ΑΙΓΥΠΤΟΣ Εν μέσω θρήνων -για το μακελειό- και γενικού ξεσηκωμού της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ο πρόεδρος Μανσούρ στελεχώνει τη μεταβατική κυβέρνηση με στόχο να κατευνάσει τα πνεύματα
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Η πρώτη ημέρα του -ιερού για τους μουσουλμάνους- μήνα του Ραμαζανιού βρίσκει την πολυπληθέστερη χώρα του αραβικού κόσμου σε ένα κρίσιμο «σταυροδρόμι». Με την οσμή του αίματος από το τελευταίο μακελειό στο Κάιρο να πλανάται ακόμη στον αέρα, οι υποστηρικτές του ανατραπέντος ισλαμιστή προέδρου Μόρσι κλιμακώνουν απ’ άκρη σε άκρη της Αιγύπτου τις διαδηλώσεις τους, ανταποκρινόμενοι στο αίτημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας για εξέγερση. Οι συγγενείς των 51 θυμάτων θάβουν μέσα σε κλίμα οδύνης τους δικούς τους. Αραβες αξιωματούχοι κατέφθασαν στο Κάιρο, κουβαλώντας στις βαλίτσες τους πακτωλό χρημάτων, ως «σωσίβιο» στην οικονομική κατάρρευση. Και ο στρατός επιταχύνει τις πολιτικές διεργασίες, κρατώντας πάντα «μαστίγιο και καρότο»…
Νέος πρωθυπουργός
Προς εκτόνωση της επικίνδυνα κλιμακούμενης έντασης, πλην όμως με συνοπτικές διαδικασίες, ο (διορισμένος από τον στρατό) προσωρινός πρόεδρος Αντλι Μανσούρ ανακοίνωσε μέσα στο τελευταίο 24ωρο τον διορισμό ενός φιλελεύθερου οικονομολόγου στη θέση του μεταβατικού πρωθυπουργού κι εξέδωσε συνταγματικό διάταγμα 33 άρθρων, ανοίγοντας -κατά το δοκούν- τον δρόμο προς την ομαλοποίηση, μέσα από τη συνταγματική αναθεώρηση και τη διενέργεια βουλευτικών εκλογών εντός του έτους. Στην πρώτη «ανάγνωση», οι ανακοινώσεις προκάλεσαν ανάμικτες αντιδράσεις.
Η τοποθέτηση του Χάζεμ Ελ Μπεμπλάουι ως επικεφαλής τής υπό σύσταση μεταβατικής κυβέρνησης φαίνεται ότι αποτελεί μία επιτυχημένη σολομώντεια λύση. Ιδρυτικό μέλος ων του αιγυπτιακού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, πρώην υπουργός Οικονομικών κι αντιπρόεδρος της πρώτης προσωρινής κυβέρνησης μετά την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ, έτυχε θετικής ανταπόκρισης μέχρι και από τους σαλαφιστές του κόμματος Αλ Νουρ. Δεν συνέβη το ίδιο, ωστόσο, με την είδηση ότι αντιπρόεδρος της Αιγύπτου αναλαμβάνει ο φιλοδυτικός Μοχάμεντ Ελ-Μπαραντέι, πάλαι ποτέ επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας και νυν ηγετική φυσιογνωμία της αντιπολίτευσης στη χώρα.
Το Αλ Νουρ -δεύτερο μεγαλύτερο ισλαμικό κόμμα σήμερα στην Αίγυπτο κι αντίπαλο πια δέος στην παράταξη του Μόρσι- επιφυλάχθηκε για την απάντησή του στον δεύτερο αυτό διορισμό (το Σαββατοκύριακο είχε ήδη μπλοκάρει τον διορισμό του Ελ Μπαραντέι στην πρωθυπουργία). Αλλά η στάση του -παρά την ανακοίνωση των σαλαφιστών, μετά το μακελειό στο Κάιρο, ότι αποχωρούν από τις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης- φαίνεται ότι αφήνει ανοιχτό το πεδίο για… ανατολίτικα πολιτικά «παζάρια», με πιο επίμαχες τις συνταγματικές τροποποιήσεις.
Ανατολίτικα παζάρια
Αυτό το σημείο είναι από τα πλέον ακανθώδη στο συνταγματικό διάταγμα του Μανσούρ -μαζί με το άρθρο για εκχώρηση στον ίδιο διευρυμένων νομοθετικών αρμοδιοτήτων (από την έγκριση του προϋπολογισμού έως την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης), καθ΄ όλη τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου και σε διαβούλευση με το νέο υπουργικό συμβούλιο, το οποίο όμως ακόμη δεν έχει συσταθεί. Από την έγκριση του νέου Συντάγματος, εξάλλου, θα εξαρτηθεί η διεξαγωγή εκλογών -κατ΄ αρχάς βουλευτικών, με νέο χρονικό ορίζοντα τον Δεκέμβριο και μετέπειτα προεδρικών, πιθανόν τον Φεβρουάριο του 2014- μάλιστα μέσα από μία δαιδαλώδη που προβλέπεται ταραχώδης διαδικασία…
Ετσι, μέσα στις επόμενες 15 ημέρες θα πρέπει να συγκροτηθεί ειδική επιτροπή, με αντικείμενο την τροποποίηση του επίμαχου Συντάγματος του 2012, που κατάρτισε η προεδρία Μόρσι, εγκρίθηκε με δημοψήφισμα και τώρα έχει μπει στον «πάγο». Τον λόγο στην συνέχεια θα έχει έτερη, 50μελής επιτροπή -αντιπροσωπευτική, όπως προαναγγέλλεται, όλου του φάσματος της αιγυπτιακής κοινωνίας- με αποστολή τη σύνταξη του τελικού κειμένου. Με την παράδοσή του, προβλέπεται η διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος, μέσα σε 30 ημέρες, κατά το δοκούν εντός του Νοεμβρίου.
Είναι όμως επαρκή αυτά τα βήματα για την επίτευξη της πολυπόθητης εθνικής συμφιλίωσης στη χώρα; Το αλ Νουρ διαχώρισε ήδη τη θέση του, αντιδρώντας στις υπερεξουσίες του μεταβατικού προέδρου. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα απέρριψε το διάταγμα, τονίζοντας ότι «γυρνά τη χώρα πίσω, στο σημείο μηδέν». Το υπερσυντηρητικό ισλαμικό αλ-Γκαμάα αλ-Ισλαμίγια διεμήνυσε ότι ένα Σύνταγμα μπορεί να είναι νόμιμο, μόνον όταν φέρει την υπογραφή ενός εκλεγμένου από τον λαό προέδρου. Ακόμη και το κίνημα Ταμάροντ, που πρωτοστάτησε στην εξέγερση, δήλωσε άγνοια για το θέμα…
Σε κάθε περίπτωση -παρατηρεί ο Νάθαν Μπράουν, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο αμερικανικό πανεπιστήμιο George Washington- το συνταγματικό διάταγμα του Μανσούρ, αν και οριοθετεί χρονικά τις εξελίξεις, επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη τακτικής που έγιναν μετά την ανατροπή του Μουμπάρακ, πριν από δύο χρόνια. «Συντάχθηκε από μία ανώνυμη επιτροπή», παρατηρεί, «εκδόθηκε με εκτελεστική πράξη, το χρονοδιάγραμμά του είναι βεβιασμένο, οι προβλέψεις για διαβούλευση είναι ασαφείς, ενώ υπόσχεται τη συμμετοχή όλων χωρίς να δίνει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές επί αυτής της διαδικασίας»…
Προσβλέποντας πάντως στα… καλύτερα, κλιμάκιο υψηλόβαθμων αξιωματούχων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων κατέφθασε χθες στο Κάιρο, προσφέροντας απλόχερα πολιτική και οικονομική στήριξη στη νέα καθεστηκυία τάξη. Η προσφορά της πρακτικά «μεταφράζεται» σε 3 δισ. δολάρια για τη στήριξη της παραπαίουσας αιγυπτιακής οικονομίας. Και συνοδεύτηκε από άλλα 5 δισ. δολ. που διέθεσε αυθωρεί και παραχρήμα η -περιφερειακά εσχάτως ανανήψασα- Σαουδική Αραβία.
Αραβικό σχέδιο Μάρσαλ
Για την ακρίβεια, λέει στη Wall Street Journal ο Αμπντελχάλεκ Αμπντάλα, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο των Εμιράτων, πρόκειται για κάτι πολύ παραπάνω από οικονομική βοήθεια. «Τα ΗΑΕ, η Σαουδική Αραβία και ίσως το Κουβέιτ δεν αποκλείεται προσφέρουν ένα 5ετές σχέδιο τύπου Μάρσαλ για τη χώρα»!
Στωικά, η Ουάσινγκτον παρακολουθεί τις εξελίξεις από απόσταση. Η Ρωσία -που έχει από το 2003 κατατάξει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στη δική της λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις- κάλεσε σε άμεση εξομάλυνση της κατάστασης και δίκαιες εκλογές.
Το Βέλγιο εξέδωσε ταξιδιωτική οδηγία για την Αίγυπτο. Ενώ από την Αθήνα, ο αντιπρόεδρος της ελληνικής κυβέρνησης και υπ. Εξωτερικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, που είχε χθες συνάντηση με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, Θεόδωρο τον Β΄, εξέφρασε την ελπίδα να αποκλιμακωθεί η βία και να αποκατασταθούν οι δημοκρατικοί θεσμοί στην Αίγυπτο, χωρίς έξωθεν παρεμβάσεις.
