Του Γιώργου Σταματόπουλου
Υποστηρίζουν πολλοί ότι η «κρίση» είναι πρωτίστως πολιτισμική, ότι δηλαδή ο έως τούδε πολιτισμός, που φτιάξαμε και υπηρετήσαμε, εξυπηρετούσε μόνο τις επαχθείς «αξίες» του ωφελιμισμού, της κατανάλωσης, της αδιαφορίας, της απάθειας εν τέλει.
Μάλλον έχουν δίκιο κι ας μην το πολυκαταλαβαίνουν αυτό οι περισσότεροι, μη έχοντας άλλο τι στο μυαλό τους πάρεξ χρήμα και καλοπέραση (επίδειξη και λοιπά). Την ευμάρειά τους την επεδείκνυαν κατά τις ημέρες των εορτών ειδικώς όσοι επισκέπτονταν τα χωριά τους (με τις οικογένειές τους, τα ακριβά αυτοκίνητα, τις γούνες τους και λοιπά). Ο σνομπισμός ξεχείλιζε.
Αυτοί, από τη μια, οι «επιτυχημένοι» αστοί και από την άλλη, οι άλλοι, που είχαν μείνει στα χωριά τους, άξεστοι, ημίτρελοι, ανάγωγοι (ρυτιδιασμένοι, χαρακωμένοι και λοιπά).
Αίφνης όλα άλλαξαν. Πάνε κρυφά στα χωριά τους, με κατεβασμένη τη μύτη, παραγγέλλουν κρυφά ξύλα για το τζάκι, διστάζουν να βγουν στα καφενεία. Να δείξουν, πλέον, τι;
Οτι κι αυτοί είναι σαν τους άλλους; Οτι πήγε περίπατο η αστική μάσκα του επιτυχημένου; Οτι χρωστάνε κι αυτοί στην Εφορία, σε φίλους (σε τράπεζες και λοιπά);
Η συμπεριφορά είναι, ναι, πολιτισμός. Το κάθε βήμα, η κάθε κίνηση, ο πιο μικρός μορφασμός, η ανάσα ακόμη, είναι πολιτισμός. Οι έως πρότινος κινήσεις μας ήσαν απολίτιστες, όλο πόζα και αρχοντοχωριατιά, όλες με ξιπασιά και αγένεια απέναντι στους ανθρώπους της περιφέρειας.
Τώρα; Τώρα επικρατεί μια αβεβαιότητα, μια διστακτικότητα, μια ντροπή θα 'λεγε κανείς στην επικοινωνία. Ολοι, πλέον, είμαστε κάπως ίδιοι, υφιστάμεθα τον ίδιο καταποντισμό περιουσίας και προσωπικότητας.
Δειλά δειλά επανακάμπτει το ενδιαφέρον για την όντως πολιτική, για τη βαθιά σοφία του πολιτισμού των φτωχών προγόνων (που και αυτοί στη θέση μας τα ίδια πιθανώς θα έκαναν και αυτοί θα βολεύονταν με τον πολιτισμό του ματιού και του συμφέροντος). Με σκυμμένο το κεφάλι ανακαλύπτουν παλιές, χαμένες γεύσεις. Κρόμμυα και γεώμηλα «εισέρχονται» στη χόβολη, ψήνονται υπέροχα και σερβίρονται μέσα σε ωραιότατο, διαυγές λαδάκι με ρίγανη και λεμόνι.
Μυρωδιές από τηγανόψωμα γλυκαίνουν την ατμόσφαιρα, χόρτα του βουνού σκορπίζουν την πικρόγλυκη γεύση στους οισοφάγους των επισκεπτών, ζυμωτό ψωμί στον φούρνο τρελαίνει τους αστούς (που κάποτε τους έλεγαν αστείους και λοιπά).
Ο πολιτισμός της κίνησης, ο πολιτισμός της γεύσης, ο πολιτισμός τού συνομιλείν σιγά σιγά αλλά σταθερά μπαίνουν στο οπτικόμετρο της κάθε μέρας μας, μας οδηγούν στο νόημα.
Από μας εξαρτάται εάν θα καταχωρίσουμε αυτόν τον πολιτισμό στους κανόνες συμπεριφοράς, στην εορταστικότητα αυτών των κανόνων. Στο χέρι μας είναι να γίνουν ανθρώπινα τα μάτια όλων, να κοιταζόμαστε καθαρά (να γελάμε, να κλαίμε και λοιπά). Ακολουθούν τα οικονομικά, τα πολιτικά και τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Προέχει να εκπολιτιστούμε. Δύσκολο;
