ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Χθες αποχαιρετήσαμε τον Λευτέρη Βογιατζή
Επί τέσσερις ώρες οι άνθρωποι που τον αγάπησαν, περνούσαν από τη Νέα Σκηνή της οδού Κυκλάδων για να του αφήσουν ένα λουλούδι. Το φέρετρό του διέσχισε δίχως καμία τελετή τα δρομάκια του Α' Νεκροταφείου στους ώμους οχτώ αγαπημένων του φίλων και μαθητών. «Εφερε την άνοιξη στο ελληνικό θέατρο», είπε ο Βασίλης Παπαβασιλείου. Μια φράση που τα λέει όλα
Της Εφης Μαρίνου
Μπορεί μια πολιτική κηδεία να έχει την τελετουργική μυσταγωγία που προσδίδει η νεκρώσιμος ακολουθία μέσα στην εκκλησία με τους ιερείς, τους ψάλτες, τους φωτεινούς πολυελαίους, τα κεριά, τις εικόνες; Κι όμως η πολιτική κηδεία του Λευτέρη Βογιατζή είχε την ιερή λάμψη μιας μοναδικής τελετής μέσα στον δικό του ναό: το θέατρό του.
Χθες, στις δώδεκα το μεσημέρι το γραφείο κηδειών μετέφερε τη σορό του σκηνοθέτη και ηθοποιού στη σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κυκλάδων. Ντυμένος με το κοστούμι από το «Καθαροί πια» της Σάρα Κέιν και το μουστάκι του πιντερικού «Θερμοκηπίου» ο Λευτέρης Βογιατζής περίμενε το κοινό του. Για τελευταία φορά. Μια καρέκλα στην πρώτη σειρά των καθισμάτων έμεινε άδεια. Πάνω της, ένα λουλούδι κι ένα τετράδιο. Ηταν η μετάφραση, που μόλις είχε ολοκληρώσει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος για τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή. Η τελευταία παραγγελία του Λευτέρη στον φίλο του. Για το έργο που θα σκηνοθετούσε στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών.
Σιγά σιγά το θέατρο πλημμύρισε από κόσμο που έμπαινε ήσυχα, διακριτικά, με την κατάνυξη του θεατή όταν προσέρχεται σε μια παράσταση μόλις αρχινημένη. Αλλωστε η ατμόσφαιρα ήταν ατμόσφαιρα θεάτρου. Με φώτα σκηνής, το φέρετρο καταμεσής του σκηνικού από «Το Θερμοκήπιο», την τελευταία παράσταση που έδωσε εκεί, και στα καθίσματα «θεατές», βουβοί, προσηλωμένοι σε μνήμες, σε στιγμές που μοιράστηκαν μαζί του από διαφορετικά μετερίζια. Απλός κόσμος, αλλά κυρίως ηθοποιοί που έπαιξαν δίπλα του σ' αυτό το θέατρο όλα αυτά τα χρόνια.
Βλέποντάς τους να περνούν από τη μια πόρτα, να σταματούν στη σορό για ένα άγγιγμα ή για να αφήσουν ένα λουλούδι και μετά να βγαίνουν από την άλλη, είχες την εντύπωση ότι παρήλαυναν διανομές, ρόλοι που κατοίκησαν εκεί όσο ανέπνεαν οι παραστάσεις: η Ρένη Πιττακή, η Αμαλία Μουτούση, ο Δημήτρης Ημελλος, η Μαρία Κεχαγιόγλου, η Εύη Σαουλίδου, ο Νίκος Κουρής, η Αγγελική Παπαθεμελή, η Αγλαΐα Παππά. Ενα στεφάνι ήταν αρκετό δίπλα στο φέρετρο. Αυτό που άφησε η σύντροφός του Ειρήνη Λεβίδη. Στο καμαρίνι του ένα βάζο με λουλούδια, το μαγνητόφωνο να παίζει κλασική μουσική κι ένα απλό σημείωμα: Στον αγαπημένο Λευτέρη που μας χάραξε πορεία.
Οταν γύρω στις 4 μ.μ. βγήκε το φέρετρο από το θέατρο ο συγκεντρωμένος στο δρόμο κόσμος ξέσπασε σε παρατεταμένα χειροκροτήματα. Χωρίς φωνές, χωρίς φασαρία. Χειροκροτούσαν ακόμα και από τα μπαλκόνια των παρακείμενων πολυκατοικιών. Κάποιοι μετανάστες, που διέσχιζαν την αποκλεισμένη Κυκλάδων, σταμάτησαν κι αυτοί με μια αυθόρμητη συστολή. «Πρέπει να ήταν πολύ σπουδαίος αυτός ο άνθρωπος», άκουσα κάποιον να ψιθυρίζει.
Παρόντες στον τελευταίο αποχαιρετισμό στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, ο στενός του φίλος ποιητής Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο πρώτος που πέρασε από το ανοιχτό φέρετρο για να τον αποχαιρετήσει, και οι Διονύσης Σαββόπουλος, Σταμάτης Φασουλής, Γιώργος Κιμούλης, Βασίλης Παπαβασιλείου, Γιώργος Λούκος, Δηώ Καγγελάρη, Αννα Νταλάρα, Εφη Θεοδώρου, Δήμητρα Γαλάνη, Μένης Κουμανταρέας, Δημήτρης Καμαρωτός, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Μάριος Ποντίκας, Ρούλα Πατεράκη, Νίκος Καραθάνος, Χρήστος Λούλης, Λένα Παπαληγούρα, Αγλαΐα Παππά, Στεφανία Γουλιώτη, Μαρία Σκουλά, Δημήτρης Μαυρίκιος, Λάκης Παπαστάθης, Αχιλλέας Χαρίτος, Χρύσα Προκοπάκη, Τζένη Μαστοράκη, Κατερίνα Ευαγγελάτου, Σταύρος Γασπαράτος, Νίκος Χατζόπουλος, Βασίλης Πουλατζάς, Μπέτυ Αρβανίτη, Ξένια Καλογεροπούλου, Ρούλα Πατεράκη, Βίκτωρ Αρδίττης, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Αλεξία Καλτσίκη, Σίμος Κακάλας κ.ά. Αλλά διέκρινες ακόμα και νέους ηθοποιούς που δεν είχαν παίξει μαζί του.
Στις 5 μ.μ. η σορός μεταφέρθηκε στο Α' Νεκροταφείο για την ταφή. Ο κόσμος ακολούθησε και ενώθηκε με άλλους πολλούς που περίμεναν εκεί. Ανάμεσά τους οι Γιάννης Χουβαρδάς, Σωτήρης Χατζάκης, ο σκηνοθέτης Νίκος Παναγιωτόπουλος με τη γυναίκα του Μαριάννα Σπανουδάκη και οι Λάκης Λαζόπουλος, Σταύρος Τσακίρης, Λυδία Φωτοπούλου, Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Μάνια Παπαδημητρίου, Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Κερασία Σαμαρά, Μίνα Αδαμάκη, Γιώργος Κουρουπός, Παντελής Βούλγαρης, Ιωάννα Καρυστιάνη, Περικλής Χούρσογλου, Γρηγόρης Καραντινάκης, Δημήτρης Λιγνάδης, Μαργαρίτα Μαντά, Ελενα Τοπαλίδου, Διονύσης Φωτόπουλος. Και όπως ήταν αναμενόμενο σε όσους τον γνωρίζουμε, δεν θα μπορούσε να λείψει και ο Νίκος Λιακόπουλος, ο γιος του περίφημου Λεωνίδα από το Λυγουριό.
Το φέρετρο σήκωσαν στους ώμους του ο ποιητής Νίκος Παναγιωτόπουλος και οι ηθοποιοί Δημήτρης Ημελλος, Νίκος Κουρής, Χάρης Φραγκούλης, Βασίλης Κουκαλάνι, Γιάννος Περλέγκας, Γιάννης Κότσιφας, Γεράσιμος Μιχελής.
Την ώρα της ταφής, δίπλα στην Ειρήνη Λεβίδη, στάθηκε ο Γιώργος Διαλεγμένος ήρεμα και απλά, άνθρωπος φιλοσοφικά εξοικειωμένος με την ιδέα του θανάτου. Μια κυρία έριξε στον τάφο ένα βιβλίο: τα άπαντα του Τσέχοφ. Κανένας επικήδειος.
Ο πολιτικός κόσμος, αν εξαιρέσουμε τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, την κόρη του Ζωή Κωνσταντοπούλου, τη Μιλένα Αποστολάκη και την Αννα Νταλάρα, έλαμψε διά της απουσίας του…
Κι αν στο νεκροταφείο παίχτηκε η τελευταία πράξη, ουσιαστικά η κηδεία του Λευτέρη Βογιατζή έγινε χθες από τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 4 μ.μ. στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων. Εκεί τον αποχαιρέτησαν η σύντροφός του και η μεγάλη θεατρική του οικογένεια. Οπως του άξιζε. Με ευγένεια και ήθος.
«Μαζί με τον Λευτέρη κλείνει ο κύκλος μιας μεταπολίτευσης στον πολιτισμό», μου είπε ο Βασίλης Παπαβασιλείου. «Εφερε την άνοιξη στο ελληνικό θέατρο. Η ζωή κι ο θάνατός του σφραγίζουν μια εποχή αναγέννησης».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ:
Θα μας ξαναμαζέψει για τελευταία φορά στην οδό Κυκλάδων
«Είχε κάτι από Μπάστερ Κίτον και Τζέρι Λιούις»
Από επιθεώρηση μέχρι Πίντερ και αρχαία τραγωδία
Ο άνθρωπος που άλλαξε το ελληνικό θέατρο
«Μπαίνουμε σε εποχή νέας αγραμματοσύνης»
