→ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Μετά από μια πολιτική κρίση και έναν ανασχηματισμό που θυμίζει Ελλάδα, αφού ανέλαβε αντιπρόεδρος ο ηγέτης του μικρότερου κόμματος της συγκυβέρνησης, Πάουλο Πόρτας, το νέο σχήμα πήρε μικρή παράταση, ενώ είναι αντιμέτωπο με τεράστια προβλήματα

Των Ελλης Πάνου – Joâo Dias

Σαν πρωταγωνίστρια σε μια φαρσοκωμωδία χωρίς ορατό φινάλε, η κυβέρνηση της Πορτογαλίας τελικά θα συνεχίσει να βαδίζει κουτσαίνοντας στο άγνωστο, μετά τον ανασχηματισμό και την ορκωμοσία, χθες, του νέου υπουργικού σχήματος, όπως αυτό προέκυψε από τα παζάρια μεταξύ του κεντροδεξιού πρωθυπουργού Πάσος Κοέλιο και του μικρότερου δεξιού εταίρου του -του Λαϊκού Κόμματος- που τον συντηρεί στην εξουσία.

Στην ουσία ήταν πολύ λίγες οι αλλαγές που αφορούσαν αποκλειστικά τις εσωκομματικές ισορροπίες των κυβερνώντων. Τρεις είναι οι νέοι υπουργοί -δύο από το κόμμα του Κοέλιο και ένα στέλεχος του Λαϊκού Κόμματος στο υπουργείο Οικονομίας. Αλλά ο πιο σημαντικός διορισμός είναι αυτός του ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος, Πάουλο Πόρτας, που μετά το υπουργείο Εξωτερικών αναλαμβάνει την αντιπροεδρία της κυβέρνησης και τίθεται επικεφαλής των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, παίρνοντας έτσι ατύπως τα ηνία της εξουσίας από τον πρωθυπουργό.

Ραντεβού τον Σεπτέμβριο

Αυτό φαίνεται ότι ήταν το τίμημα για να διατηρήσει ο Κοέλιο τον τίτλο του πρωθυπουργού, να ικανοποιηθεί η τρόικα ότι προχωράει το πρόγραμμα λιτότητας και να μπορεί να κοιμάται ήσυχη και η Μέρκελ μέχρι τις εκλογές της, τον Σεπτέμβριο. Και μετά… βλέπουμε! Το μέλλον, έτσι κι αλλιώς, είναι σκοτεινό για την Πορτογαλία, αφενός γιατί οι διεθνείς δανειστές ζητούν από τη Λισαβόνα περικοπές 4,7 δισ. στον προϋπολογισμό του 2014 και, αφετέρου, διότι η πολιτική ηγεσία της χώρας δείχνει να είναι σε απόλυτη σύγχυση. Οι χειρισμοί σε αυτή την τελευταία κρίση αποδεικνύουν τον παραλογισμό.

Ολα ξεκίνησαν την 1η Ιουλίου, με την «αιφνίδια» παραίτηση του υπουργού Οικονομικών, Βίτορ Γκασπάρ, που ήταν υπεύθυνος και για τις επαφές με την τρόικα. Ο Γκασπάρ ήταν ένας αξιοσέβαστος τεχνοκράτης, αλλά ύστερα από δύο χρόνια ύφεσης, κλιμακούμενης ανεργίας και αποτυχημένων προβλέψεων για το μέλλον της οικονομίας, πολλοί τον συνέκριναν με μαθητή του δημοτικού, στουρνάρι στα μαθηματικά. Στην επιστολή παραίτησής του γίνεται σαφές ότι είχε ζητήσει να φύγει τουλάχιστον άλλες δύο φορές στο παρελθόν. Λέγεται δε ότι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και οδήγησε στην παραίτησή του ήταν όταν αποφάσισε να πάει με τη σύζυγό του στο σουπερμάρκετ -χωρίς τη συνοδεία σωματοφυλάκων- και οι άλλοι πελάτες άρχισαν να τον προσβάλλουν και να τον φτύνουν. Δεν πέρασε ένα 24ωρο από την παραίτησή του και η θέση προσφέρθηκε στη γενική γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών, Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκι, η οποία φέρεται αναμεμειγμένη σε σκάνδαλο αγοράς κερδοσκοπικών οικονομικών προϊόντων (swaps) που πληρώθηκαν με κονδύλια από κρατικές επιχειρήσεις -όπως οι σιδηρόδρομοι- και υπολογίζεται ότι θα προκαλέσουν ζημιά στο πορτογαλικό Δημόσιο ύψους 2,5 δισ. ευρώ.

Ο σχεδόν «εν κρυπτώ» αστραπιαίος διορισμός της Αλμπουκέρκι -η οποία έδωσε ενώπιον κοινοβουλευτικής επιτροπής ελλιπείς εξηγήσεις για τα swaps- ήταν η αιτία της δεύτερης κρίσιμης παραίτησης, στις 2 Ιουλίου, του κυβερνητικού εταίρου και υπουργού Εξωτερικών Πάουλο Πόρτας. Παρότι η παραίτηση δεν έγινε αποδεκτή από τον πρωθυπουργό, η απόφαση του Πόρτας άφησε τον Κοέλιο ξεκρέμαστο, χωρίς πλειοψηφία στη Βουλή.

Τη σύγχυση επέτεινε η στάση του συντηρητικού προέδρου Καβάκο Σίλβα, ο οποίος, αψυχολόγητα, ζήτησε σε διάγγελμά του συμβιβασμό «εθνικής σωτηρίας», όχι μόνο μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων, αλλά και με τους Σοσιαλιστές στην αντιπολίτευση, προσφέροντάς τους ως δέλεαρ την υπόσχεση πρόωρων εκλογών το καλοκαίρι του 2014, με τη λήξη του μνημονίου. Οι Σοσιαλιστές, όμως, είπαν «όχι» και οι χειρισμοί του Καβάκο Σίλβα άφησαν τη γενική εντύπωση ότι ο πρόεδρος της χώρας δεν έχει πλέον καμία επαφή με την πραγματικότητα.

Διαφωνεί, αλλά εφαρμόζει

Τι θα γίνει τώρα; Τίποτε συνταρακτικά διαφορετικό για τους πολίτες της Πορτογαλίας. Ο Πόρτας υποτίθεται ότι είναι αντίθετος με τα πολύ αυστηρά μέτρα λιτότητας που πρεσβεύει η τρόικα και εφαρμόζει πιστά ο Κοέλιο, ωστόσο εκτιμάται ότι δεν έχει κανένα περιθώριο ελιγμού απέναντι στους δανειστές.

Ετσι, το πιθανότερο είναι ότι η οικονομία της χώρας θα συνεχίσει να βυθίζεται στην ύφεση και τα επίπεδα της ανεργίας θα αυξάνουν, ενώ και η δημοκρατία έχει δεχθεί πλήγμα, δεδομένου ότι ο νέος ισχυρός άνδρας της κυβέρνησης, ο Πόρτας, εκπροσωπεί μόνο το 11,7% του εκλογικού σώματος, σύμφωνα τουλάχιστον με τα αποτελέσματα των εκλογών του 2011.

Το συμπέρασμα για τους αναλυτές είναι ότι, παρά την πρόσκαιρη ευφορία των αγορών, η πολιτική στήριξη των μεταρρυθμίσεων έχει αισθητά διαβρωθεί και οι απανωτές κρίσεις στο σύστημα αποκάλυψαν την υποκρισία της ηγεσίας των κομμάτων. Οπως έγραψε επικριτικά η καθημερινή οικονομική εφημερίδα «Diario Economico»: «Η Πορτογαλία άξιζε μια άλλη πολιτική τάξη, πιο… ενήλικη, λιγότερο εθισμένη στους καβγάδες κι έτοιμη να βάλει το συμφέρον της χώρας πάνω από το δικό της».