Ο Nτάμιεν Χιρστ πήρε διαζύγιο από τον παντοδύναμο γκαλερίστα Λάρι Γκαγκόσιαν

 

Επιμ.: Παρή Σπίνου

 

Τι συμβαίνει με τον Ντάμιεν Χιρστ; Ο πλέον διάσημος, όσο και αμφιλεγόμενος εικαστικός της Βρετανίας, προβοκάτορας της σύγχρονης τέχνης, με προσωπική περιουσία άνω των 215 εκατομμυρίων λιρών, βλέπει τις τιμές των έργων του να κατρακυλούν στις δημοπρασίες, ενώ πολλά μένουν απούλητα. Ξαφνικά, πριν από λίγες μέρες αποχώρησε και από την εμβληματική γκαλερί Gagosian, κόβοντας δεσμούς 17 χρόνων.

 

 

Επειτα από την παρουσίαση των ζωγραφικών του έργων με τις κουκκίδες, τα περίφημα spot paintings, στα 11 παραρτήματα της γκαλερί σε όλο τον κόσμο (τα είδαμε πέρυσι και στην Αθήνα) και τη συνεργασία τους στη μεγάλη αναδρομική της Τέιτ Μόντερν, οι κινήσεις του Χιρστ προκαλούν ερωτήματα. Τελειώνουν οι μέρες της δόξας του 48χρονου καλλιτέχνη και αρχίζει η κατρακύλα; Eίναι ακόμα ένα θύμα της οικονομικής κρίσης ή μήπως η δημοτικότητά του βρίσκεται σε κρίση;

 

Η εφημερίδα «Guardian» αποκαλύπτει πως, σύμφωνα με τους αναλυτές του Αrtnet, ορισμένα από τα έργα που πούλησε απευθείας ο Χιρστ στις πολύκροτες δημοπρασίες των Σόθμπις το 2008, παρακάμπτοντας όλους τους διαμεσολαβητές, μεταπωλήθηκαν στη συνέχεια με μειωμένη κατά 30% την αρχική τιμή τους. Μάλιστα, από το 2009 και έπειτα, ένα στα τρία από τα 1.700 έργα του που βγήκαν σε δημοπρασίες, δεν κατάφερε να βρει αγοραστή.

 

Ο oικονομολόγος Ντον Τόμπσον, συγγραφέας του βιβλίου «Τhe $12 Million Stuffed Shark» (αναφέρεται στο διάσημο έργο του με τον ταριχευμένο καρχαρία μέσα σε φορμαλδεΰδη), επιμένει με δηλώσεις του στη βρετανική εφημερίδα ότι το διαζύγιο Χιρστ-Gagosian οφείλεται στην πτώση της αγοραστικής αξίας των έργων του κροίσου καλλιτέχνη. Τονίζει δε πως οι πωλήσεις των spot paintings δεν πήγαν καλά πέρυσι, γι' αυτό πρέπει να χαμηλώσει τις τιμές.

 

Παρασκήνιο στις δημοπρασίες του 2008

 

Επιβεβαιώνει ότι, παρ' ότι οι δημοπρασίες του 2008 είχαν χαρακτηριστεί πρωτοφανείς, οι τιμές στηρίχτηκαν τόσο από τον Γκαγκόσιαν όσο και από τον Τζέι Τζόπλιν, ιδιοκτήτη της γκαλερί White Cube και ατζέντη του Χιρστ στο Λονδίνο. Με τα «χτυπήματα» και τις αγορές που έκαναν, κάλυψαν σχεδόν τα μισά κέρδη της πρώτης μέρας της δημοπρασίας, που άγγιξε το αστρονομικό ποσό των 45,8 εκατομμυρίων δολαρίων. Αντιθέτως, στις δημοπρασίες που έγιναν μέσα στο 2012 τα έργα του εικονοκλάστη καλλιτέχνη δεν συγκέντρωσαν πάνω από 18,3 εκατ. δολάρια.

 

Λέει χαρακτηριστικά ο Τόμπσον: «Ο σουπερντίλερ Γκαγκοσιάν σιωπηλά υπόσχεται στους πελάτες του ότι δεν θα μειωθεί η αξία της τέχνης που αγοράζουν. Γι' αυτό και προσπάθησε να διατηρήσει ψηλά τις τιμές των έργων του Χιρστ στις δημοπρασίες του 2008. Ωστόσο, έκτοτε η αξία τους έχει μειωθεί κατά 30%, με το 1/3 να παραμένουν απούλητα».

 

Αντιθέτως, η θέση της Gagosian στον κόσμο της τέχνης, με έσοδα 1 δισ. δολάρια ετησίως, παραμένει ανταγωνιστική. Το περασμένο φθινόπωρο άνοιξε το 12ο παράρτημά της στο Λε Μπουρζέ, κοντά στο Παρίσι, σε αρχιτεκτονικά σχέδια του περίφημου Ζαν Νουβέλ, καθώς και ακόμα ένα χώρο τέχνης στο Ρίο ντε Ζανέιρο, ενώ προγραμματίζει εντός του 2013 και ένα μεγάλο «άουτλετ» στο Λονδίνο.

 

Στη μόδα τα μεταπολεμικά μπλου τσιπ

 

Η αλήθεια είναι ότι πλέον στο Λονδίνο οι γκαλερί δεν ερίζουν για την αποκλειστικότητα ενός καλλιτέχνη. Είναι συνηθισμένο να βλέπεις εκθέσεις του ίδιου σε διαφορετικές γκαλερί, στην ίδια πόλη. Δεν ξαφνιάζει, λοιπόν, που ο «πρίγκιπας του κιτς» Τζεφ Κουνς κάνει νερά στην Gagosian και τον Μάιο θα εκθέσει στην ανταγωνιστική Zwirner, ενώ το έτερο καλό της χαρτί, η Γιαγόι Κουσάμα, που επίσης είχε αναδρομική στην Τέιτ Μόντερν, συνεργάζεται και με την γκαλερί Victoria Miro.

 

Ο Αντερς Πέτερσον, αναλυτής της ArtTactic, δηλώνει στην «Guardian» ότι ο Χιρστ και η Κουσάμα δεν αποτελούν πλέον προτεραιότητα στα επιχειρηματικά σχέδια της Gagosian, μετά τη συντριβή της αγοράς τέχνης το 2008. «Η έμφαση δίνεται στα μεταπολεμικά μπλου τσιπ, όπως οι Γουόρχολ, Μπασκιά, Καλντέρ, Μπέικον, Λιχτενστάιν, Ρόθκο, Κλάιν κ.ά.». Οι καλλιτέχνες αυτοί είχαν μερίδιο 33% της παγκόσμιας αγοράς τέχνης το 2012, με πωλήσεις πάνω από 3 δισ. δολάρια.

 

Ομως και ο Κουνς, αντιθέτως με τον Χιρστ, βλέπει τις τιμές των έργων του να ανεβαίνουν. Το πολύχρωμο γλυπτό του «Tulip» έπιασε 33,7 εκατ. δολάρια στη δημοπρασία των Κρίστις τον Νοέμβριο, τιμή-ρεκόρ για σύγχρονο καλλιτέχνη, μετά τον Γκέρχαρντ Ρίχτερ και το έργο του «Abstraktes Bild».

 

Αναμφίβολα η καινούργια χρονιά κρύβει ανακατατάξεις, καθώς νέες αίθουσες τέχνης ανοίγουν και η αγορά ανακάμπτει. Οπως φαίνεται, ο ζυγός κλείνει προς μια ελίτ καλλιτεχνών, που δεν ενδιαφέρονται τόσο να αυξήσουν τα κέρδη τους -είναι άλλωστε χορτασμένοι- αλλά να διατηρήσουν το πρεστίζ τους.