ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Η βιολογική παραγωγή αντιστοιχεί στο 5% της καλλιεργήσιμης γης στην Ε.Ε. και απασχολούνται με αυτήν κυρίως νέοι αγρότες, σε εκτάσεις που έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια

Η πρώτη χώρα στην οποία εντοπίστηκαν εκτεταμένες απάτες είναι η Ιταλία: η κατανάλωση βιολογικών τροφίμων έφτασε το 2012 στο επίπεδο-ρεκόρ τού 7,3%

Του Δημήτρη Σ. Φαναριώτη

Οσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα τα προτιμούν, καθώς θεωρούνται πιο θρεπτικά και με πολύ λιγότερα χημικά πρόσθετα απ' ό,τι τα συμβατικά τρόφιμα. Ο λόγος για τα βιολογικά προϊόντα, μια αγορά που γνωρίζει μεγάλη άνθηση στην Ευρώπη, ειδικά την τελευταία δεκαετία. Κι όπως είναι φυσικό, όπου υπάρχει «μπίζνα» και πολύ χρήμα οι επιτήδειοι προσπαθούν να επωφεληθούν σε βάρος φυσικά των καταναλωτών.

Η γερμανική εφημερίδα «Tageszeitung» τους έχει χαρακτηρίζει «βιο-μαφιόζους» και, σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ που φιλοξενεί στις σελίδες της, η νέα αυτή μαφία διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά του παραδοσιακού οργανωμένου εγκλήματος.

Οπως γράφουν οι ρεπόρτερ-ερευνητές της εφημερίδας, τον παλιό καλό καιρό, δηλαδή πριν από 10-15 χρόνια, τα περιστατικά απάτης, δηλαδή το «βάπτισμα» των συμβατικών τροφίμων ως βιολογικών ενώ δεν ήταν, αποτελούσαν μεμονωμένες περιπτώσεις' λίγο απαγορευμένο φυτοφάρμακο σε λαχανικά, παρτίδες αυγών που περιείχαν και μη οργανικά τεμάχια. Ετσι οι καταναλωτές έδιναν ελάχιστη ή καθόλου σημασία στα μίνι αυτά διατροφικά σκάνδαλα.

Οσο όμως η μόδα, και συνεπακόλουθα ο τζίρος, κέρδιζε έδαφος τόσο πλήθαιναν οι απάτες σε βάρος των καταναλωτών. Για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος, σήμερα η βιολογική παραγωγή αντιστοιχεί στο 5% της καλλιεργήσιμης γης στην Ε.Ε. και απασχολούνται με αυτήν κυρίως νέοι αγρότες. Η έκταση της γης που διατίθεται για βιολογικές καλλιέργειες έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 10 χρόνια, ενώ την ίδια περίοδο η παγκόσμια αγορά βιολογικών έχει τετραπλασιαστεί και τώρα είναι αξίας 44,6 δισ. ευρώ.

Πρωτιά για την Ιταλία

Σύμφωνα μάλιστα με την έγκυρη γαλλική εφημερίδα «Le Canard enchaine», οι απάτες στον χώρο των βιολογικών τροφίμων σε Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία και Βρετανία ξεπερνούν το μισό δισεκατομμύριο ευρώ.

Η πρώτη χώρα στην οποία εντοπίσθηκαν εκτεταμένες απάτες, που ξεπερνούσαν κατά πολύ το στάδιο της μεμονωμένης περίπτωσης, είναι η Ιταλία, όπου η κατανάλωση βιολογικών τροφίμων έφτασε το 2012 στο επίπεδο-ρεκόρ του 7,3%. Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, οι επιτήδειοι έχουν αναγάγει την απάτη σε επιστήμη. Πριν από περίπου δυο μήνες η ιταλική αγροτική ένωση Coldiretti κατηγόρησε την κυβέρνηση για καθυστερήσεις στην υποχρεωτική σήμανση της προέλευσης των τροφίμων που οδηγούν σε αύξηση των φαινομένων απάτης στα εισαγόμενα βιολογικά προϊόντα.

Η Coldiretti επισημαίνει ότι οι καθυστερήσεις αυτές της κυβέρνησης έχουν ενθαρρύνει τον κατακλυσμό της αγοράς με εισαγωγές προϊόντων που αποκαλούνται βιολογικά χωρίς να είναι και αυτό ζημιώνει τους Ιταλούς παραγωγούς. Από τον Απρίλιο η Εισαγγελία του Πεζάρο στην Αδριατική ξεκίνησε μια μεγάλη έρευνα όχι για μία, αλλά για 23 απάτες μέσω ενός μεγάλου κυκλώματος που διακινούσε συμβατικά προϊόντα, τα οποία «βάπτιζε» οικολογικά σε συνεργασία με εταιρείες από τη Μολδαβία, τη Μάλτα και χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Σύμφωνα με τη μέχρι στιγμής πορεία των ερευνών από τις αρμόδιες ιταλικές αρχές, διεφθαρμένοι Ιταλοί αξιωματούχοι διέθεταν πλαστά πιστοποιητικά οργανικών προϊόντων τα οποία ήταν συμβατικά και προέρχονταν από την Ουκρανία, τη Μολδαβία και άλλες τρίτες χώρες. Προκειμένου ωστόσο να κρύψουν τα ίχνη της διαδρομής των προϊόντων αυτών είχαν στήσει ένα ολόκληρο δίκτυο από τουλάχιστον 10 εταιρείες σε διάφορες χώρες. Μάλιστα τον Ιανουάριο οι αρχές κατάσχεσαν 1.500 τόνους καλαμποκιού και 30 τόνους σόγιας που είχαν «βαπτισθεί» βιολογικά, στο πλαίσιο της επιχείρησης που έχουν ξεκινήσει οι ιταλικές αρχές με τον κωδική ονομασία «Πράσινος Πόλεμος».

Στη Γαλλία έχουν εντοπιστεί αντίστοιχα σκάνδαλα, όπως αυτό του πλοίου Celtic Ambassador το οποίο μετέφερε 4.400 τόνους ρουμανικού συμβατικού σταριού που «βαπτίσθηκε» βιολογικό, ενώ και στη Γερμανία στο βόρειο κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας εδώ και τρεις μήνες έχουν ξεκινήσει έρευνες σε περίπου 150 αγροκτήματα που θεωρούνται ύποπτα για πώληση αυγών που παράγονται από όρνιθες που εκτρέφονται σε συνθήκες συνωστισμού και παραπλανητικά χρησιμοποιούν το βιολογικό σήμα.

Οπως λέει χαρακτηριστικά ο Ουίλαμ Βιντάλ, πρόεδρος του Ecocert, του μεγαλύτερου παγκοσμίως Οργανισμού Πιστοποίησης Προϊόντων, «δεκάδες προϊόντα, όπως φιστίκια από το Σουδάν, μέλι από την Ουγγαρία, πορτοκάλια από την Αργεντινή ή γκουαρανά από τη Βραζιλία, φέρουν μεν πιστοποιητικά ότι είναι βιολογικά, κανείς όμως δεν είναι σε θέση να γνωρίζει εάν αυτά δεν δόθηκαν με “λάδωμα”, ενώ είναι σχεδόν αδύνατον να γνωρίζει ο αγοραστής τι έγινε σε κάθε στάδιο της παραγωγής».

Επιπροσθέτως μείζον πρόβλημα αποτελεί η εναρμόνιση των πιστοποιήσεων από χώρα σε χώρα, καθώς μόνον έξι κράτη -η Αργεντινή, η Αυστραλία, η Ουγγαρία, το Ισραήλ, η Ελβετία και η Δημοκρατία της Τσεχίας- μπορούν να συναλλάσσονται ελεύθερα με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Από την πλευρά του ο επικεφαλής της Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, αρμόδιος για τα αγροτικά προϊόντα, Βισέντ Πολάν σχολίασε χαρακτηριστικά: «Οσο οι τιμές των βιολογικών είναι από 20 έως 300% ακριβότερες των συμβατικών, πάντα κάποιος θα θέλει να χώσει το χέρι του στο βάζο με το μέλι»!

…………………………………………………………………….. 

Εντατικοποίηση ελέγχων ζητά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Το στοίχημα για τη βιολογική παραγωγή στην Ευρώπη είναι να συμβιβάσει την αειφόρο με την οικονομική ανάπτυξη, δήλωσε πρόσφατα ο επίτροπος Γεωργίας Ντατσιάν Τσιόλος. Τόνισε δε ότι αυτό που πάνω απ’ όλα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα είναι οι απάτες στον τομέα των βιολογικών. «Πολλά προϊόντα αποκαλούνται βιολογικά χωρίς να είναι και γι’ αυτό πρέπει να ενταθούν οι έλεγχοι και να βρεθούν οι κατάλληλες μέθοδοι ιχνηλασιμότητας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο επίτροπος Γεωργίας και δηλώνει ότι «ο τομέας της βιολογικής γεωργίας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι αναφορικά με το μέλλον του.

»Η μελλοντική πρόκληση θα είναι να ανταποκριθεί στη ζήτηση, χωρίς να χάσει την αξία και το επίπεδο των προτύπων του, αλλά και να καταφέρει να ενισχύσει τους δεσμούς εμπιστοσύνης με τους καταναλωτές».

Τέλος, ο Τσιόλος τόνισε ότι «πρέπει να αποφύγουμε δύο παγίδες στον βιολογικό τομέα: την εκβιομηχάνιση και την υπερβολική επιμήκυνση της αλυσίδας παραγωγής και διανομής καθώς και τους περίπλοκους και δαπανηρούς κανονισμούς για τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις και επιχειρήσεις που ουσιαστικά τους αποκλείουν από την είσοδο στη βιολογική γεωργία».