ΙΤΑΛΙΑ Αποστάσεις απο το σκάνδαλο της Monde dei Paschi θέλουν να κρατήσουν όλοι. Η Κεντροαριστερά έχει τη μεγαλύτερη φθορά ενώ ο Μπερλουσκόνι προσπαθεί να… ισοφαρίσει με τη μεταγραφή του Μπαλοτέλι
Της Ελλης Πάνου
Με φόντο ένα από τα πιο γραφικά τραπεζικά σκάνδαλα στην ιστορία, λιγότερο από ένα μήνα πριν από τις βουλευτικές εκλογές, η πολιτική και η οικονομική ελίτ της Ιταλίας προσπαθούν να κρατήσουν αποστάσεις ασφαλείας από τα «χαμένα» εκατομμύρια των ύποπτων συναλλαγών: οι μεν πολιτικοί για να επιβιώσουν στη μάχη της κάλπης, οι δε τραπεζίτες για να ξεφύγουν από τις έρευνες της Δικαιοσύνης. Προς το παρόν, λοιπόν, κανείς δεν ήξερε και κανείς δεν έφταιγε στην ιστορία με τη «μεσαιωνική» πλοκή, τα ύποπτα παράγωγα και τις δωροδοκίες γύρω από την παλαιότερη τράπεζα στον κόσμο, της Monte dei Paschi.
Μυστικά έγγραφα για τις συναλλαγές που είχαν στόχο να συγκαλύψουν ζημιές εκατοντάδων εκατομμυρίων της Monte Paschi φέρεται ότι ήταν κρυμμένα κάτω από τη μύτη όλων των στελεχών της, επί σχεδόν ένα χρόνο, σε μια κρύπτη, σε ένα γραφείο, στο κεντρικό κτίριο της ηλικίας 540 ετών τράπεζας, που στεγάζεται σε αναπαλαιωμένο φρούριο του 14ου αιώνα, στη Σιένα!
Ο νέος διευθύνων σύμβουλός της, Φαμπρίτσιο Βιόλα, υποστήριξε ότι έμαθε για την ύπαρξή τους, τον περασμένο Οκτώβριο, 10 ολόκληρους μήνες αφού ανέλαβε τα ηνία της τράπεζας. «Δεν πιστεύω ότι ο άνθρωπος που τα έβαλε εκεί ήθελε να τα κρύψει» είπε με κάθε σοβαρότητα ο Βιόλα, «ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα έγγραφα δεν είχαν συμπεριληφθεί στα λογιστικά βιβλία της τράπεζας».
Τα ντοκουμέντα -σημειώνει το Reuters- τα οποία δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν ούτε οι ράμπο της εφορίας στην επιδρομή που έκαναν τον περασμένο Μάιο, δείχνουν, στην καλύτερη των περιπτώσεων, ότι η ηγεσία της τράπεζας δεν είχε ιδέα τι έκαναν οι υπάλληλοί της στο τμήμα διαχείρισης των οικονομικών της, παρότι ο λογιστικός έλεγχος το 2009 είχε προειδοποιήσει για «συστηματικές αποφάσεις υψηλού ρίσκου» στην κίνηση του ιδιόκτητου χαρτοφυλακίου της τράπεζας, ύψους 24 δισ.
Εσωτερικά έγραφα της Monte dei Paschi -αναφέρει το διεθνές πρακτορείο- σχηματίζουν την εικόνα ότι αυτό το τμήμα λειτουργούσε «ως μια ανεξάρτητη τράπεζα μέσα στην τράπεζα», προχωρώντας σε αμφιλεγόμενες, επικίνδυνες για το ίδρυμα συναλλαγές, χωρίς καμία επόπτευση από τον διευθύνοντα σύμβουλο ή τα λοιπά στελέχη.
Ο τότε επικεφαλής του τμήματος, Τζιαν Λούκα Μπαλτασάρι, μια χούφτα στενοί συνεργάτες του και ο αντίστοιχος προϊστάμενος στο γραφείο του Λονδίνου ήταν γνωστοί στην αγορά με το παρατσούκλι «η συμμορία του 5%», επειδή ζητούσαν προμήθεια 5% για κάθε συναλλαγή που έκαναν και εισέπρατταν το «μπόνους» τους μέσω εταιρείας που είχαν συστήσει στην Ελβετία. «Μπορούσαν να κάνουν ό,τι ήθελαν, διότι κανείς άλλος στην τράπεζα δεν καταλάβαινε τι ακριβώς έκαναν» δήλωσε στο Reuters πρώην στέλεχος της Monte dei Paschi.
Οι υποθέσεις που έχουν ανοίξει είναι πολλές και εμφανίζονται διαρκώς νέες «σκοτεινές» συναλλαγές: εκτός από το περίπλοκο παράγωγο ονόματι «Αλεξάνδρεια», που είχε συναφθεί με την ιαπωνική τράπεζα Nomura το 2009, δύο άλλα, η «Σαντορίνη», το 2008 με τη γερμανική Deutsche Bank, και η «Nota Italia», το 2006 με την αμερικανική JP Morgan, που συνολικά εκτιμάται ότι ζημίωσαν την τράπεζα κατά 720 εκατομμύρια, πληροφορίες αναφέρουν ότι βρέθηκε κι ένα τέταρτο επικίνδυνο δομημένο προϊόν, με την ονομασία «Chianti Classico», που μπορεί να κοστίσει στη Mοnte dei Piaschi επιπλέον 500 εκατομμύρια ευρώ.
Μετά από αυτές τις αποκαλύψεις, η Δικαιοσύνη ανέλαβε δράση. Ερευνες διεξάγονται πλέον για όλες αυτές τις υποθέσεις, αλλά και για πιθανές δωροδοκίες στην εξαγορά της τράπεζας Antonveneta από τη Monte dei Paschi το 2007, έναν χρόνο πριν ξεσπάσει η κρίση στην Ευρώπη, σε τιμή 60% πάνω από την πραγματική της αξία.
Από την άλλη πλευρά, οι εποπτεύουσες αρχές και κυρίως η Κεντρική Τράπεζα της χώρας, με διοικητή τότε τον Μάριο Ντράγκι, δηλώνουν «αθώες», υποστηρίζοντας ότι έκαναν το καθήκον τους, αλλά η τότε ηγεσία της Monte dei Paschi έκρυβε πληροφορίες. Ωστόσο, πολλοί επιμένουν ότι ο Μάριο Ντράγκι, σήμερα επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, γνώριζε. «Είχαν εντοπιστεί τα προβλήματα με τη Monte dei Paschi, από το 2010» γράφει το Bloomberg, επισημαίνοντας ότι τόσο ο ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας και του Μάριο Ντράγκι όσο και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς εξετάζονται από την εισαγγελία του Trani.
Η διάχυση του σκανδάλου -μετά και την απόφαση της κυβέρνησης Μόντι για τη διάσωση της Monte dei Paschi με χρήματα των φορολογούμενων- έχει βρεθεί στην κορυφής της προεκλογικής πολιτικής ατζέντας, με τα δημοσιεύματα να επικεντρώνονται στις στενές σχέσεις που έχουν αναπτύξει οι τραπεζίτες με τους πολιτικούς. Ιδιαίτερες πιέσεις δέχεται το Δημοκρατικό Κόμμα, η τοπική επιτροπή του οποίου στη Σιένα είναι ο μεγαλομέτοχος της Monte dei Paschi.
Η κεντροαριστερά έχει χάσει πόντους στις δημοσκοπήσεις, αν και διατηρεί προβάδισμα 10 μονάδων έναντι του Λαού της Ελευθερίας του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος τώρα κατηγορείται ότι μπερδεύει το ποδόσφαιρο με την πολιτική. Αιτία, η θεαματική μεταγραφή του 22χρονου Μάριο Μπαλοτέλι από την ομάδα της Μάντσεστερ στη Μίλαν του Σίλβιο, για 22 εκατομμύρια ευρώ.
Η συντηρητική La Stampa υπολόγισε ότι ο ερχομός του Μπαλοτέλι μπορεί να αξίζει 400.000 ψήφους, η αριστερή L’Unita χαρακτήρισε τη μεταγραφή «διαβολική κίνηση», ενώ ο ηγέτης της Κεντροαριστεράς Μπερσάνι σχολίασε ειρωνευόμενος στο twitter: «…κι εγώ θα φέρω τον Λίο Μέσι από την Μπαρτσελόνα στο χωριό μου, την Μπέτολα!»
Εν μέσω των σκανδάλων, της κρίσης στις τσέπες των Ιταλών, αλλά και του θαυματοποιού Μπερλουσκόνι, το πολιτικό μέλλον του απερχόμενου πρωθυπουργού Μάριο Μόντι δείχνει θολό. Τρίτος ή και τέταρτος στις δημοσκοπήσεις -μετά και το κίνημα του κωμικού Πέπε Γκρίλο- ο Μόντι άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μετεκλογικής συνεργασίας με το κόμμα του Μπερλουσκόνι, αλλά ποτέ με τον ίδιο τον Καβαλιέρε.
