ΕΞΟΡΜΗΣΗ ΜΕ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ Ε.Ε.
Της Παρής Σπίνου
Αρχαιολογική εξόρμηση για την προβολή της ιστορίας και του πολιτισμού της στο διεθνές κοινό επεφύλαξε η Κύπρος με την ευκαιρία της προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τέσσερις μεγάλες εκθέσεις διοργανώνονται αυτό τον καιρό, σε συνεργασία με μεγάλα μουσεία, στις Βρυξέλλες, στο Παρίσι, στη Ρώμη αλλά και στο Πρίνστον, καλύπτοντας ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα από τη Νεολιθική Εποχή έως τους μεσαιωνικούς χρόνους. Κοινός στόχος είναι να διαγραφεί η ιστορία της Κύπρου ανά τους αιώνες και να διερευνηθεί ο ρόλος και η σημασία της στη Μεσόγειο.
Λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, σταυροδρόμι τριών ηπείρων και σημαντικών θαλάσσιων δρόμων, η Κύπρος ανέκαθεν υπήρξε σημείο συνάντησης ανθρώπων και ιδεών. Η τέχνη και ο πολιτισμός της χαρακτηρίζονται από μια γοητευτική μείξη στοιχείων από το Αιγαίο, την Αίγυπτο, τη Μικρά Ασία και την Εγγύς Ανατολή.
«Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης έχει ενδιαφέρον να δούμε πως στο παρελθόν η Κύπρος ανέπτυξε εποικοδομητικό διάλογο με τις γύρω περιοχές. Γέννησε μια κοινωνία με έντονα πολυπολιτισμικό χαρακτήρα, ανοικτή στο καινούργιο και ανεκτική στη διαφορετικότητα», τονίζει ο αρχαιολόγος δόκτωρ Νίκος Παπαδημητρίου, ο οποίος έχει τη μουσειολογική επιμέλεια της έκθεσης στα Βασιλικά Μουσεία Τέχνης και Ιστορίας, στις Βρυξέλλες.
«Οι επιδράσεις έφταναν μέσω του εμπορίου, διπλωματικών επαφών, καλλιτεχνικών ανταλλαγών, μεταναστεύσεων ή ακόμη και πολέμων, ενώ επηρέαζαν κάθε έκφανση της καθημερινής ζωής, από τη γραφή και την τέχνη, μέχρι τη θρησκεία και τη διοίκηση».
Κορυφαία της τετραλογίας, η έκθεση «Αρχαία Κύπρος: Διάλογοι πολιτισμών» στις Βρυξέλλες (μέχρι 17 Φεβρουαρίου, με επιστημονική επιμέλεια της Εφόρου Αρχαιοτήτων δόκτορος Δέσπως Πηλείδου) εξετάζει την ιστορία της μέσα από το πρίσμα των επαφών με άλλους λαούς της Μεσογείου.
Ωστόσο, εκτός από τις εξωγενείς επιδράσεις είχε την ικανότητα να διατηρεί ντόπιες παραδόσεις στη γλώσσα, τη λατρεία, την πολιτική οργάνωση. Σε αυτό συνέβαλε ο νησιώτικος χαρακτήρας της. Με φυσικό πλούτο και μεταλλεία που εξασφάλιζαν αυτάρκεια, και τη θάλασσα να λειτουργεί ως δρόμος επικοινωνίας αλλά και ως φυσικό όριο, οι κάτοικοι του νησιού συνδύασαν αρμονικά την καινοτομία με την παράδοση και τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα με την τοπική ταυτότητα.
- «Κύπρος: το νησί της Αφροδίτης». Οχι τυχαία, η Κύπρος είναι συνώνυμη με την Αφροδίτη, που σύμφωνα με τον μύθο αναδύθηκε από τη θάλασσα. Σ' αυτή τη μεγάλη γυναικεία θεότητα, που λατρευόταν στο νησί ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, είναι αφιερωμένη η έκθεση που φιλοξενείται στη Ρώμη, στο Palazzo del Quirinale. Περιλαμβάνει ευρήματα από διάφορες ιστορικές περιόδους που απεικονίζουν τη θεά σε ποικίλες εκφάνσεις: εγκυμονούσα, κουροτρόφο, προστάτιδα της βλάστησης, σύμβολο της ομορφιάς και του έρωτα.
Οι διαρκείς μεταμορφώσεις της αντανακλούν τις αλλαγές των καλλιτεχνικών τάσεων ανά περίοδο, σχετίζονται όμως και με το φαινόμενο του θρησκευτικού συγκρητισμού στην αρχαιότητα. Γιατί η Αφροδίτη δεν αναγνωριζόταν μόνο ως Ελληνίδα θεά. Ταυτίστηκε κατά καιρούς με τη φοινικική Αστάρτη και την αιγυπτιακή Αθώρ. Λατρεύτηκε ως θεά της γονιμότητας και της αναπαραγωγής και διαχρονικά είχε την ικανότητα να εξασφαλίζει τη συνέχιση της ζωής.
- Η έκθεση στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι με τίτλο «Η Κύπρος ανάμεσα στο Βυζάντιο και τη Δύση, 4ος-16ος αιώνας» (έως 28/1) εστιάζει στην περίοδο κατά την οποία ο χριστιανισμός επικράτησε σε όλη την έκταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, έως την κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς, το 1571.
Δεν ήταν και λίγοι οι κατακτητές που πέρασαν από την Κύπρο. Με σπάνια έργα τέχνης από κυπριακά μουσεία και τις συλλογές της αρχιεπισκοπής, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν το πλούσιο μεσαιωνικό παρελθόν του νησιού που πέρασε από βυζαντινή, λατινική, φραγκική και ενετική κατοχή. Υιοθέτησε πολιτισμικά στοιχεία διαφορετικών προελεύσεων, αλλά παρέμεινε πάντα διαποτισμένο από την παράδοση του Βυζαντίου.
- Στο Πανεπιστημιακό Μουσείο Τέχνης στο Πρίνστον παρουσιάζονται τα σημαντικότερα ευρήματα από την Πόλη Χρυσοχού, που ανασκάπτεται από το πανεπιστήμιο εδώ και δύο δεκαετίες. Στο φως έχουν έρθει τμήματα της αρχαίας πόλης, που κατοικήθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους, ενώ παρήκμασε στα τέλη της μεσαιωνικής εποχής.
Η έκθεση αναδεικνύει το αρχαϊκό και κλασικό Μάριον, ένα από τα ανεξάρτητα βασίλεια της αρχαίας Κύπρου γνωστό για τον πλούτο και τα σπουδαία ταφικά μνημεία του. Τρισδιάστατες αναπαραγωγές κτιρίων της κλασικής, ρωμαϊκής και πρώιμης χριστιανικής περιόδου που δημιουργήθηκαν από το Πρίνστον δίνουν στο κοινό μια ζωντανή αίσθηση της αρχιτεκτονικής της αρχαίας πόλης.
