Της Ελλη Πάνου

 

Ας υποθέσουμε ότι σήμερα είναι η 19η Σεπτεμβρίου και ότι η Σκοτία έχει ψηφίσει υπέρ της ανεξαρτησίας της από τη Βρετανία. Τι γίνεται μετά; Πώς χωρίζει το ζευγάρι την «περιουσία» του, μέσα στους 18 μήνες που θα ακολουθήσουν μέχρι την επίσημη ημερομηνία της ανεξαρτησίας, που θα είναι ο Μάρτιος του 2016; Τι θα απογίνει ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον; Ποιο νόμισμα θα έχει η Σκοτία; Πρόκειται σίγουρα για αχαρτογράφητη περιοχή, αλλά οι ειδικοί στον Guardian προσπάθησαν να βοηθήσουν, μαντεύοντας απαντήσεις σε ορισμένα από τα κρίσιμα ερωτήματα. Σε κάθε περίπτωση -σχολιάζει ο συγγραφέας και αρθρογράφος Τζον Μόνμπιο- «το “ναι” θα απελευθερώσει το πιο επικίνδυνο πράγμα από όλα: την ελπίδα. Η ανεξαρτησία έχει τη δυνατότητα να πυροδοτήσει τον ενθουσιασμό στα προοδευτικά κινήματα της… υπόλοιπης Μεγάλης Βρετανίας».

 

1 Θα μείνει η Σκοτία στην Ευρωπαϊκή Ενωση;

 

Ναι, αλλά δεν θα είναι εύκολη, ούτε γρήγορη η διαδικασία. Δεν υπάρχει πρόβλεψη στις ευρωπαϊκές συνθήκες για το σενάριο διάλυσης μιας χώρας-μέλους κι επομένως δεν ξέρει κανείς τι θα γίνει όταν το «κομμάτι» που ανεξαρτητοποιήθηκε ζητήσει να γίνει μέλος. Τα νομικά προβλήματα, λοιπόν, ελλοχεύουν και είναι πολλά και περίπλοκα. Η Σκοτία θα πρέπει να υποβάλει αίτημα, λένε οι Βρυξέλλες, και για να ικανοποιηθεί θα πρέπει να συμφωνήσουν οι υπόλοιποι 28. Η Ισπανία και το Βέλγιο, για παράδειγμα, που έχουν τα δικά τους αποσχιστικά βάσανα, είναι βέβαιο ότι θα αρχίσουν τις γκρίνιες.

 

2 Θα κρατήσει η Σκοτία τη λίρα;

 

Ο πρωθυπουργός της επιμένει ότι η χώρα του θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί το νόμισμα, αλλά τα τρία μεγάλα κόμματα στο Λονδίνο υποστηρίζουν ότι μπορούν και θα μπλοκάρουν μια τέτοια νομισματική ένωση. Οι ειδικοί βλέπουν τέσσερα σενάρια: να κρατήσει επίσημα τη στερλίνα, να τη χρησιμοποιεί ανεπίσημα, να υιοθετήσει το ευρώ ή να λανσάρει το δικό της νόμισμα.

 

3 Θα παραιτηθεί ο Ντέιβιντ Κάμερον;

 

Ο ίδιος λέει «όχι» και δεν υπάρχει νομικό ή συνταγματικό κώλυμα που να τον αναγκάσει να παραιτηθεί, παρότι υπό την ηγεσία του η χώρα θα έχει χάσει το ένα τρίτο των εδαφών της και το ένα δέκατο του πληθυσμού της. Θα είναι, όμως, αναμφίβολα εξαιρετικά ευάλωτος και αποδυναμωμένος και αρκετοί στο κόμμα του θα βρουν την ευκαιρία να του πριονίσουν την καρέκλα. Και επειδή στην πολιτική όλα είναι σχετικά, μπορεί η παραμονή του ή όχι στην πρωθυπουργία να εξαρτηθεί από την αντιπολίτευση. Εάν οι Εργατικοί πανικοβληθούν και δώσουν πρώτοι αυτοί τα παπούτσια στο χέρι στον ηγέτη τους Εντ Μίλιμπαντ, τότε ο Κάμερον μπορεί να πάρει παράταση στην πρωθυπουργία. Πάντως και οι δύο δύσκολα θα επιβιώσουν.

 

4 Θα κρατήσει η Σκοτία το BBC;

 

Η ανεξάρτητη Σκοτία θα έχει σίγουρα πρόσβαση στις υπηρεσίες του BBC, όπως κι άλλες χώρες ανά τον κόσμο. Αλλά σε ποια βάση; Η κυβέρνηση στο Εδιμβούργο προτείνει ο νέος εθνικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας να αναλάβει την υποδομή που έχει τώρα το BBC στη Σκοτία και να εισπράττει τα 320 εκατομμύρια λίρες από το τέλος που πληρώνουν οι Σκοτσέζοι τηλεθεατές. Οσο για το BBC, πιθανότατα, όπως έγινε και με την Ιρλανδία, οι μεν Σκοτσέζοι δεν θα πληρώνουν τέλος, αλλά θα πληρώνει ο εθνικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας τους για να μεταδίδει προγράμματά του.

 

5 Τι θα γίνει με τα πυρηνικά όπλα που «φιλοξενούνται» στη Σκοτία;

 

Οι εθνικιστές θέλουν να απομακρυνθούν όλα -δηλαδή τα τέσσερα υποβρύχια με τους πυραύλους τους και τις πυρηνικές κεφαλές τους. Το Λονδίνο λέει ότι το κόστος μετακίνησης, μαζί με το άγχος να βρεθεί άλλο κατάλληλο μέρος, καθιστά την πρόταση μη ρεαλιστική, ή και επικίνδυνη.

 

6 Θα χρειάζεται ο Βρετανός διαβατήριο για να διασχίσει τα σύνορα;

 

Το Εδιμβούργο προτείνει να παραμείνουν ανοιχτά όπως γίνεται και με την Ιρλανδία, αν και ο φόβος της μετανάστευσης μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα ένθεν κακείθεν. Επειτα, εάν όλα πάνε κατ’ ευχήν και η Σκοτία γίνει γρήγορα πλήρες μέλος της Ε.Ε., τότε θα ανακύψει και το ζήτημα της Συνθήκης Σένγκεν. Δεδομένης της στάσης των Βρετανών και της κυβέρνησής τους για τη μετανάστευση, εάν η Σκοτία υπογράψει με την ελεύθερη μετακίνηση των Ευρωπαίων, τότε η Βρετανία το πιθανότερο είναι να της κλείσει ακόμα πιο γρήγορα την πόρτα. Μέχρι να διευκρινιστούν όλα αυτά, το θέμα του διαβατηρίου θα παραμείνει σε εκκρεμότητα.

 

7 Τι θα γίνει με τα έσοδα από το πετρέλαιο;

 

Η Βόρεια Θάλασσα και τα κοιτάσματά της πάντα ήταν κρίσιμα, όχι μόνο για την καταπολέμηση της ανεργίας και τα κρατικά έσοδα, αλλά και για τη βιωσιμότητα όλης της Σκοτίας. Και οι δύο πλευρές υποθέτουν ότι το 97% αυτών των πετρελαϊκών εσόδων θα εισπράττονται από τη Σκοτία. Ωστόσο Λονδίνο και Εδιμβούργο υπολογίζουν τελείως διαφορετικά και τα υπό είσπραξη ποσά και τα κοιτάσματα που κρύβονται ακόμα στην περιοχή.

 

8 Θα ματαιωθούν οι εκλογές του 2015;

 

Μεταξύ των κυβερνώντων Συντηρητικών γίνεται μεγάλη κουβέντα για να καθυστερήσουν οι επόμενες εκλογές, με το επιχείρημα ότι δεν μπορεί η Σκοτία να έχει λόγο στο ποιος θα κυβερνήσει μια χώρα στην οποία δεν θα ανήκει, δεδομένου ότι μεταξύ των γενικών εκλογών στη Βρετανία και της επίσημης ημερομηνίας έναρξης της ανεξαρτησίας της Σκοτίας που έχει ορίσει το Εδιμβούργο, μεσολαβεί περίπου ένας χρόνος.

 

9 Η βασίλισσα ή ο βασιλιάς της Βρετανίας θα παραμείνει βασίλισσα ή βασιλιάς και της Σκοτίας;

 

Ναι, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα. Η ανεξάρτητη πλέον Σκοτία θα αρχίσει να γράφει το Σύνταγμα της, αλλά το πιθανότερο είναι ότι δεν θα πειράξει τον θεσμό. Η επικράτηση του «ναι» δεν σημαίνει ότι η χώρα θα γίνει δημοκρατία, αφού το δημοψήφισμα αφορά την ένωση των χωρών και όχι των στεμμάτων, όπως έγινε το 1603 όταν ο Τζειμς ο 6ος της Σκοτίας, έγινε Τζέιμς ο 1ος της Αγγλίας. Αυτό θα αποφασιστεί σε άλλη κάλπη.