Υποσημειώσεις
Του Γιώργου Σταματόπουλου
Ο πολιτισμός είναι μια λέξη που προκαλεί ανατριχίλα σε πολλούς ανθρώπους που κατέχουν αξιώματα σε κυβερνητικές θέσεις και λοιπά. Εχουν γραφεί πολλά για το τι είναι πολιτισμός. Αυτό δεν πτοεί τους θεσάρχες να τον αγνοούν. Οι εφημερίδες κάτι κάνουν ως προς το να προβάλλουν πολιτισμικές δραστηριότητες. Τα τηλεοπτικά κανάλια φυλάσσουν ως τελευταία είδηση ένα πολιτιστικό γεγονός γιατί, λένε οι ινστρούχτορες, ο κόσμος δεν έχει λεφτά για θέρμανση, το θέατρο τον μάρανε;
Ετσι λένε και δεν ντρέπονται. Δεν είναι της στιγμής να αναδειχτεί πόσα πολύτιμα κουβαλάει ο πολιτισμός, πόσο μεγάλη είναι η συνεισφορά του στο να μην οδηγούνται οι άνθρωποι στα φρενοκομεία ή να πηδάνε από πολυκατοικίες. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι σ' όλη τη χώρα ξεπετάγονται, ως διά μαγείας θα έλεγε κανείς (γιατί, πού κρύβονταν όλα αυτά τα χρόνια;), νέοι και νέες με τόλμη και σθένος και διεκδικούν τον τόπο τους (τον χρόνο τους) στην τέχνη, είτε μυστικώς είτε θεατρικώς είτε εικαστικώς. Βγαίνουν από τα σπλάγχνα της κοινωνίας, όχι από σχολές, όχι από επίσημα ή ημιεπίσημα κρατικά κέντρα παραγωγής (!) πολιτισμού.
Εχουν μαζί τους τις τοπικές κοινωνίες, την κατανόηση, την επιβράβευση, τον θαυμασμό, τέλος. Οι προσπάθειές τους εντάσσονται στην εν γένει προσπάθεια της κοινωνίας να αυτοχαρακτηριστεί, αφού προηγουμένως εαυτοσκοπηθεί και αυτοκριθεί. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ενώ θα μπορούσε να συνδράμει γενναία, εν τέλει αδυνατεί είτε γιατί προτιμάει να λύσει υλικοτεχνικά προβλήματα είτε γιατί δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει πολιτισμός. Είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κοινωνία εν καιρώ κρίσης και τα επιχειρήματα εναντίον εκδηλώσεων πολιτισμικού χαρακτήρα είναι ικανά να πείσουν την πλειονότητα (που, όμως, τρέχει να παρακολουθήσει μια δωρεάν θεατρική π.χ. παράσταση).
Ακούγεται από διάφορους τζιτζιφιόγκους της εξουσίας ότι δεν έχει θέση ο πολιτισμός στο δελτίο ειδήσεων των σταθμών τους και υπερηφανεύονται μάλιστα να το λένε. Δεν βρίσκεται κάποιος να τους πει ότι χωρίς πολιτισμό (ποίηση κυρίως) θα τρώγαμε τις σάρκες ο ένας του άλλου, ή θα ζούσαμε με θυμό και κακία και μίσος κι εκδικητικότητα. Ο πολιτισμός είναι συνύπαρξη, εάν ψάξουμε το έτυμόν του θα το διαπιστώσουμε, αν και η έννοιά του δεν έχει χρείαν υπεράσπισης. Μέσω του πολιτισμού θα αντέξουμε στην επίθεση του κεφαλαίου εναντίον της κοινωνίας. Πολιτισμός σημαίνει αλληλεγγύη, όση υπέρβαση κι αν κουβαλάει, όση απροσδιοριστία.
