ΜΥΡΤΩ ΓΚΟΝΗ,ΕΛΕΝΗ ΟΥΖΟΥΝΙΔΟΥ
Της Εφης Μαρίνου
Μια γυναίκα κλεισμένη στο σπίτι με τη μάνα της. Ηθελε πάντα να φύγει, αλλά δεν ήρθαν ποτέ να τη ζητήσουν. Και μια μέρα ο Γιώργος Χειμωνάς έρχεται στην πόλη για να δώσει διάλεξη. Μόνο σε αυτήν υπογράφει προσωπική αφιέρωση: «Στην αγάπη μου, την Αρετή». Και τότε αρχίζουν όλα. Η Αρετή βάζει στο μυαλό της ότι εκείνος, ο «κύριος Γιώργος που όλο το βράδυ έλαμπε σαν λαμπατέρ», την έχει ερωτευτεί…
«Donna Abbandonata ή πολύ με στεναχωρήσατε κύριε Γιώργο μου», το έργο της Γλυκερίας Μπασδέκη ανεβαίνει στις 22 Αυγούστου στο Δημοτικό Θέατρο της Καβάλας, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλίππων, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Γκόνη.
Μια γυναίκα, μια άλλη γυναίκα κι ένα (ίσως) κομμωτήριο. Η μία γυναίκα μιλάει στον απόντα Γιώργο Χειμωνά. Η άλλη γυναίκα (ίσως) χτενίζει κι ακούει. Η μοναξιά, οι άνθρωποι που αποφεύγουμε, το ρεύμα που πέφτει ξαφνικά και στέλνει ακαριαίο σκοτάδι. Ενας προσχηματικός μονόλογος με παραλήπτη αυτόν που όλοι μας φοβόμαστε: τον εχθρό του ποιητή. Ενας μονόλογος για την ένδοξη εκείνη στιγμή που η λύπη θα χυθεί και θα πάρει παραμάσχαλα σώματα, μυαλά, την επαρχία Καβάλας ολόκληρη.
Donna Abbandonata: μια παρατημένη γυναίκα, ξεχασμένη, ματαιωμένη, προδομένη, μια γυναίκα που ήθελε, ήθελε πολύ, ήθελε πολλά. Αλλά δεν της επέτρεψαν, δεν μπόρεσε, δεν τα κατάφερε. Δεν τα κατάφερε καθόλου. Δίπλα της και μια άλλη γυναίκα, η Βάντα η κομμώτρια, η νέα, η ωραία, το κορίτσι που φέρει άλλη γλώσσα, είναι αλλού. Που μπορεί όμως και να μην είναι υπαρκτή, να αποτελεί αντανάκλαση του θολωμένου μυαλού της Αρετής, καθρέφτης ραγισμένος. Εκεί πηγαίνει, αυτή της έχει απομείνει. Στης Βάντας χτενίζεται, γυαλίζεται, βάφει τα μαλλιά, τα ξαναβάφει, τα κονταίνει, τα μακραίνει, τα τρώει, τα καταπίνει. Αυτή τής φτιάχνει το τραγούδι της, με το δικό της σεσουάρ το στεγνώνει, το σκληραίνει, άλλος ρυθμός, άγριος, παράταιρος, καινούργιος, φάλτσος και σωστός, άγνωστος, που όμως μοιάζει και γνωστός.
Ο Θοδωρής Γκόνης ξεκινώντας τις πρόβες έβλεπε μέσα από το κείμενο της Γλυκερίας Μπασδέκη να ξεπροβάλλουν σπαράγματα από την ελληνική ποίηση και πεζογραφία. Ιδια με εκείνα που διατρέχουν ένα άλλο έργο της, αυτό που είδαμε τον Ιούνιο στην Πειραιώς 260 , το «Ραμόνα travel /η γη της καλοσύνης», σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη.
«Εργαζόμενοι πάνω στο “Donna Abbandonata ή πολύ με στεναχωρήσατε κύριε Γιώργο μου”, παραγγελία “ακριβή” του Φεστιβάλ Φιλίππων, σκοντάφταμε, πέφταμε συνεχώς πάνω στον “Λάμπρο” του Διονυσίου Σολωμού, στην παραλογή του “Νεκρού Αδελφού”, στα ακριτικά έπη, στο τραγούδι της σαλεμένης Κλάρας από το “Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας” του Γεωργίου Βιζυηνού, στην Κυβέλη του Γιώργου Χειμωνά. Τα διαβάσαμε, τα ξαναθυμηθήκαμε, και φύγαμε τρέχοντας, μακριά, πολύ μακριά, για να τα βλέπουμε καλύτερα. Κι έτσι πέσαμε-ξεπέσαμε πάνω σε κάτι άλλες λεξούλες, πιο δεύτερες, πιο δικές μας, πιο καθημερινές, πιο ταλαιπωρημένες, πιο ασήμαντες, πιο αγαπημένες, πιο τίποτα, πιο παραπεταμένες, πιο παραπονεμένες, κάτι λόγια σκουπιδάκια, κάτι σκουπίδια όμως ακριβά, που φτερουγίζουν στο ίντερνετ, στα φέισμπουκ, αλλά και όχι μόνο εκεί. Ανοίγονται στα πεζοδρόμια, τα πατάει η πατούσα μας, κολλάνε, κολλάνε στη φτέρνα μας, στη γλώσσα μας, στην ψυχή μας», εξηγεί ο Θοδωρής Γκόνης.
Ηρωίδα του έργου είναι μια Καβαλιώτισσα ερωτευμένη μ’ έναν περαστικό διανοούμενο (Ελένη Ουζουνίδου). Ζει σε μια πόλη που οι προκαταλήψεις, οι καθημερινές ματαιώσεις αποτελούν κανόνες συμπεριφοράς. Εκείνος την άφησε και έφυγε. Ετσι το αντιλαμβάνεται εκείνη, η Αρετή. Κι έχασε την ομορφιά. Γιατί στα μάτια της ο Γιώργος Χειμωνάς είναι η ομορφιά. Αλλά πού πηγαίνει η ομορφιά όταν εξαφανίζεται; «Οταν υπάρχει ένα αίτημα ομορφιάς και συ είσαι πολιορκημένος από παντού, όταν η καταπίεση της επαρχίας γίνεται βρόχος, δύσκολα γλιτώνεις. Γιατί η ομορφιά σε αυτή τη χώρα έχει δυνατή σκιά. Μετά τη χαρά, έρχεται η λύπη. Αν δεν έχεις δύναμη, φτερά ανθεκτικά, θα καταρρεύσεις. Πρέπει να πάρεις απόσταση, δεν γίνεται να ζεις συνεχώς μέσα στο καλοκαίρι, εποχή αδίστακτη, γιατί θα καείς, θα τρελαθείς όπως η Αρετή. Πρέπει να ξέρει πως όταν ανοίγεσαι για το μεγάλο ταξίδι, το πιθανότερο είναι να πνιγείς» λέει ο σκηνοθέτης.
Η Γλυκερία Μπασδέκη είναι φιλόλογος και εργάζεται στο Νυχτερινό Γυμνάσιο της Ξάνθης. Ο Θοδωρής Γκόνης είδε τη «Στέλλα travel», που είχε ανεβάσει πρόπερσι η Bijoux de Kant, του άρεσε, διάβασε κι άλλα κείμενά της και της παράγγειλε να γράψει ειδικά για το Φεστιβάλ των Φιλίππων.
«Η γραφή της Μπασδέκη είναι ιδιαίτερη, προκλητική, ερεθιστική. Βγαίνει μέσα από την ελληνική ποίηση. Δεν τη γνωρίζω προσωπικά, οι επαφές μας έχουν γίνει μέχρι τώρα μόνο τηλεφωνικά. Αυτό που της ζήτησα να γράψει ήταν ένα κείμενο, ό,τι θέλει, που να μιλά όμως για την Καβάλα. Η Γλυκερία Μπασδέκη γράφει ξανά την παραλογή του «Νεκρού Αδελφού», αλλά ανάποδα. Αυτή τη φορά η Αρετή δεν έχει εννιά αδελφούς, δεν φεύγει να πάει να παντρευτεί μακριά στα ξένα, δεν έχει Βαβυλώνα, δεν έχει Κωνσταντίνο να θέλει, προξενητάδες. Δεν ξεκίνησαν ποτέ γι’ αυτήν. Δεν χτύπησε ποτέ η πόρτα της. Η μάνα της και η πόλη της, σκυλιά και φυλακή της. Αυτοί τής πλέκουν τα μαλλιά στου ημιωρόφου τα σκαλιά. Τις ξέρω αυτές τις γυναίκες. Στην επαρχία ζουν πολλές τέτοιες, ξεχασμένες, ματαιωμένες. Θυμάμαι κάποια όταν ήμουν μικρός στο Ναύπλιο, που τριγυρνούσε στους δρόμους και έβριζε».
Το σκηνικό, ένας χώρος που παραπέμπει σε σεληνιακό τοπίο ομορφιάς. Νερό, χόρτα, βρύα αλλά και μια κάσκα κομμωτηρίου που όλα προβάλλονται μέσω αυτής.
«Η συγγραφέας διαλέγει πολύ εύστοχα ως χώρο δράσης ένα κομμωτήριο, αν δεχτούμε ότι το κομμωτήριο αποτελεί το ψυχικό τοπίο όπου συναντιέται κανείς με την ομορφιά. Εκεί είναι το ψυχοθεραπευτήριο της Βάντας της κομμώτριας (Μυρτώ Γκόνη). Ενα λαϊκό δοτικό κορίτσι, που συντηρεί την ομορφιά της Αρετής. Σκηνοθετικά συνεχίζω σε μια λοξή γραμμή όπως και με το «Γράμμα στον Ορέστη», τον «Ουρανό κατακόκκινο», το «Οδός Πολυδούρη». Τα κείμενα αυτά, αν και γραμμένα από συγγραφείς φιλόδοξους, σου επιτρέπουν να ανοιχτείς. Δεν κάνω αγιογραφία. Δεν δίνω λύση, δεν με ενδιαφέρει. Η ηρωίδα δεν είναι το απόλυτο θύμα, αγία, αθώα, ανίδεη. Το έργο έχει πολύ θυμό, αλλά από κάτω πικρό χιούμορ».
Ο Θοδωρής Γκόνης φιλοδοξεί να φέρει την παράσταση και στην Αθήνα. Από τον Οκτώβριο πάντως «Το δικαίωμα στην τεμπελιά» θα φιλοξενηθεί από το ΚΘΒΕ στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, ενώ θα επαναληφθεί στο θέατρο Βασιλάκου η «Οδός Πολυδούρη». Δηλώνει επίσης ικανοποιημένος από την ανταπόκριση που είχε το «Δικαίωμα στην τεμπελιά» στην παρουσίασή του στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, στην Πειραιώς 260.
«Η εμπειρία ήταν πολύ θετική. Ενα ΔΗΠΕΘΕ, την εποχή που ουσιαστικά τα περισσότερα υπολειτουργούν, δεν είναι λίγο να φέρνει μια πραγματικά δική του παραγωγή. Μια παράσταση που γεννήθηκε στην Καβάλα και μόνο γι' αυτήν. Είμαι ευχαριστημένος που τα «δικά» μας πράγματα, τα ελληνικά, όπως η βραδιά αφήγησης του Κ. Καναβούρη και το αριστούργημα «Στου Χατζηφράγκου» με τη Λυδία Φωτοπούλου, άρεσαν και συγκίνησαν πολύ. Προς το τέλος της επόμενης σεζόν θα σκηνοθετήσω “Το Δείπνο της Μπαμπέτ” της Κάρεν Μπλίξεν, με τη Φιλαρέτη Κομνηνού, σε διασκευή Θόδωρου Γρηγοριάδη».
INFO: Φεστιβάλ Φιλίππων – Θέατρο Αντιγόνη Βαλάκου. «Donna Abbandonata ή πολύ με στεναχωρήσατε κύριε Γιώργο μου». Κείμενο: Γλυκερία Μπασδέκη. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης. Σκηνικά-Κοστούμια: Ελένη Στρούλια. Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας. Παίζουν: Eλένη Ουζουνίδου, Μυρτώ Γκόνη. 22-23-24 Αυγούστου 21.00. Το Φεστιβάλ Φιλίππων συνεχίζεται έως τις 31 Αυγούστου.
…………………………………………….
ΦΩΤΟ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Θ. Γκόνης: Τα φεστιβάλ οφείλουν να γεννούν τοπικά θεατρικά γεγονότα
Ο διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας αλλά και του Φεστιβάλ Φιλίππων, Θοδωρής Γκόνης, έχει την άποψη ότι ένα φεστιβάλ πρέπει να παραγγέλνει έργα, να γεννά τοπικά θεατρικά πράγματα, όχι μόνο να υποδέχεται παραστάσεις, να λειτουργεί απλώς ως πέρασμα. Και η αλήθεια είναι ότι στο φετινό Φεστιβάλ Φιλίππων με τον έξυπνο και ποιητικό τίτλο «Από τα Πεντακόσια στα Χείλια» -«Πεντακόσια» και «Χίλια» είναι δύο μεγάλα οικιστικά σύνολα της πόλης, που οφείλουν το όνομά τους στον αριθμό των προσφυγικών οικογενειών οι οποίες φιλοξενήθηκαν εκεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή – όλες οι εγχώριες παραγωγές του συγκίνησαν, εντυπωσίασαν. Ανάμεσά τους «Στου Χατζηφράγκου« του Κοσμά Πολίτη με τη Λυδία Φωτοπούλου και το «Σχολικό Ετος 1961-’62» του Κώστα Καναβούρη.
