ΒΡΕΤΑΝΙΑ-ΧΙΛΗ Τσάι, ιδεολογική συμπάθεια και οικονομική συνεργασία: έτσι αποτυπώνονται με σκωπτικό τρόπο τις σχέσεις της Σιδηράς Κυρίας με το Χιλιανό πρώην δκτάτορα

Της Κορίνας Βασιλοπούλου

Tην ημέρα που πέθανε η Μάργκαρετ Θάτσερ, εντελώς συμπτωματικά, στη Χιλή γινόταν η εκταφή στο σώμα του ποιητή Πάμπλο Νερούδα, προκειμένου να διαπιστωθεί αν δηλητηριάστηκε από το καθεστώς του Πινοτσέτ. Μια σύμπτωση που, κατά έναν περίεργο τρόπο, αναδεικνύει ακόμα περισσότερο τη «μοιραία σχέση» που ένωσε τη Σιδηρά Κυρία, η οποία κηδεύεται σήμερα στο Λονδίνο με τον Χιλιανό δικτάτορα.

Πολύ πριν η Θάτσερ αρχίσει να διαλύει το κοινωνικό κράτος και να ιδιωτικοποιεί τα πάντα στην πατρίδα της, το οικονομικό της μοντέλο εφαρμόστηκε στη Χιλή διά πυρός και σιδήρου από τη χούντα, υπό την ευγενή καθοδήγηση των οικονομολόγων της «Σχολής του Σικάγου», οι οποίοι είχαν γαλουχηθεί με τις αρχές του Μίλτον Φρίντμαν. Η Ναόμι Κλάιν τα περιγράφει αναλυτικά στο «Δόγμα του Σοκ».

Η Θάτσερ θαύμαζε το «πείραμα της Χιλής» πριν ακόμα γίνει πρωθυπουργός, σύμφωνα με ρεπορτάζ του ισπανόφωνου BBC, το οποίο επικαλείται το βιβλίο του αριστερού Αμερικανού ακαδημαϊκού Greg Grandin από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης «Empire’s workshop: Latin America, the United States and the rise of the new imperialism».

Ο Αυστριακός οικονομολόγος Φρίντριχ Χάγιεκ, ο έτερος διανοούμενος του νεοφιλελευθερισμού και «μέντορας» της Θάτσερ, της είχε προτείνει, σύμφωνα με τον Grandin, να εφαρμόσει στη Βρετανία το μοντέλο της Χιλής, το οποίο ο ίδιος είχε γνωρίσει από κοντά. Εκείνη, ωστόσο, φέρεται να εξέφρασε τις αμφιβολίες της για την πιστή μεταφορά του χιλιανού μοντέλου, καθώς οι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας και η ανάγκη για μια «ευρύτερη δυνατή συναίνεση» δεν θα επέτρεπαν να εφαρμοστούν και στη Βρετανία ορισμένα από τα οικονομικά μέτρα του Πινοτσέτ.

Ολα αυτά βέβαια δεν εμπόδισαν τη Σιδηρά Κυρία να εξαπολύσει και στην πατρίδα της ένα άγριο ταξικό πόλεμο τύπου Χιλής. «Δεν υπάρχει αυτό που αποκαλείτε κοινωνία. Υπάρχουν μόνο άτομα», έλεγε. Πιστή στο δικό της «δόγμα του σοκ» δήλωνε: «τα οικονομικά είναι το μέσο. Ο στόχος είναι να αλλάξεις την καρδιά και την ψυχή». Ετσι, αν ο Πινοτσέτ στη Χιλή φυλάκιζε και βασάνιζε τους συνδικαλιστές, η Θάτσερ τους κήρυξε τον πόλεμο με πρώτο το Συνδικάτο των Ανθρακωρύχων το οποίο αποκάλεσε «εσωτερικό εχθρό».

Αλλά, οι σχέσεις Θάτσερ – Πινοτσέτ ξεπερνούσαν την ιδεολογική συνάφεια και προχωρούσαν σε ακόμα πιο πρακτικές δοσοληψίες. Το 1980, μόλις η Σιδηρά Κυρία ανέλαβε πρωθυπουργός, ήρε το εμπάργκο στην πώληση όπλων που είχε επιβάλει στη Χιλή η προηγούμενη των Εργατικών. Σε αντάλλαγμα, δυο χρόνια αργότερα, η χούντα του Πινοτσέτ παρείχε χρήσιμες πληροφορίες και στρατιωτικές διευκολύνσεις στις βρετανικές δυνάμεις κατά τον πόλεμο στα Φόκλαντ.

Κι επειδή τέτοιες υποχρεώσεις δεν ξεχνιούνται, όταν ο τέως δικτάτορας της Χιλής συνελήφθη στο Λονδίνο τον Οκτώβρη του 1998 κατ' εντολήν του Ισπανού εισαγγελέα Μπαλτάσαρ Γκαρθόν, η Θάτσερ έσπευσε να τον επισκεφθεί και να του στείλει δημόσια επιστολή υποστήριξης αναφέροντας, μεταξύ άλλων, «ξέρουμε πόσα σας οφείλουμε για τη βοήθειά σας (στα Φόκλαντ)» ή «ξέρω ότι εσείς φέρατε τη δημοκρατία στη Χιλή»!

Οι επισκέψεις με τσάι και συμπάθεια συνεχίστηκαν μέχρι την επιστροφή του Πινοτσέτ στην πατρίδα του ενάμιση χρόνο μετά. Ο δικτάτορας πέθανε το 2006 σε κατ' οίκον περιορισμό. Η Θάτσερ πριν από εννέα μέρες. Κηδεύεται σήμερα με έξοδα του Δημοσίου που τόσο μίσησε η ίδια, παρά τις διάφορες προτροπές, ανάμεσά τους εκείνη του σκηνοθέτη Κεν Λόουτς, να μη γίνει η κηδεία της δημοσία δαπάνη, αφού «έτσι θα ήθελε κι εκείνη».

Τελικά, οι Βρετανοί φορολογούμενοι, πολλούς από τους οποίους συνέτριψε με την πολιτική της, θα επιβαρυνθούν με 10 εκατομμύρια λίρες. Βαρύς ο τελευταίος «φόρος» υπέρ της Θάτσερ, αλλά, αν κρίνουμε από το γλέντι που έστησαν γύρω από τον τάφο της τόσοι Βρετανοί, μάλλον δεν θα είναι ελαφρύ το χώμα που θα τη σκεπάσει. Ούτε αυτή ούτε τον φίλο της, τον δικτάτορα.