Η ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΥΣΗ ΞΥΛΩΝ ΑΥΞΗΣΕ ΤΟΥΣ ΡΥΠΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΣΠΙΤΙΑ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Του Νίκου Φωτόπουλου
Πρωτεύουσα των ρύπων η Θεσσαλονίκη. Χρόνια τώρα τα αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ10 κάνουν «πάρτι» στην ατμόσφαιρα της πόλης. Στον «βρόμικο» χορό ήρθαν να προστεθούν τελευταία και οι ρύποι από τα τζάκια και τις ξυλόσομπες που έχουν αντικαταστήσει τα σβησμένα καλοριφέρ.
Ιδιαιτέρως αποκαλυπτικά είναι τα πρόσφατα αποτελέσματα μετρήσεων που έγιναν από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος Transphorm, με θέμα την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις επιπτώσεις στην υγεία από τις μεταφορές και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων μεθοδολογιών για την εκτίμηση των επιπτώσεων των σωματιδίων.
Οι μετρήσεις έγιναν στο χρονικό διάστημα από 5 Οκτωβρίου έως 20 Δεκεμβρίου. Χαρακτηριστικό είναι ότι, ενώ τα αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ10, που αποδίδονταν κυρίως στο κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης, ήταν ανέκαθεν αυξημένα στο κέντρο, παρατηρούνται πλέον υψηλές τιμές αέριων ρύπων και σε άλλες περιοχές που θεωρούνταν πιο «καθαρές».
«Η Θέρμη, η Καλαμαριά, η Τούμπα, που χαρακτηρίζονταν από καλύτερη ποιότητα αέρα, μυρίζουν τώρα έντονα από την καύση ξύλων ή άλλων στερεών, συνεισφέροντας στην αλλαγή των δεικτών της αέριας ρύπανσης», παρατηρεί στην «Εφ.Συν.» ο Χρίστος Βλαχοκώστας, εξειδικευμένος επιστημονικός συνεργάτης στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΠΘ, που διενεργεί τις μετρήσεις και επεξεργάζεται τα δεδομένα.
Εκτός όμως από τις τιμές που καταγράφονται καθημερινά στους σταθμούς ελέγχου ατμοσφαιρικής ρύπανσης, οι οποίοι λειτουργούν σε επίκαιρα σημεία της πόλης, έγιναν μετρήσεις δειγματοληπτικά και σε τριάντα σπίτια. Τα αποτελέσματα δείχνουν αύξηση της μέσης συγκέντρωσης σωματιδίων στον αέρα των εσωτερικών χώρων κατά 10 mg/m3 για τα σωματίδια PM2,5 και 14 mg/m3 για τα ΡΜ10 έπειτα από μόλις 2-3 ώρες λειτουργίας του τζακιού.
Οι μέσες τιμές που παρατηρούνται σε αυτά τα σπίτια κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του τζακιού και υπό συνθήκες χαμηλής ρύπανσης του εξωτερικού αέρα κυμαίνονται ανάμεσα σε 50 mg/m3 για τα PM2,5 και 90 mg/m3 για τα ΡΜ10, όταν το όριο ασφαλείας είναι 20 mg/m3 και 40 mg/m3, αντίστοιχα, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία.
Τα ΡΜ10 είναι σωματίδια απειροελάχιστης ύλης με διάμετρο μικρότερη των 10 εκατομμυριοστών του μέτρου και ενοχοποιούνται για σειρά ασθενειών, κυρίως του αναπνευστικού συστήματος, και την πρόκληση πρόωρων θανάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα PΜ2,5 έχουν μόλυβδο σε ποσοστό 65% και είναι επίσης ιδιαίτερα επιβλαβή για την υγεία.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η αύξηση που παρατηρείται στον αριθμό των σωματιδίων κατά τη διάρκεια της καύσης ξύλων και φτάνει το 150% λόγω της χρήσης του τζακιού. Αυτά τα υπέρλεπτα αιωρούμενα σωματίδια είναι και τα πιο επικίνδυνα, γιατί λόγω της μικρής τους διαμέτρου μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες.
Ας σημειωθεί ότι η επιβάρυνση στο οικονομικό κόστος της δημόσιας υγείας από τη χρήση στερεών καυσίμων το 2012 αυξήθηκε κατά 40 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το 2011, μόνο για την περιοχή της Θεσσαλονίκης, όπως προκύπτει από την έρευνα που έκανε το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ, με επικεφαλής τον καθηγητή Δημοσθένη Σαρηγιάννη.
Με δεδομένο ότι ο μέσος άνθρωπος περνά περίπου 55% του χρόνου του στο σπίτι και λαμβάνοντας υπόψη τις μετρήσεις της σωματιδιακής ρύπανσης τόσο του ατμοσφαιρικού όσο και του αέρα εσωτερικών χώρων, η μέση συγκέντρωση σωματιδίων στον αέρα που εισπνέουν οι Θεσσαλονικείς με τζάκι ή ξυλόσομπα είναι περίπου 70 µg/m3 για τα ΡΜ2,5 και 80 µg/m3 για τα ΡΜ10, δηλαδή τιμές 3,5 φορές και 1 φορά πάνω από τα όρια ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αντίστοιχα για τα ΡΜ2,5 και ΡΜ10.
Το κόστος για τη δημόσια υγεία, που το 2012 είναι περί τα 180 εκατομμύρια ευρώ, σε σχέση με τα 140 εκατομμύρια ευρώ το 2011, είναι το άθροισμα του κόστους της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της νοσηρότητας, της απώλειας ωρών εργασίας και ίσως της θνησιμότητας που αντιστοιχούν στο επίπεδο συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων που μετρήθηκε.
«Κάναμε τη νομισματική αποτίμηση για μια απλή ανάλυση του γεγονότος ότι ο λόγος που αυξήθηκε τόσο έντονα η θέρμανση με ξυλεία προφανώς έχει να κάνει με την οικονομική δυσπραγία και την αύξηση της φορολόγησης του πετρελαίου. Η πολιτεία αύξησε τον φόρο και υπολογίζει ότι θα έχει επιπλέον έσοδα, αλλά δεν έχει εκτιμήσει αυτό το κόστος. Επίσης, δεν υπολόγισε ότι οι υπερβάσεις των ορίων επιφυλακής στον αέρα θα είναι πάνω από 36 φορές τον χρόνο, δηλαδή η χώρα θα αναγκαστεί να πληρώσει πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή», επισημαίνει ο κ. Σαρηγιάννης.
ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΡΥΠΑΝΣΗ
Το Τμήμα Χημικών-Μμηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ προτείνει μια σειρά μέτρων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ανάχωμα στην επιβάρυνση της δημόσιας υγείας, αλλά και στην οικονομική επιβάρυνση για περίθαλψη και ιατροφαρμακευτικές δαπάνες που αναμένεται να αυξηθούν λόγω της αύξησης των αιωρούμενων σωματιδίων.
1. Αποξήρανση της ξυλείας και άλλων τύπων βιομάζας.
2. Επιδότηση για τη συντήρηση τζακιών και καυστήρων βιομάζας.
3. Επιδότηση για τη μετατροπή συμβατικών τζακιών σε ενεργειακά.
4. Ελεγχος ποιότητας και πιστοποίηση των πέλετ βιομάζας, ώστε να αναπτυχθεί η αγορά ορθολογικά, χωρίς να αυξάνεται η παράνομη υλοτομία.
5. Αντιμετώπιση της παράνομης υλοτομίας με αύξηση των ελέγχων από τα Δασαρχεία.
6. Επιδότηση θερμοηλιακών συστημάτων στις ταράτσες.
7. Εμφαση στις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και στην εφαρμογή του μέτρου των ενεργειακών πιστοποιητικών.
Η πιο μολυσμένη πόλη της Ευρώπης
Σύμφωνα με σχετική μελέτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η πόλη της Θεσσαλονίκης κατείχε το 2005 το αρνητικό ρεκόρ της πιο μολυσμένης πόλης της Ευρώπης. Σχεδόν οκτώ χρόνια μετά, κρατά σταθερά την πρωτιά, καθώς η συγκέντρωση των αιωρούμενων σωματιδίων ξεπερνά το όριο των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο, που έχει θεσπιστεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση, 208 μέρες τον χρόνο, όταν η Ε.Ε. υποδεικνύει ότι το όριο αυτό δεν πρέπει να ξεπερνιέται για περισσότερες από 35 μέρες τον χρόνο.
Τα αιωρούμενα σωματίδια είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία και μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο. Βασικές πηγές ρύπανσης και επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας έως τώρα ήταν τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, τα βαρέα πετρελαιοκίνητα οχήματα, οι κακοσυντηρημένοι καυστήρες των πολυκατοικιών και οι βιομηχανίες που λειτουργούν κοντά στην πόλη. Η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας και οι αλλαγές που επιφέρει επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των Θεσσαλονικέων.
