των μεγάλων ανδρών και το δόγμα των εκδόσεων «Στιγμή»: «Οι σελίδες κόπτονται με ευθύνη του πελάτη». Για τούτο ο Αιμίλιος Καλιακάτσος, εκδότης των εν λόγω εντύπων, με τη φιλοδοξία να ολοκληρώσει το έργο αιώνων σε ένα τεύχος, επιθυμώντας δηλαδή να παραδώσει στη δικαιοδοσία του ευτράπελου και τα ρητά και τα βιβλία του, μου ανέθεσε την εικονογράφηση του τόμου «Οι αφορισμοί των αφορεσμένων», αφού ήμουν ο μόνος διαθέσιμος. Ανέλαβα την προσπάθεια με την ταπεινοφροσύνη του Μακιαβέλλι (τα ψηλά βουνά από τις πεδιάδες -λέει- κρίνονται) και με την εκδικητική μανία εκείνου του μαθητή που καταναγκαστικά συνέτασσε εκθέσεις ιδεών υπό τον τίτλο π.χ. «Τα πάντα ρει». Τίποτα πιο πετρωμένο από αυτό το ρητό. Σταθερό και αμετάκλητο στους αιώνες.
Αγαπητοί αναγνώστες, στην εισαγωγή του βιβλίου ΝΙΤΣΕ της «Στιγμής», ο κ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος, επιμελητής της σειράς «Στοχασμοί», υπογραμμίζει πως «οι ολοένα συχνότερες κρίσεις με ημικρανικά συμπτώματα και η κάκιστη όρασή του» έσπρωχναν τον συγγραφέα της Geburt der Tragodie «στη βραχυλογία, το καταραμένο τηλεγραφικό ύφος», και εμείς θεωρούμε πιθανό οι ωκεανοί των αφορισμών που κληρονομήσαμε να οφείλονται στους πονοκεφάλους, τη μυωπία ή την πρεσβυωπία των προγενεστέρων. Είναι αλήθεια ότι ο δημιουργικός οίστρος των διανοουμένων έχει αποδοθεί όχι μόνον στον έρωτα -πάθος που προκαλεί η απουσία του σεξ-, αλλά και στη φυματίωση, τη σύφιλη, την επιληψία, τη σχιζοφρένεια, το αλκοόλ, την πείνα -ακόμα και ένας γάιδαρος έχει επιστρατευθεί ως σύμβουλος του Απολλώνιου-, και μόνο η προσφορά του στραβισμού στα γράμματα αγνοείται μέχρι σήμερα. Εν τούτοις, ο μέγιστος των αφηγητών υπήρξε αόμματος. Προς άρση των αδικιών, η συμβολή μου στην παρούσα έκδοση αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής στην αμβλυωπία και τις κεφαλαλγίες. Και αυτό επειδή στις ως άνω παθήσεις χρωστάμε, ίσως, τους μεγαλοφυείς αφορισμούς του Επίκουρου, του Νοβάλις, του Σοπενάουερ ή του Μπωντλαίρ. Και μετά τη βέβαιη εκδοτική και οικονομική επιτυχία της συλλογής αυτής, στην επόμενη θα αποδοθούν οι προσήκουσες τιμές στην πνευματική αντικοινωνική συμπεριφορά, τη φιλοσοφική μισανθρωπία και την αγοραφοβία των στοχαστών.
Επί του προκειμένου: τα γνωμικά των σελίδων που ακολουθούν είναι ευφυέστατα και κατά συνέπεια παντελώς άχρηστα για τη ζωή οποιουδήποτε. Οπως σημειώνει ο Γέρζι Λετς στις «Αχτένιστες σκέψεις»: «Ενα καλό παράδειγμα το αναγνωρίζει κανείς από το ότι δεν είναι μεταδοτικό». Ο σατιρικός συγγραφέας Α.Μ. παρέδωσε κάποτε σε δημόσια υπηρεσία το βιογραφικό του, που περιείχε τους έρωτες, τα ταξίδια και τα ξενύχτια του. Του επεστράφη ως απαράδεκτο μαζί με το υποδειγματικό βιογραφικό νεαρού συναδέλφου. Από τότε ο Α.Μ., με κατάλευκα μαλλιά και ελάχιστα δόντια, δήλωνε 24 ετών, αλλά δεν έπειθε κανέναν. Μολοντούτο οι αφορισμοί αποτελούν σπάνια προσφορά για αντιγραφή και κλεψιτυπία. Στο διαδίκτυο το απόφθεγμα του Επίκουρου (ή μήπως του Επίκτητου;): «Δεν φοβάμαι τον θάνατο αφού όταν αυτός έλθει εγώ δεν θα είμαι εκεί», διεκδικείται από 4-5 πατέρες. Ο μυκτηρισμός του Καρλ Κράους: «Είχε πεντακάθαρη συνείδηση, δεν τη χρησιμοποιούσε ποτέ», όπλισε τους Ιταλούς γελοιογράφους εναντίον του Αντρεότι. Κεντρικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας (η «Εστία» δηλαδή), παρουσίαζε με καμάρι έναν τόμο με παροιμίες που άρδευαν τους λόγους ιστορικού ηγέτη της Αριστεράς. Δημοσιογράφος και υπουργός των πρώτων κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης διάλεγε ρητά και κατόπιν προσάρμοζε την επικαιρότητα στο πνεύμα τους. Γνώριζε, ίσως, πως «Αλήθεια είναι η πραγματικότητα που επινοείς».
Προσοχή στα νομίσματα.
*Εισαγωγή στην έκδοση «Οι αφορισμοί των αφορεσμένων»
