ΤΣΕΧΙΑ Ο Μίλος Ζέμαν είναι ο πρώτος απευθείας εκλεγμένος από τον λαό ανώτατος άρχων με αριστερό προφίλ ως πρώην επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών και με πολυ ενδιαφέρουσα πορεία

ΒΙΕΝΝΗ Του Δημήτρη Δημητρακούδη

Ακριβώς πριν από δέκα χρόνια, τέλη Ιανουαρίου του 2003, η υποψηφιότητά του για το ύπατο αξίωμα της χώρας δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει, στις ψηφοφορίες της τσεχικής Εθνοσυνέλευσης, την πλειοψηφία των βουλευτών και των γερουσιαστών. Ομως τώρα ο λαός, με την ετυμηγορία του, ανέδειξε τον 68χρονο αριστερό πολιτικό Μίλος Ζέμαν πρόεδρο της Τσεχίας.

Σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα μετά τη «Βελούδινη Επανάσταση» και τις καθεστωτικές αλλαγές του 1989 στην τότε ενιαία ακόμη Τσεχοσλοβακία και είκοσι χρόνια από την ειρηνική διάσπασή της (την 1.1.1993) στις δύο ανεξάρτητες δημοκρατίες, Τσεχία και Σλοβακία, ο Μίλος Ζέμαν είναι ο πρώτος μη δεξιός και ο πρώτος απευθείας από τον λαό εκλεγμένος αρχηγός του κράτους που θα εγκατασταθεί, από τις 8 Μαρτίου και για τα επόμενα πέντε χρόνια, στον προεδρικό πύργο Χρατζίν στην Πράγα.

Θα είναι πρόεδρος των δέκα εκατομμυρίων πολιτών, υποσχέθηκε ήδη το βράδυ του εκλογικού θριάμβου του, το περασμένο Σάββατο, ο Μίλος Ζέμαν, αγνοώντας, προφανώς εσκεμμένα, το υπόλοιπο του συνολικού πληθυσμού των σχεδόν 10,5 εκατομμυρίων Τσέχων, μιας και, όπως διευκρίνισε –με το γνωστό άμεσο και ωμό λεξιλόγιό του-, δεν θέλει να είναι πρόεδρος «σε μαφίες και νονούς που παρασιτούν στην κοινωνία μας, πίνοντας το αίμα της».

Στον δεύτερο γύρο, την περασμένη Παρασκευή και το Σάββατο, των πρώτων αυτών προεδρικών εκλογών με άμεση λαϊκή ψηφοφορία, ο νέος πρόεδρος της χώρας επικράτησε με ποσοστό 54,8%, έναντι 45,2% του αντιπάλου του, του 75χρονου υπουργού Εξωτερικών, Κάρελ Σβάρτσενμπεργκ, του οποίου η υποψηφιότητα υποστηρίχθηκε δυναμικά και μαζικά από την πλειονότητα των τσεχικών μέσων ενημέρωσης, αλλά και εκείνων στο εξωτερικό.

Μπορεί για πολλούς η εκλογική αναμέτρηση να αναμενόταν «στήθος με στήθος», για τους γνώστες όμως της τσεχικής εσωτερικής πολιτικής, ο αγώνας είχε κριθεί υπέρ του Ζέμαν, αμέσως μετά τις αμφιλεγόμενες τοποθετήσεις του Σβάρτσενμπεργκ στην τηλεοπτική τους συζήτηση, λίγα εικοσιτετράωρα πριν από τον δεύτερο γύρο.

Σε αυτήν, ο αριστοκράτης γόνος πριγκιπικής οικογένειας της πρώην Αυστρουγγαρίας φαίνεται πως έθιξε την εθνική υπερηφάνεια του τσεχικού λαού, αμφισβητώντας και καταγγέλλοντας ως «παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου για τα οποία σήμερα θα είχε επιληφθεί το Δικαστήριο της Χάγης» τα αποκαλούμενα «Διατάγματα Μπένες».

Με τα διατάγματα αυτά, που θεωρούνται θεμέλια της επανίδρυσης της Τσεχοσλοβακίας έπειτα από τη συντριβή του ναζισμού το 1945 και φέρουν το όνομα του πρώτου μεταπολεμικού προέδρου της (και μη κομμουνιστή), Εντβαρντ Μπένες, προβλέπονταν η απέλαση από την Τσεχοσλοβακία και η δήμευση της περιουσίας μελών της μειονότητας των Σουδητών Γερμανών που είχαν συνεργαστεί με τους ναζιστές κατακτητές της χώρας.

Ακόμη, ο Κάρελ Σβάρτσενμπεργκ -που επικρίθηκε ως μη γνήσιος Τσέχος από τον απερχόμενο δεξιό πρόεδρο Βάτσλαβ Κλάους, ο οποίος υποστήριξε την υποψηφιότητα του πρώην πολιτικού αντιπάλου του Ζέμαν- βρέθηκε αντιμέτωπος με αποκαλύψεις για τον πατέρα της Αυστριακής συζύγου του, που υπήρξε ανώτερος αξιωματικός των χιτλερικών Ες Ες.

Αρνητικό βέβαια στοιχείο για τον Σβάρτσενμπεργκ υπήρξε και η συμμετοχή του, με το δεξιό φιλελεύθερο κόμμα του, το ΤΟΠ Ο9, στην παραπαίουσα εδώ και μήνες, εξαιτίας σκανδάλων διαφθοράς και εσωτερικών προστριβών, δεξιά τρικομματική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Πετρ Νέτσας, η οποία είναι στόχος κριτικής και για την πολιτική λιτότητας που ακολουθεί.

Το γεγονός πως τα κόμματα της κυβέρνησης διαθέτουν πλέον μόνον 98 έδρες στο σύνολο των 200 της τσεχικής Βουλής οδήγησε ήδη τον νέο πρόεδρο να αμφισβητήσει τη νομιμότητά της και να κάνει λόγο για πρόωρες εκλογές, ανακοινώνοντας συγχρόνως πως δεν θα περιοριστεί στα καθαρά τυπικά καθήκοντά του αλλά θα συμμετάσχει ενεργά στις πολιτικές εξελίξεις, εξαντλώντας προφανώς τις αρμοδιότητές του.

Η ανακοίνωση αυτή έδωσε τροφή για εικασίες ως προς τη στάση του, μετά τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που κανονικά πρόκειται να διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2014 και στις οποίες θεωρείται σίγουρο πως στην πρώτη θέση θα βρεθούν οι Σοσιαλδημοκράτες, των οποίων ο νέος πρόεδρος της χώρας υπήρξε αρχηγός μετά το 1993 και πρωθυπουργός στο διάστημα 1998 – 2002.

Εσωτερικές διαμάχες ανάγκασαν τον Μίλος Ζέμαν να εγκαταλείψει την ηγεσία τους το 2007 και να ιδρύσει το 2009 το νέο, αριστερό, Κόμμα Δικαιωμάτων των Πολιτών, αλλά να κατέλθει στις τωρινές προεδρικές εκλογές ως ανεξάρτητος υποψήφιος, που τελευταία ζούσε ως συνταξιούχος εκτός πρωτεύουσας στην επαρχία.