Ο βασιλιάς Αμπντάλα βγήκε ενισχυμένος από την κάλπη στη χώρα όπου οι Παλαιστίνιοι, που είναι ο μισός πληθυσμός, έχουν υποστεί ιστορική ήττα ενώ οι άλλοι μισοί Βεδουίνοι εξαρτώνται οικονομικά από το κράτος
Του Νικόλα Ζηργάνου
Οι χθεσινές εκλογές στο βασίλειο των Χασεμιτών, οι πρώτες μετά το ξέσπασμα της «αραβικής άνοιξης», δεν έκρυβαν καμία έκπληξη. Πριν ακόμη ανοίξουν οι κάλπες ήταν προδιαγεγραμμένο ότι το Παλάτι θα έχει την επόμενη μέρα τον πλήρη έλεγχο και στα δύο νομοθετικά σώματα, Βουλή και Γερουσία.
Με την κυριότερη αντιπολιτευόμενη πολιτική δύναμη, τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, να απέχουν από την εκλογική διαδικασία εν μέσω καταγγελιών για άδικο εκλογικό σύστημα που ευνοεί τις αγροτικές περιοχές όπου κυριαρχούν οι φιλομοναρχικοί Βεδουίνοι και υποαντιπροσωπεύει τα αστικά κέντρα όπου συγκεντρώνονται τα φτωχά στρώματα, βασικοί υποστηρικτές της Αδελφότητας, η πολιτική ελίτ στο Αμμάν δείχνει -προς το παρόν- να κρατάει στα χέρια της τα κλειδιά της εξουσίας.
Ο Βασιλιάς Αμπντάλα προχώρησε τα τελευταία δύο χρόνια σε δειλές πολιτικές μεταρρυθμίσεις, όχι τόσο γιατί βρέθηκε κάτω από τη λαϊκή πίεση, όσο γιατί θέλησε να την προλάβει. Οι ισχνές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας που οργάνωσε η αντιπολίτευση και κυρίως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, παρότι ήταν πρωτοφανείς για τη χώρα, δεν ανησύχησαν ιδιαίτερα την ελίτ στο Αμμάν. Οι Ιορδανοί παραμένουν κοντά στον μονάρχη τους και κρατούν αποστάσεις από το πολιτικό Ισλάμ ιδίως μετά την τραυματική εμπειρία της Συρίας. Η χώρα, μια αχανής έρημος με λίγα αστικά κέντρα, έχει την ιδιομορφία ότι ο μισός της πληθυσμός (συνολικά μόλις 6,3 εκατ.) είναι Παλαιστίνιοι -οι περισσότεροι πρόσφυγες πολιτογραφημένοι Ιορδανοί- ενώ το 40% είναι Βεδουίνοι, στενά δεμένοι πολιτικά και κυρίως οικονομικά, με το κράτος. Η αντίθεση μεταξύ των δύο ομάδων πήρε εκρηκτικές διαστάσεις τον («Μαύρο») Σεπτέμβρη του 1970, όταν ο πατέρας του σημερινού μονάρχη, βασιλιάς Χουσεΐν, κήρυξε στρατιωτικό νόμο και κατέβασε τα τανκς για να αποτρέψει την ανατροπή του από τις ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις. Τότε πολλοί Παλαιστίνιοι σφαγιάστηκαν από τον στρατό, χιλιάδες οδηγήθηκαν στη φυλακή, αλλά και σε μια νέα προσφυγιά. Από τη δίνη αυτής της σύγκρουσης γεννήθηκε και η εξτρεμιστική οργάνωση «Μαύρος Σεπτέμβρης» που πραγματοποίησε τη σφαγή των Ισραηλινών αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου.
Μια πιθανή ριζοσπαστικοποίηση των σουνιτών Παλαιστινίων θα ξυπνήσει μνήμες -αλλά και αντιδράσεις- από τους Βεδουίνους που θεωρούν τη φυλή τους ως τον αυθεντικό εκφραστή της… «ιορδανικότητας». Στο πλευρό του μονάρχη, αλλά και πολιτικοί σύμμαχοι των Βεδουίνων που πρεσβεύουν ένα ήπιο και ανεκτικό Ισλάμ, είναι οι χριστιανοί που αποτελούν το 9% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.
Η Ιορδανία, που έχει υπογράψει όπως και η Αίγυπτος συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ και είναι ενταγμένη απολύτως στον αστερισμό της Ουάσιγκτον, καταγράφει τα τελευταία χρόνια μια αύξηση των εξτρεμιστών σουνιτών, η οποία καταστέλλεται με τον πιο άγριο τρόπο. Ο φονταμενταλισμός δεν είναι κυρίαρχο ρεύμα, αν και πολλοί Ιορδανοί έχουν πολεμήσει στο πλευρό της Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν, στην Τσετσενία ενώ πρόσφατα έχουν καταγραφεί πάνω από 500 εθελοντές στις τάξεις της εξτρεμιστικής οργάνωσης Αλ Νούρσα, στη Συρία. Ιορδανός ήταν και ο ηγέτης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ, Αμπού Μουσάφ αλ Ζαρκάουι, που σκοτώθηκε το 2003. Πριν από δύο εβδομάδες ανακοινώθηκε ότι σκοτώθηκε και ο αδελφός του, εθελοντής στη Συρία.
Ωστόσο, αν κινδυνεύει το σύστημα εξουσίας στο Αμμάν, η πρόκληση δεν έρχεται τόσο από τους εξτρεμιστές, οι οποίοι αποτελούν πράγματι κίνδυνο για τη μοναρχία- όσο από τη διαφθορά και το μέτωπο της οικονομίας. Η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και οι μεταρρυθμίσεις δεν έφεραν καλύτερες ημέρες για τα φτωχά στρώματα, παρά μόνο κέρδη για τους επιχειρηματίες που είναι στενά δεμένοι με την πολιτική εξουσία. Οι αυξήσεις στα καύσιμα και τα τρόφιμα, επιταγή του ΔΝΤ, οι μειώσεις των επιδοτήσεων σε βασικά αγαθά και η κάμψη της οικονομικής ανάπτυξης, με την τουριστική βιομηχανία να καταρρέει όπως συνέβη και στην Αίγυπτο, δημιούργησε κοινωνικές εντάσεις που εκφράστηκαν τον περασμένο Νοέμβριο με διαδηλώσεις στο Αμμάν. Πρόσθετο πρόβλημα για την εύθραυστη οικονομία της Ιορδανίας είναι και το μεγάλο ρεύμα προσφύγων που δέχτηκε αρχικά από το Ιράκ, περί το ένα εκατομμύριο και στη συνέχεια από τη Συρία.
