Της Κατερίνας Μπεριάτου*
Κάθε φορά που ασχολούμαστε με τις παθήσεις του μαστού αναφερόμαστε σχεδόν αποκλειστικά στον καρκίνο. Λογικό, αν αναλογιστεί κανείς τη συχνότητα της νόσου και τα διάφορα προβλήματα που προκαλεί. Υπάρχουν όμως και αρκετές παθήσεις του μαστού, μη κακοήθεις, που γίνονται πηγή ανησυχίας για πολλές γυναίκες. Χρήσιμη λοιπόν είναι μια αναφορά και σε αυτές.
Καλοήθεις όγκοι του μαστού
Οι πιο συχνοί είναι τα ιναδενώματα. Αλλοι όγκοι είναι τα θηλώματα και τα λιπώματα. Εμφανίζονται ως ψηλαφητά μορφώματα, ομαλά και κινητά, καμιά φορά επώδυνα, ανάλογα με τις φάσεις του κύκλου. Αρκετές φορές όμως μπορεί να είναι τυχαίο εύρημα σε ένα υπερηχογράφημα ρουτίνας. Ο τρόπος αντιμετώπισής τους εξαρτάται από το μέγεθος και άλλα χαρακτηριστικά, που θα εκτιμήσει ο γιατρός, είναι όμως κατά βάση χειρουργικός. Προτιμάμε την αφαίρεση υπό γενική αναισθησία, γιατί με την τοπική μπορεί να είναι δύσκολος ο εντοπισμός της βλάβης. Η αφαίρεση της βλάβης είναι και η μόνη θεραπεία.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι με τη μορφή ψηλαφητού όγκου εμφανίζονται και οι απλές κύστεις, που συναντάμε σχεδόν αποκλειστικά σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Το κύριο χαρακτηριστικό των κύστεων είναι η απότομη εμφάνισή τους, η ευαισθησία και συχνά η αυξομείωση του μεγέθους τους με τις φάσεις του κύκλου. Οι κύστεις παροχετεύονται με παρακέντηση.
Εικόνα «όγκου» μπορεί να έχουμε και σε γυναίκες με ινοκυστική αλλαγή των μαστών. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να απαιτηθεί και βιοψία.
Ολες οι προαναφερόμενες καταστάσεις είναι σε συντριπτικό ποσοστό καλοήθεις. Πολλές φορές, ο γιατρός μπορεί να επιλέξει την παρακολούθηση με υπερηχογράφημα, μαστογραφία και πιο συχνή κλινική εξέταση και όχι την άμεση χειρουργική επέμβαση. Σε κάθε περίπτωση, η αφαίρεσή τους είναι και η μόνη απαιτούμενη θεραπεία.
Μαστίτιδα και απόστημα του μαστού
Μαστίτιδα είναι η φλεγμονή του μαστού που οφείλεται σε είσοδο μικροβίων στους γαλακτοφόρους πόρους και δημιουργείται σε γυναίκες που θηλάζουν. Η θεραπεία είναι η χορήγηση αντιβιοτικών, που δεν επηρεάζουν το βρέφος, ώστε δεν είναι απαραίτητη η διακοπή του θηλασμού. Μερικές φορές, η μαστίτιδα μπορεί να εξελιχθεί σε απόστημα. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί είτε παρακέντηση είτε ακόμη και χειρουργική διάνοιξη για την παροχέτευση του αποστήματος. Και πάλι, η διακοπή του θηλασμού δεν είναι απαραίτητη.
Παραθηλαίο απόστημα ή συρίγγιο
Αναφέρεται και ως υποτροπιάζον απόστημα της θηλαίας άλω και είναι μια ιδιαίτερα ενοχλητική παθολογική οντότητα, ακριβώς γιατί υποτροπιάζει. Εμφανίζεται ως μια ή περισσότερες φλεγμονώδεις περιοχές γύρω από τη θηλή του μαστού και είναι συχνότερο σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, απαντά όμως και σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Η θεραπεία είναι χειρουργική παροχέτευση και αντιβιοτική αγωγή, αλλά σχεδόν πάντα υποτροπιάζει. Στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες παρατηρείται μια συσχέτιση των υποτροπών με τον έμμηνο κύκλο. Οι υποτροπές προκαλούν το σχηματισμό συριγγίου. Η πλήρης θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση όλων των φλεγμονωδών ιστών, παρ’ όλα αυτά παρατηρείται υποτροπή, ακόμη και μετά το χειρουργείο.
Τα παραπάνω αποτελούν μια σύντομη αναφορά στις συχνότερες καλοήθεις παθήσεις του μαστού. Εκτός όμως από τις ειδικότερες ιατρικές πληροφορίες, θεωρώ πολύ σημαντικότερο να τονίσω ορισμένα γενικά στοιχεία. Δεδομένης της συχνότητας και της βαρύτητας του καρκίνου του μαστού, υπάρχει η τάση να υποτιμούμε τις καλοήθεις παθήσεις του μαστού, γεγονός που αντανακλάται τόσο στην επιστημονική βιβλιογραφία όσο και στις εκλαϊκευμένες δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά. Στην καθημερινή πρακτική ενός ιατρείου μαστού όμως, τα περιστατικά αυτά αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό. Προφανώς, δεν έχουν την ίδια σημασία, αλλά θεωρώ ότι αξίζει να τους αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο, για δύο κυρίως λόγους:
Πρώτον, απασχολούν σημαντικό αριθμό γυναικών και ορισμένες από αυτές για αρκετό διάστημα, προκαλώντας ταλαιπωρία και ανησυχία.
Δεύτερον, όπως φαίνεται και από όσα αναφέραμε παραπάνω, η αντιμετώπισή τους δεν είναι αυστηρά μονοσήμαντη. Χρειάζεται παρακολούθηση, ενημέρωση και αποφάσεις για τη θεραπεία που απαιτούν την απόλυτη εμπιστοσύνη και συνεργασία μεταξύ γιατρού και ασθενούς.
