Ηταν διά στόματος του προέδρου Ομπάμα, τον Φεβρουάριο του 2013, που ακούστηκε πρώτη φορά ότι ξεκινούν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε. για ένα σύμφωνο Υπερατλαντικής Συνεργασίας Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP). Η Ε.Ε. δεν είχε μπει στον κόπο να ενημερώσει τους πολίτες για την επικείμενη συμφωνία και, ενάμιση σχεδόν χρόνο μετά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (μη εκλεγμένο όργανο και υπό αντικατάσταση) προχωρά εν κρυπτώ τις διαπραγματεύσεις. Παραμονές των ευρωεκλογών, στις 22-23 Μαΐου, σχεδιάζει τον 5ο γύρο τους.
Η πλειονότητα των κειμένων που συζητιούνται (παρουσία εκπροσώπων των λόμπι όπως έχει καταγγελθεί) παραμένουν επτασφράγιστα μυστικά. Κι όμως θεωρείται το σημαντικότερο κείμενο που θα υιοθετήσει το νέο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς η συμφωνία δεν αλλάζει μόνο τους κανόνες του εμπορικού παιχνιδιού ανάμεσα στα δύο μέρη, αλλά θα αφορά σχεδόν όλες τις πλευρές της καθημερινότητας: από τη γεωργία έως τις αναθέσεις δημοσίων έργων ή τα πνευματικά δικαιώματα και από τις ιδιωτικοποιήσεις έως τους κανόνες ασφαλείας και τα εργατικά δικαιώματα.
Τα ελάχιστα κείμενα που έχουν διαρρεύσει σήμαναν συναγερμό σε κόμματα και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που έχουν ξεκινήσει εκστρατεία, καταγγέλλοντας πως το Σύμφωνο αντιστρέφεται τις δημόσιες πολιτικές και τις κοινωνικές εγγυήσεις. Στόχος του είναι η ενίσχυση της πλήρους απελευθέρωσης των αγορών, δηλαδή η μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών (ανάμεσά τους Υγείας και Παιδείας) και η απορρύθμιση και υποβάθμιση όλων των κανόνων ασφαλείας σε εργασιακά, διατροφικά, περιβαλλοντικά, ενεργειακά και υγειονομικά θέματα που ισχύουν σήμερα στην Ε.Ε. με την προσαρμογή τους στα αμερικανικά «ελαστικά» κριτήρια.
Κατάργηση περιορισμών
Ερευνα της Ευρωπαϊκής Επιθεώρησης Δημόσιας Υγείας προειδοποιεί: «Το TTIP απειλεί από την πρόσβαση σε βασικά φάρμακα και ιατρική περίθαλψη έως τον έλεγχο και τους κανόνες του κλάδου τροφίμων». Το βεβαιώνει έκθεση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του γαλλικού Κοινοβουλίου: «Στόχος είναι να αυξήσουν τη ροή γεωργικών προϊόντων από τις ΗΠΑ προς την Ε.Ε. Αυτό συνεπάγεται την κατάργηση των περιορισμών για εισαγωγή κρεάτων που έχουν δεχθεί αυξητικές ορμόνες ή της σήμανσης για προϊόντα που περιέχουν μεταλλαγμένους οργανισμούς και την έγκριση εισαγωγής μεταλλαγμένης σόγιας στην ευρωπαϊκή αγορά».
Μία από τις πιο σκανδαλώδεις προβλέψεις είναι η εισαγωγή του ISDS, μιας ρήτρας που επιτρέπει σε ιδιώτες επενδυτές να προσφεύγουν εναντίον ενός κυρίαρχου κράτους ενώπιον ενός διεθνούς διαιτητικού δικαστηρίου (συχνά αποτελούμενα από νομικούς συνεργάτες αυτών των επιχειρήσεων), αν θεωρήσει πως κάποιος νόμος τον ζημιώνει οικονομικά. Ετσι, μεταφέρεται η επίλυση οικονομικών διαφορών από νόμιμα δικαιοδοτικά όργανα σε ιδιωτικές ομάδες διαιτησίας που δεν έχουν καμία σχέση με τη Δικαιοσύνη. Υπάρχουν ήδη δείγματα: η ολλανδική ασφαλιστική κέρδισε 22 εκατ. από τη Σλοβακία για «διαφυγόντα κέρδη», επειδή η χώρα σταμάτησε τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης της Υγείας.
Για τους υπέρμαχους του συμφώνου τα οφέλη συμπυκνώνονται στο τρίπτυχο «περισσότερο εμπόριο, περισσότερη ανάπτυξη, περισσότερη απασχόληση». Αλλά, αναλύοντας τέσσερις σχετικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Αυστριακό Ινστιτούτο Αναπτυξιακών Ερευνών συμπέρανε ότι μπορεί να χαθούν κάπου 430.000-1.100.000 θέσεις εργασίας στην Ε.Ε. Ακόμη και η ισχνή πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συμβολή του Συμφώνου σε αύξηση 0,48% του ΑΕΠ στην Ε.Ε. έως το 2027, καταρρίπτεται από μελέτες που μιλούν για μια ανύπαρκτη σχεδόν αύξηση 0,005% και δημιουργία μόλις 500.000 θέσεων εργασίας στην Ευρώπη των 26 εκατ. ανέργων.
Καθώς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες το TTIP έχει αποτελέσει θέμα έντονης διαμάχης στην προεκλογική εκστρατεία και αυξάνουν οι κινητοποιήσεις εναντίον του, οι υποψήφιοι για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόσο του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος Μάρτιν Σουλτς όσο και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Ζαν-Κλοντ Γιουνκερ, σε τηλεοπτικό τους debate στον γαλλικό σταθμό LCI, προσπάθησαν να διασκεδάσουν τις ανησυχίες των πολιτών για την αμέριστη στήριξη που προσφέρουν στο Σύμφωνο. Κατηγορώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που παραμονές της ανάδειξης του νέου Ευρωκοινοβουλίου προχωρά στον 5ο γύρο διαπραγματεύσεων, επιχειρώντας να δημιουργήσει «de facto καταστάσεις», ο Σουλτς υποσχέθηκε απόλυτη διαφάνεια «στις διαπραγματεύσεις που έχουν προκαλέσει τεράστιες διαφωνίες» και ο Γιούνκερ υποσχέθηκε πως δεν θα λάβει υπόψη του τυχόν δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν παραμονές των εκλογών.
Χ.Π.
