Μια γυναίκα η Αναστασία ξεσπά σε λυγμούς, καθώς συναντά ξανά τον 4χρονο γιο της Ντάνιελ, στο συνοριακό σημείο του Ντόνετσκ. Ο μπόμπιρας από την άλλη, απλά απολαμβνάνει την αγκαλιά της μαμάς. REUTERS/Alexander Demianchuk
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Μάννα εξ ουρανού ή Δούρειος Ιππος; Παραμονή της σημερινής, βαρυσήμαντης διπλωματικά επίσκεψης της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ στο Κίεβο, προπαραμονή της Ημέρας Ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, το ρωσικό κομβόι έλυσε με εντολή της Μόσχας χθες το χειρόφρενο στη μεθόριο, όπου παρέμενε καθηλωμένο πάνω από μία εβδομάδα. Και συνοδεία ρωσόφωνων αυτονομιστών -όχι όμως και της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC), όπως προβλεπόταν- πέρασε στα ανατολικά ουκρανικά εδάφη, μεταφέροντας 2.000 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας στους πολιορκημένους κατοίκους του Λουγκάνσκ, του Ντονέτσκ και των εξεγερμένων περιχώρων.
Από τα συνολικά 280 φορτηγά, μόνον στα 34 είχε γίνει επιθεώρηση φορτίου. Κι από τη στιγμή που το κομβόι άρχισε το ταξίδι του, όλοι λίγο-πολύ κρατούσαν την ανάσα τους. Το Κίεβο -που δεν είχε δώσει άδεια για τη διέλευση, αλλά κατά τον εκπρόσωπο της ICRC κωλυσιεργούσε ασκόπως- κατήγγειλε «ωμή ρωσική εισβολή στα ουκρανικά εδάφη» και «κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου». Διαβεβαίωσε, ωστόσο, ότι δεν θα προσφύγει στη βία «κατά της υποτιθέμενης εφοδιοπομπής». Και νίπτοντας τας χείρας του, ευχήθηκε να μην υπάρξουν προβοκάτσιες…
Δεν θέλουν έκτροπα
Οι μάχες στα ανατολικά ουκρανικά εδάφη μαίνονταν εν τω μεταξύ, αυξάνοντας τον κίνδυνο για ένα «ατύχημα» με την αποστολή, που θα μπορούσε να τινάξει τις παράλληλες διπλωματικές προσπάθειες στον αέρα. Αλλά μια τέτοια δυσμενής εξέλιξη δεν θα εξυπηρετούσε τις σκοπιμότητες ούτε του Κρεμλίνου, αλλά ούτε και του Βερολίνου.
Η Μέρκελ -λέει ανωνύμως Γερμανός αξιωματούχος στο πρακτορείο Reuters- πατά σήμερα το πόδι της στο Κίεβο, κομίζοντας στην ουκρανική κυβέρνηση μήνυμα συμπαράστασης, αλλά και αυτοσυγκράτησης σε όλα τα πεδία. Λίγα 24ωρα πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής Ε.Ε., Ρωσίας και Ουκρανίας στο Μινσκ της Λευκορωσίας, «ο Ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο θα πρέπει να καταλάβει ότι υπάρχει μεν κατανόηση για τις μέχρι σήμερα επιλογές της κυβέρνησής του, αλλά ότι δεν μπορεί να υπάρξει στρατιωτική λύση στα ανατολικά», επισημαίνει ο αξιωματούχος. Για λόγους πολιτικού γοήτρου, εξηγεί, «ο Πούτιν δεν θα του το επιτρέψει».
Αφήνοντας κατά μέρος τις ψυχροπολεμικού τύπου εκτιμήσεις, η Μόσχα δείχνει ότι με τη μονομερή αποστολή της ανθρωπιστικής αυτοκινητοπομπής της -χωρίς ρωσική στρατιωτική συνοδεία- αυτόν ακριβώς τον σκοπό επιχειρεί να εξυπηρετήσει. Με την κίνηση αυτή, ο Ρώσος πρόεδρος στέλνει -κυρίως προς εσωτερική κατανάλωση- το μήνυμα ότι δεν μένει αμέτοχος στο δράμα των ρωσοφώνων.
Επιλέγοντας ως σημείο διέλευσης ένα μεθοριακό πέρασμα στο Ντονέτσκ που παραμένει υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών, υπογραμμίζει την ανάγκη συνυπολογισμού των ρωσόφωνων ανταρτών στην επίλυση της διπλωματικής εξίσωσης στην ουκρανική κρίση. Δοκιμάζει τα όρια ανοχής και την αποφασιστικότητα Δύσης και Κιέβου. Και χρησιμοποιεί την εφοδιοπομπή σαν σανίδα σωτηρίας, όχι μόνον ανθρωπιστική, αλλά και στρατιωτική για τους ηττημένους σε πολλαπλά μέτωπα αντάρτες, καθώς επιβάλλει εκ των πραγμάτων ύφεση των μαχών κατά μήκος της διαδρομής της.
«Προφανώς στόχος του Κιέβου ήταν να καταφέρει την πλήρη εκκαθάριση του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ πριν από την εθνική Ημέρα της Ανεξαρτησίας, στις 24 Αυγούστου», αναφέρει χαρακτηριστικά σε χθεσινή ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, αιτιολογώντας τη μονομερή απόφαση της Μόσχας. «Υπάρχει η αίσθηση ότι η ουκρανική ηγεσία καθυστερούσε σκοπίμως τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας, μέχρι να φθάσει η στιγμή που δεν θα έχει μείνει κανείς που να την έχει ανάγκη. Και φαίνεται ότι υπολόγιζε πως θα πετύχαινε αυτό το αποτέλεσμα πριν από τη συνάντηση στο Μινσκ», την προσεχή Τρίτη.
Η θεωρία του SBU
Μια εξίσου ενδιαφέρουσα θεωρία διατύπωσε δημόσια εν τω μεταξύ ο επικεφαλής της ουκρανικής υπηρεσίας ασφαλείας SBU. Αφού πρώτα προέβη στην πρωτοφανή καταγγελία ότι «η ρωσική εισβολή έγινε υπό την κάλυψη του Ερυθρού Σταυρού» (!), ο Βαλεντίν Ναλιβαϊτσένκο ανέφερε ότι τα ρωσικά φορτηγά είναι μισοάδεια. Μέρος της αποστολή τους, εκτίμησε, είναι να απομακρύνουν πτώματα Ρώσων μαχητών από το ανατολικό μέτωπο, όπου η ηγεσία των ανταρτών πλέον καταρρέει.
Προ ημερών, σε ανταπόκρισή του από το Ντονέτσκ, το Reuters μετέδιδε ανώνυμες μαρτυρίες αυτονομιστών ότι το ανατολικό μέτωπο έχουν ήδη εγκαταλείψει δύο από τα βασικά ηγετικά στελέχη τους, που είναι Ρώσοι πολίτες. Ο ένας φέρεται να είναι ο Αλεξάντερ Μποροντάι, μέχρι πρότινος «πρωθυπουργός» της αυτοανακηρυχθείσας «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ», που παραχώρησε πρόσφατα τη θέση του στον Ουκρανό Αλεξάντερ Ζαχαρτσένκο. Ο δεύτερος είναι ο διαβόητος στρατιωτικός διοικητής του Ντονέτσκ, Ιγκορ Στρελκόφ, που φέρεται να έχει ήδη διαφύγει στη Ρωσία…
Καθώς εν τω μεταξύ τα πρώτα φορτηγά με την ανθρωπιστική βοήθεια έφθαναν μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, χθες το απόγευμα, στο πολιορκούμενο Λουγκάνσκ, η μία μετά την άλλη οι δυτικές πρωτεύουσες καταδίκαζαν την κίνηση της Μόσχας.
Ταυτόχρονα, οι προσωπάρχες των προέδρων Πούτιν και Ποροσένκο συμφώνησαν, σε τηλεφωνική επικοινωνία, στην ανάγκη ταχείας ολοκλήρωσης της ρωσικής αποστολής στα αιματοβαμμένα ουκρανικά εδάφη.
