Το SPD πλήρωσε την «Ατζέντα» του Σρέντερ, με την απώλεια 130.000 εγγεγραμμένων μελών και με μια διάσπαση όταν ο πρώην υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του, Οσκαρ Λαφοντέν, διαχώρισε τη θέση του και ίδρυσε το κόμμα της Αριστεράς
Της Κορίνας Βασιλοπούλου
Πριν από 10 χρόνια ακριβώς ξεκίνησαν όλα: η «απελευθέρωση» της αγοράς εργασίας και το ξήλωμα του κοινωνικού κράτους, που επιβάλλεται σήμερα με γερμανική επιταγή σε μεγάλο τμήμα της Ευρώπης, είχαν την απαρχή τους στο Βερολίνο. Αλλά για να αποδίδουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, η σκληρή μερκελιανή συνταγή δεν αποτελεί δημιούργημα της καγκελαρίου. Η Ανγκελα Μέρκελ απλώς εφάρμοσε κατά γράμμα την «Ατζέντα 2010», το νομοσχέδιο έμπνευσης του σοσιαλδημοκράτη προκατόχου της Γκέρχαρντ Σρέντερ, το οποίο άλλαξε εκ θεμελίων το γερμανικό μεταπολεμικό κράτος πρόνοιας.
Στις 14 Μαρτίου του 2003 ο Σρέντερ παρουσίασε επίσημα στη Βουλή τη γενική κατεύθυνση της νέας (αντι)κοινωνικής πολιτικής του κόμματός του: σκληρές περικοπές στο επίδομα ανεργίας με στόχο την επανένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας, μείωση των δαπανών για τη δημόσια υγεία, των οικογενειακών και άλλων κοινωνικών επιδομάτων, των εργοδοτικών εισφορών με παράλληλη επιβάρυνση των εργαζομένων και απελευθέρωση της αγοράς εργασίας με «ελαστικοποίηση των μισθών» και επέκταση της μερικής απασχόλησης. Αυτό το μπλερικής έμπνευσης νομοσχέδιο είναι γνωστό στη Γερμανία ως Hartz IV, από το όνομα του επικεφαλής της επιτροπής η οποία εισηγήθηκε τις μεταρρυθμίσεις. Στο εξωτερικό το γνωρίζουμε ως «Ατζέντα 2010»: τη χρονιά ορόσημο κατά την οποία θα γίνονταν εμφανή τα αποτελέσματα των εν λόγω μεταρρυθμίσεων.
Δέκα χρόνια μετά, η «κληρονομιά» της ατζέντας Σρέντερ διχάζει τη Γερμανία. Η Αριστερά το καταδικάζει, όπως και οι Πράσινοι, οι οποίοι, ωστόσο, συγκυβερνούσαν εκείνη την εποχή με το SPD. Αντίθετα, οι σοσιαλδημοκράτες του SPD, η κυβέρνηση Μέρκελ, οικονομολόγοι της φιλελεύθερης σχολής και οι εργοδότες την υπερασπίζονται θερμά. Χωρίς αυτήν «θα ήμασταν σαν την Ιταλία, τη Γαλλία ή την Ισπανία, θα αντιμετωπίζαμε πιο σοβαρά προβλήματα» δήλωσε ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ. Ανάμεσα στους μεγάλους θαυμαστές της «Ατζέντας 2010» εκτός συνόρων συγκαταλέγονται άτομα όπως ο πρώην Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί και ο Αμερικανός πρόεδρος της General Electric Τζέφρι Ιμελτ, ο οποίος είπε ότι «πρέπει να μοιάσουμε περισσότερο στη Γερμανία».
Αυτά από μόνα τους λένε πολλά για την ποιότητα της μεταρρύθμισης. Με το πρόγραμμα εκείνο ο Σρέντερ «αποποιήθηκε το σήμα κατατεθέν του SPD, την κοινωνική δικαιοσύνη», σημείωσε ο Γενς Βάλτερ, πολιτειολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ντίσελντορφ. Η μαζική στροφή των επιχειρήσεων στις προσωρινές θέσεις εργασίας και η αβεβαιότητα που αισθάνονται οι εργαζόμενοι είναι μια συνέπεια της «Ατζέντας 2010». Οι άνεργοι υποχρεώνονται να δέχονται όποια θέση τούς προσφέρεται, διαφορετικά μπορεί να διακοπεί το επίδομά τους.
«Μίνι δουλειές»
Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση των μισθών, και σήμερα ένας στους δέκα Γερμανούς κερδίζει λιγότερα από 8,50 ευρώ την ώρα. Το νέο γερμανικό «θαύμα» μεταφράζεται σε εκατομμύρια εργαζόμενους σε mini jobs, σε «μίνι δουλειές», με μειωμένο ωράριο και μισθό γύρω στα 400 ευρώ. Η πρόσφατη πολυδιαφημισμένη μείωση της ανεργίας στη Γερμανία οφείλεται κατά κύριο λόγο στις δουλειές του ποδαριού.
Αυτές τις δουλειές αναγκάζονται να κάνουν και πολλοί συνταξιούχοι προκειμένου να αντεπεξέλθουν οικονομικά. Τουλάχιστον 800.000 Γερμανοί συνταξιούχοι εργάζονται, αριθμός κατά 60% μεγαλύτερος σε σχέση με το 2000. Οι 120.000 ανάμεσά τους είναι άνω των 75. Σημειωτέον ότι η μέση σύνταξη του Γερμανού έχει μειωθεί από τα 1.035 (το 2000) στα 953 ευρώ.
Το SPD πλήρωσε την «Ατζέντα 2010» με την απώλεια 130.000 εγγεγραμμένων μελών του κατά την πενταετία 2003-2008 και με μια διάσπαση, όταν ο πρώην υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του SPD Οσκαρ Λαφοντέν διαχώρισε τη θέση του και ίδρυσε το κόμμα της Αριστεράς (Die Linke). «Το Hartz IV αποδείχθηκε μέγγενη για τους μακροχρόνια άνεργους, τους χαμηλόμισθους, τους ασθενείς, τις μονογονεϊκές οικογένειες και τα φτωχά παιδιά» σχολιάζει η αριστερή εφημερίδα «Tageszeitung» κάνοντας τον δικό της απολογισμό. «Με το νομοσχέδιο αυτό η Γερμανία, ένα από τα πλουσιότερα ευρωπαϊκά κράτη, έκανε πραγματικότητα τη στιγματοποίηση των φτωχών».
Υπερήφανη, ωστόσο, γι' αυτό το κατόρθωμά της, η Γερμανία κάνει εξαγωγή της «Ατζέντας 2010» και φέρνει, μεταξύ άλλων, το παράδειγμα των mini jobs σε χώρες με υψηλή ανεργία, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα. Η πρόσφατη πρόταση των 11 πολυεθνικών για επενδύσεις στη χώρα μας με μισθούς των 300 ευρώ, παρ' όλο που δεν της φαίνεται εκ πρώτης όψεως, φέρει ένα άρωμα γερμανικής «σοσιαλδημοκρατίας».
