Κοινωνικό πρόβλημα

Οι ρευματικές παθήσεις, δηλ. οι μη τραυματικές παθήσεις των αρθρώσεων, μυών, τενόντων, οστών και σπονδυλικής στήλης, αποτελούν ένα μέγιστο και πολυδιάστατο κοινωνικό πρόβλημα στην Ελλάδα γιατί πλήττουν παραγωγικά άτομα ηλικίας 19-65 ετών.

Του Αλέξανδρου Α. Ανδριανάκου *

Οι ρευματικές παθήσεις είναι παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, δηλαδή των αρθρώσεων, τενόντων, μυών, οστών και σπονδυλικής στήλης. Ωστόσο, ορισμένες ρευματικές παθήσεις, όπως π.χ. οι αυτοάνοσες, προσβάλλουν και διάφορα άλλα όργανα, όπως νεφρούς, δέρμα, μάτια, πνεύμονες, καρδιά κ.λπ.

Ποιες είναι οι ρευματικές παθήσεις;

Οι ρευματικές παθήσεις είναι πολλές, περίπου 200, και κατατάσσονται σε 6 μεγάλες ομάδες:

➊ Φλεγμονώδεις. Είναι οι σοβαρότερες και περιλαμβάνουν τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, τον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, τις αγγειίτιδες, τις οροαρνητικές σπονδυλαρθρίτιδες, την ουρική αρθρίτιδα κ.ά.

➋ Οστεοαρθρίτιδες. Συχνότερες είναι η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, της σπονδυλικής στήλης και των χεριών.

➌ Οσφυαλγία-ισχιαλγία. Συχνότερα αίτια: βλάβη μυών και συνδέσμων (λόγω λανθασμένου τρόπου άρσης βάρους ή καθίσματος στην καρέκλα), οστεοαρθρίτιδα σπονδυλικής στήλης, κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου.

➍ Αυχεναλγία-αυχενικό σύνδρομο. Αίτια ανάλογα με εκείνα της οσφυαλγίας – ισχιαλγίας.

➎ Παθήσεις εξωαρθρικού ρευματισμού, όπως τενοντίτιδες, τενοντοελυτρίτιδες, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, ινομυαλγία κ.ά.

➏ Ομάδα διαφόρων ρευματικών παθήσεων, όπως η οστεοπόρωση κ.ά.

Ποια είναι τα συμπτώματα των ρευματικών παθήσεων;

Τα συμπτώματα ποικίλλουν. Το κύριo όμως και κοινό σύμπτωμά τους, από το οποίο μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι πιθανόν να έχει ρευματική πάθηση, είναι ο πόνος που ανάλογα με την πάθηση εντοπίζεται σε αρθρώσεις, τένοντες, μυς, μέση ή αυχένα.

Ποιο είναι το μέγεθος του προβλήματος των ρευματικών παθήσεων;

Σύμφωνα με τα ευρήματα πανελλήνιων ερευνών του Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογίας, οι ρευματικές παθήσεις αποτελούν ένα μέγιστο και πολυδιάστατο πρόβλημα, που δεν αφορά μόνο τους ασθενείς αλλά και το κοινωνικό σύνολο, διότι:

➊ 2.500.000 Ελληνες υποφέρουν από κάποια ρευματική πάθηση

➋ οι ρευματικές παθήσεις, σε σύγκριση με όλες τις άλλες ομάδες παθήσεων, αποτελούν, τόσο στο σύνολο του γενικού πληθυσμού, όσο και στον εργαζόμενο πληθυσμό της χώρας μας, δηλαδή στα άτομα ηλικίας 19-65 ετών, το πιο συχνό αίτιο και ευθύνονται για:

- 50% της μακροχρόνιας σωματικής ανικανότητας (αναπηρικές συντάξεις κ.λπ.)

- 30% των απουσιών από την εργασία και

- 20% των ιατρικών επισκέψεων και της χρήσης φαρμάκων

➌ οι περισσότεροι ασθενείς με ρευματικές παθήσεις καθυστερούν πολύ να απευθυνθούν στους ειδικούς γιατρούς, δηλαδή τους ρευματολόγους. Για παράδειγμα, μόνο το 19% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα και το 13% των ασθενών με οροαρνητικές σπονδυλαρθρίτιδες επισκέπτεται ρευματολόγο όταν εμφανίζεται η νόσος τους. Η καθυστέρηση αυτή έχει αποτέλεσμα, όπως έδειξαν οι πανελλήνιες έρευνες του Ιδρύματος, τη μη ορθή διάγνωση και τη μη εφαρμογή σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης και έτσι την πρόκληση:

- μη αναστρέψιμων βλαβών στις αρθρώσεις ή και σε άλλα όργανα

- σημαντικών κινητικών λειτουργικών διαταραχών ή και αναπηρίας

- τεράστιων δυσμενών επιπτώσεων, που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Ποια είναι τα αίτια της καθυστέρησης των ασθενών να επισκεφθούν ρευματολόγο;

Σε πρόσφατη πανελλήνια έρευνα βρήκαμε ότι το κύριο αίτιο αυτής της καθυστέρησης είναι το χαμηλό επίπεδο ενημέρωσης του γενικού πληθυσμού για τις ρευματικές παθήσεις, αφού 87% των Ελλήνων δεν γνωρίζει τι είναι οι ρευματικές παθήσεις με αποτέλεσμα να επισκέπτεται ρευματολόγο μόνο:

- 5% των ατόμων με πόνο στο γόνατο ή στον ώμο

- 23% των ατόμων με πόνο σε πολλές αρθρώσεις

- 3% των ατόμων με πόνο στη μέση

- 9% των ατόμων με πόνο στον αυχένα.

Υπάρχει πρόληψη για τις ρευματικές παθήσεις;

Πρωτογενής πρόληψη (λήψη και εφαρμογή μέτρων για την παρεμπόδιση εμφάνισης μιας πάθησης) μπορεί να εφαρμοστεί για αρκετές παθήσεις, όπως η συχνότερη μορφή οσφυαλγίας που οφείλεται σε μυοσυνδεσμική βλάβη, ενθεσίτιδες, τενοντοελυτρίτιδες, οστεοπόρωση, ρευματικό πυρετό κ.ά.

Δευτερογενής πρόληψη (λήψη και εφαρμογή μέτρων για επίτευξη ύφεσης μιας πάθησης χωρίς υπολειμματικές βλάβες), η οποία προϋποθέτει έγκαιρη διάγνωση, μπορεί να εφαρμοστεί στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, την αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα, την ψωριασική αρθρίτιδα, τον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, τις αγγειίτιδες κ.ά.

Υπάρχει θεραπεία για τις ρευματικές παθήσεις;

Σήμερα, χάρη στην πρόοδο της ρευματολογίας, είναι εφικτό να επιτευχθούν:

• αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση αυτών των παθήσεων

• βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών

• δραστική μείωση των παραπάνω δυσμενών κοινωνικοοικονομικών τους επιπτώσεων

• αποτελεσματική αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος των ρευματικών παθήσεων.

Σε κάθε ασθενή με ρευματική πάθηση μπορεί να επιτευχθεί βελτίωση τόσο του πόνου και των άλλων συμπτωμάτων όσο και της λειτουργικής ικανότητας, ενώ στους ασθενείς με σοβαρές ρευματικές παθήσεις, όπως είναι π.χ. η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, οι αγγειίτιδες κ.λπ., μπορεί να επιτευχθεί ύφεση, δηλαδή σταμάτημα και αναστολή της εξέλιξης αυτών των παθήσεων.

Απαραίτητες προϋποθέσεις, όπως έδειξαν οι πανελλήνιες έρευνες του Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογίας, για να είναι αποτελεσματική η θεραπευτική αντιμετώπιση των ρευματικών παθήσεων είναι: η έγκαιρη διάγνωση και η πρώιμη και ορθή θεραπευτική παρέμβαση.

Ελληνικό Ιδρυμα Ρευματολογίας: www.elire.gr

* Ο Αλέξανδρος Α. Ανδριανάκος είναι ρευματολόγος, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογίας