(ΟΙΚΟ λογικά)

Του Τάσου Σαραντή

Ενα φιλόδοξο σχέδιο που κυοφορείται σχεδόν μια δεκαετία για την κατασκευή ενός αγωγού, ο οποίος θα μεταφέρει νερό από την Ερυθρά Θάλασσα στη Νεκρά Θάλασσα προκειμένου να διασώσει την τελευταία από τη συνεχή μακροχρόνια συρρίκνωση, εξαιτίας της μείωσης των υδάτων της, ξανάρχεται στην επικαιρότητα.

Σχεδιασμένο για να «σώσει τη Νεκρά Θάλασσα» με την παράλληλη δημιουργία μονάδων «αφαλάτωσης νερού και παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας σε προσιτές τιμές για την Ιορδανία, το Ισραήλ και την Παλαιστινιακή Αρχή» και για να «οικοδομήσει ένα σύμβολο ειρήνης στη Μέση Ανατολή», το μεγαλεπήβολο αυτό έργο είναι γεμάτο με κινδύνους για το περιβάλλον, προειδοποιούν οι περιβαλλοντικές ομάδες.

Σήμερα η Νεκρά Θάλασσα -η επιφάνειά της οποίας βρίσκεται 426 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, γεγονός που την καθιστά το χαμηλότερο σημείο επιφάνειας στην ηπειρωτική Γη- αποξηραίνεται και ερημοποιείται, καθώς η στάθμη της υποχωρεί περίπου κατά 1,1 μέτρα τον χρόνο. Η επιφάνειά της έχει μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 χρόνων η έκτασή της συρρικνώθηκε από 960 σε 620 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Η συνολική εισροή νερού για τη Νεκρά Θάλασσα έχει μειωθεί από 1,25 δισεκατομμύρια σε 260 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τον χρόνο. Ετσι από το 1960 πάνω από 300 τετραγωνικά χιλιόμετρα βυθού έχουν αποκαλυφθεί, ένα φαινόμενο που συνεχίζεται με ρυθμό περίπου 5 τετραγωνικών χιλιομέτρων τον χρόνο.

Φυσικά η συρρίκνωση της Νεκράς Θάλασσας δεν θα μπορούσε να συντελεστεί χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση. Σε αυτό έχουν συμβάλει η εκτροπή του νερού για τη γεωργία από την Ιορδάνη ποταμό, αλλά και η βιομηχανία χημικών προϊόντων -μια πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων κερδοφόρα επιχείρηση- με τις εταιρείες Israeli Dead Sea Works και Jordanian Arab Potash Company να εκμεταλλεύονται το πλούσιο σε μέταλλα νερό της, ως πρώτη ύλη.

Εάν το σχεδιαζόμενο έργο προχωρήσει, ένας υπόγειος αγωγός, μήκους 180 χιλιομέτρων, θα μεταφέρει μέχρι 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα θαλασσινού νερού ανά έτος από τον Κόλπο της Ακαμπα στην Ερυθρά Θάλασσα μέσω του εδάφους της Ιορδανίας στη Νεκρά Θάλασσα. Σύμφωνα με τις υποβαλλόμενες προτάσεις, το νερό θα περνάει μέσα από ένα εργοστάσιο παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας σε ένα εργοστάσιο αφαλάτωσης, που θα παρέχει έως 850 εκατομμύρια κυβικών μέτρων γλυκού νερού ετησίως. Η άλμη που θα προέρχεται από το εργοστάσιο αφαλάτωσης θα απορρίπτεται στην ήδη αλατούχα Νεκρά Θάλασσα.

Το εκτιμώμενο κόστος του έργου ανέρχεται σε τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα μισό από αυτό το ποσό θα αποσβεστεί από την πώληση αφαλατωμένου νερού και από την υδροηλεκτρική ενέργεια, ενώ το άλλο μισό θα χρηματοδοτηθεί από διεθνή βοήθεια για την ανάπτυξη, εκτιμά η Παγκόσμια Τράπεζα που πριν από την έκδοση μιας τελικής έκθεσης για το έργο προχώρησε σε δημόσια διαβούλευση με το Ισραήλ, την Παλαιστίνη και την Ιορδανία.

Εντούτοις το περιβαλλοντικό αποτέλεσμα της ανάμειξης νερού από την Ερυθρά στη Νεκρά Θάλασσα είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την υλοποίηση του έργου, σύμφωνα με μεγαλύτερο πολέμιο της κατασκευής του αγωγού, την περιβαλλοντική οργάνωση Φίλοι της Γης της Μέσης Ανατολής που εδρεύει στο Αμμάν. Οι μελέτες δείχνουν ότι εάν περισσότερα από 400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα θαλασσινού νερού προστεθούν στη Νεκρά Θάλασσα, το σώμα του νερού θα μπορούσε να προσβληθεί με φύκια ή με το σχηματισμό κρυστάλλων γύψου, με επιπτώσεις που θα είναι δύσκολο να προβλεφθούν. «Η ανάμειξη νερού από την Ερυθρά Θάλασσα με το μοναδικό σε αλατότητα νερό της Νεκράς Θάλασσας είναι πιθανό να οδηγήσει σε εκκρίσεις γύψου, στην άνθιση κόκκινων φυκιών και στη διατάραξη της καθαρότητας του νερού. Τα δύο σώματα του νερού δεν θα αναμειχθούν, όπως το λάδι και το νερό. Το κόκκινο θαλασσινό νερό θα επιπλεύσει στην κορυφή» επισημαίνει ο Γκίντον Μπρόμπεργκ, διευθυντής των Φίλων της Γης της Μέσης Ανατολής.

Μια άλλη ανησυχία αφορά τη μόλυνση των υπόγειων υδάτων που μπορεί να προκληθεί από την πιθανή διαρροή του θαλασσινού νερού από το σύστημα που θα το μεταφέρει, αφού ένα σύστημα αγωγών θα διέρχεται από την πεδιάδα Αράβα, μια περιοχή που ταξινομείται ως «εξαιρετικά ενεργή σεισμική ζώνη». «Οι σωλήνες θα μπορούσαν να σπάσουν κατά τη διάρκεια ενός σεισμού και θα βλέπαμε εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού να ρυπαίνουν τα υπόγεια ύδατα» λέει ο Μπρόμπεργκ.

Ωστόσο, πέρα από τα περιβαλλοντικά ζητήματα που προκύπτουν, η υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου σχεδίου εξαρτάται από την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή. Οι υφιστάμενοι υδάτινοι πόροι αποτελούν ένα βασικό ζήτημα για την επίλυση των συγκρούσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, με τις σχετικές διαπραγματεύσεις να βρίσκονται σε στασιμότητα από το 2010. Η πρόοδος του έργου εξαρτάται από τρεις χώρες που πρέπει να υπογράψουν μια συνθήκη. Είναι άραγε η ισραηλινή κυβέρνηση έτοιμη να υπογράψει μια συνθήκη με την Παλαιστινιακή Αρχή;