Του Παντελή Κυπριανού*

Πολιτική και αθλητισμός στη νεωτερικότητα έχουν ομόλογη εξέλιξη αλλά και διαφορές. Στον αθλητισμό, προσομοίωση της πραγματικότητας, οι κανόνες είναι ρητοί και την τήρησή τους επιφορτίζονται όργανα όπως ο διαιτητής. Στην πολιτική οι κανόνες είναι λιγότερο ρητοί, διέπονται περισσότερο από τον λεγόμενο πολιτικό πολιτισμό. Εδώ, ανάλογα με τη συγκρότηση και τη λειτουργία του πολιτικού πεδίου, δεν απαγορεύονται χτυπήματα και αιφνιδιασμοί.

Ενδεικτικά, τα μνημόνια για να γίνουν αποδεκτά έπρεπε να εμφανιστούν ως αναγκαία για τη σωτηρία της χώρας. Καθώς η ιδέα αυτή βρήκε πολλές αντιστάσεις, οι κυβερνητικοί εταίροι, για να μην αφήσουν το πλεονέκτημα στους πολεμίους της, αποφάσισαν να επιτίθενται διαρκώς στον κύριο ανταγωνιστή, τον ΣΥΡΙΖΑ, και να μετατρέψουν την πολιτική αντιπαράθεση σε αγώνα χωρίς κανόνες, κάτι σαν κατς.

Η τακτική αυτή απέδωσε μόνο μερικά. Δεν αποσόβησε την ήττα των κυβερνητικών εταίρων, αλλά απέτρεψε ολοκληρωτική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ. Ετσι η διαφαινόμενη αλλαγή τακτικής. Το κατς γίνεται μαραθώνιος για την επιβράδυνση των εξελίξεων, την αγορά χρόνου και το σβήσιμο των τελευταίων ετών από τη συλλογική μνήμη, με την προσδοκία κινητοποίησης πρώην φίλων και αντιπάλων και την παραμονή στην εξουσία.

Η μετατροπή της αναμέτρησης σε μαραθώνιο στοχεύει στην αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού. Πρώτα απ’ όλα στην αλλαγή ρυθμού με επίδικο την αναδιάταξη των προσδοκιών των πολιτών και των πρακτικών των κομμάτων. Σε ό,τι αφορά τους πολίτες, η επιβράδυνση του χρόνου τούς καθιστά πιο ανεκτικούς στις ασκούμενες πολιτικές και τη θεώρηση ότι τα μνημόνια ήταν αναγκαίο κακό που κάποτε θα τελειώσει και ότι κανένα κόμμα δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Οσο για τα κόμματα ο μαραθώνιος θέτει νέες προκλήσεις στη στρατηγική και τις καθημερινές πρακτικές τους.

Το έργο για την Αριστερά, κυρίως τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι και εύκολο και δύσκολο. Εύκολο γιατί έχει να αντιπαρατεθεί με οικογενειακές ολιγαρχίες οι οποίες, παρά τη μακρόχρονη άσκηση της εξουσίας, απέτυχαν και διαχειριστικά. Τα αποτελέσματα απτά: πελατειακά δίκτυα, κουτσουρεμένο κράτος δικαίου, εξάρτηση, κρίση, διάλυση του κοινωνικού και οικονομικού ιστού. Εύκολα μπορεί να καταγγείλει όλα αυτά και ασφαλώς να μάθει από αυτά.

Η δυσκολία έγκειται σε δύο κυρίως σημεία. Τα κόμματα που άσκησαν για δεκαετίες την εξουσία έχουν ερείσματα και στον κρατικό μηχανισμό, και στις κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες, και στην κοινωνία. Αρα ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πείσει. Να πείσει τους πολλούς ότι έχει σχέδιο και να τους πείσει ότι στη δική του ριζοσπαστική εκδοχή της δημοκρατίας την εξουσία δεν την ασκούν οι ολιγάρχες και οι κομματικοί μανδαρίνοι, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία του λαού, άμεσα και έμμεσα, μέσω αντιπροσώπων.

Στη συνθήκη του διαγραφόμενου μαραθωνίου τα διακυβεύματα είναι ο ρυθμός και η κατεύθυνση. Ενάντια στον επιδιωκόμενο αργό ρυθμό ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να επιβάλει έναν πιο γρήγορο συνδυάζοντας την τεκμηριωμένη κριτική με τον διαρκώς επεξεργαζόμενο στρατηγικό στόχο του. Ετσι θα μπορεί και τις αδυναμίες των ανταγωνιστών να αναδείξει και το δικό του όραμα να προβάλει. Καθημερινή παρέμβαση και επεξεργασία οραματικών προτάσεων είναι κρίσιμη για να κερδίσει θέσεις στην πολιτική σκακιέρα και να ηγεμονεύσει ιδεολογικά προσελκύοντας υποστηρικτές και συμμάχους, παράμετρος εξαιρετικά κρίσιμη για την περαιτέρω πορεία του.

Οσον αφορά την κατεύθυνση, παρά τα υψηλά εκλογικά του ποσοστά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει την κοινωνική διείσδυση που θα ήθελε ένα μαζικό αριστερό κόμμα. Αυτό αποτυπώθηκε στις αυτό-διοικητικές εκλογές, οι οποίες αποτέλεσαν ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Αιτούμενο συνεπώς είναι το διαρκές βλέμμα του στην κοινωνία με διπλό στόχο. Να αφουγκραστεί τις αγωνίες της και να τις μετατρέψει σε πολιτική παρέμβαση με τη συνέργεια των ίδιων των πολιτών. Ταυτόχρονα, ως μαζικό λαϊκό κόμμα με τη σειρά του να παρεμβαίνει διαρκώς παντού και να ενεργεί ως συλλογικός παιδαγωγός που διαπαιδαγωγεί, αλλά μαθαίνει και διαπαιδαγωγείται από τους παιδαγωγούμενους.

……………………………………………………………………………………

*Καθηγητής Ιστορίας Πανεπιστημίου Πατρών