Ο Κώστας Γαβράς μίλησε για τη νέα του ταινία, «Το κεφάλαιο»
Της Βασιλικής Τζεβελέκου
«Πολιτική είναι τι κάνουμε κάθε μέρα. Πώς συμπεριφερόμαστε. Ολοι μας έχουμε μια δύναμη κι επάνω μας εφαρμόζεται μια άλλη δύναμη ανθρώπων, που μας κάνει δυστυχείς. Ο κινηματογράφος αφηγείται τη ζωή των ανθρώπων. Τι συμβαίνει στην κοινωνία. Οταν ήμουν μικρός, έβλεπα φιλμ με την Εστερ Γουίλιαμς κι ήταν παραδείσια η εικόνα της Αμερικής. Οταν πήγα, είδα ότι υπήρχαν πράγματα που δεν τα ξέραμε. Αυτός είναι ο ρόλος που παίζει ο πολιτικός κινηματογράφος».
Ετσι απλά ο Κώστας Γαβράς ορίζει σήμερα το πολιτικό σινεμά. Και αποκαλύπτει στην καινούργια του ταινία «Το κεφάλαιο» («Le Capital») -τι άλλο;- τον κόσμο του διεθνούς οικονομικού συστήματος, των τραπεζών και των ανώτατων στελεχών τους. Το ομώνυμο μυθιστόρημα του Στεφάν Οσμόντ, πρώην τροτσκιστή και στη συνέχεια ανώτερου διοικητικού τραπεζικού στελέχους, και η φράση στελέχους της Goldman Sacks «μαζεύουμε χρήματα από τους φτωχούς γιατί είναι πιο πολλοί και τα δίνουμε στους πλούσιους» τον ώθησαν να την γυρίσει… Βγαίνει στις ελληνικές αίθουσες στις 17 Ιανουαρίου από την Odeon. Πολιτική κι επίκαιρη, παρακολουθεί τον εσωτερικό κόσμο μιας από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες και τον τρόπο που ένα στέλεχος ανεβαίνει στην κορυφή της ιεραρχίας. «Ως σύγχρονος Ρομπέν των Δασών των πλουσίων», κερδίζει για τους τραπεζίτες εις βάρος των πολλών.
Ο Κώστας Γαβράς διάβασε για τη διεθνή οικονομική κατάσταση, επισκέφτηκε τράπεζες, έφαγε με τραπεζίτες και διαπίστωσε ότι «είναι γοητευτικοί άνθρωποι, μορφωμένοι, ευγενείς, που όμως έχουν ένα σκοτεινό μέρος, εκείνο των επιχειρήσεων, το οποίο δεν παραδέχονται». Αυτά κι άλλα πολλά έλεγε για περισσότερο από μιάμιση ώρα στην κατάμεστη αίθουσα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, το βράδυ της Τρίτης 8 Ιανουαρίου, όπου πραγματοποιήθηκε ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Πολιτική και κινηματογράφος» με συντονίστρια τη δημοσιογράφο Τίνα Μανδηλαρά.
Σε λίγες ημέρες θα γιορτάσει τα 80 χρόνια του και η Ταινιοθήκη της Ελλάδος ετοιμάζει αναδρομικό αφιέρωμα με 16 από τις 17 ταινίες του, συζητήσεις, massterclass σε συνεργασία με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και την παρουσία του ίδιου του σκηνοθέτη.
Με απόλυτη συνέπεια στο έργο του, ο Κώστας Γαβράς, σημαντικός εκπρόσωπος της πολιτικής ταινίας από το 1969, όταν μέσω του βραβευμένου με Οσκαρ «Ζ» έστρεψε τη διεθνή κοινή γνώμη κατά της χούντας των συνταγματαρχών, σήμερα κοιτάζει στην καρδιά του συστήματος και δείχνει ευθέως τις τράπεζες και τους αδίστακτους κυριολεκτικά τραπεζίτες, οι οποίοι με ευκολία ξηλώνουν τις ζωές των ανθρώπων. «Οι πολιτικοί σήμερα έχασαν την εξουσία, ανήκει πλέον στην οικονομία, κι αυτό είναι μια αλήθεια για όλο τον κόσμο. Υπάρχουν γεωγραφικά σύνορα αλλά όχι και οικονομικά», είπε. Η ικανότητά του να παρατηρεί τον κόσμο γύρω του αποτυπώθηκε στο «Τσεκούρι» του 2009, τότε που ξεκινούσαν οι μαζικές απολύσεις εργατών αλλά και μεγαλοστελεχών. «Αρνούμαι το προφητικός», είπε, «απλά διαβάζω βιβλία, εφημερίδες, παρατηρώ τον κόσμο και είδα τι πρόκειται να συμβεί». Κι αυτό τελικά συνέβη στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, «με την ανεργία να φτάνει σήμερα στην Ισπανία στο 20-25%. Αλλά και στη Γαλλία έχουμε το ίδιο πρόβλημα με 2,5–3 εκατ. ανέργους και κανείς δεν ξέρει πού θα σταματήσει. Μόνο που στη Γαλλία οι ομαδικές απολύσεις γίνονται με τον τίτλο του «κοινωνικού προγραμματισμού». Σαν να δίνεται κάποιο δώρο δηλαδή».
Οσο για το διεθνές φαινόμενο ανώτερα οικονομικά στελέχη τραπεζών ή επιχειρήσεων να γίνονται ακόμα και πρωθυπουργοί κρατών, είπε: «Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Μόνο που είναι οικονομικός – τα όπλα κοστίζουν ακριβά. Σήμερα δεν υπάρχουν κράτη–φίλοι, αλλά κράτη με συμφέροντα. Ο πόλεμος είναι εμφύλιος και παγκόσμιος, είμαι πεπεισμένος».
Φυσικά και ο κινηματογράφος ή μια ταινία δεν μπορούν να φέρουν τη λύση ή ν' αλλάξουν τον κόσμο. «Τις λύσεις πρέπει να τις περιμένουμε από τους πολιτικούς. Και ειδικά εδώ στην Ελλάδα το θέμα είναι ποιους πολιτικούς ψηφίζουμε. Ο κινηματογράφος άλλαξε τον κόσμο τα τελευταία 110 χρόνια, δείχνοντας πώς ζουν οι άλλοι άνθρωποι γύρω μας. Δεν κάνει πολιτικό κήρυγμα, ούτε πανεπιστήμιο είναι. Θέαμα είναι κυρίως».
Αν και κατά τη διάρκεια της ομιλίας του αποκάλεσε «ποιητική την έννοια της δημοκρατίας σήμερα», στη συνέχεια δήλωσε: «Φυσικά και πιστεύω ακόμα στη δημοκρατία, έχετε άλλη πρόταση; Πρέπει ο καθένας να κάνει οτιδήποτε για να επικρατήσει. Αλλη λύση δεν υπάρχει». Μαζί με την αντίσταση, φυσικά. «Πιστεύω ότι η αντίσταση είναι απαραίτητη».
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης θυμήθηκε τους Ελληνες συναδέλφους του, που «δεν έχουν τα πράγματα όπως τα ονειρεύονται» καθώς η υποστήριξη του κράτους προς το σινεμά χωλαίνει επί δεκαετίες με μικρές επουλώσεις. Αναφέρθηκε και στον Θόδωρο Αγγελόπουλο. «Επαιξε τεράστιο ρόλο στη διάδοση του ελληνικού κινηματογράφου διεθνώς. Εκανε καταπληκτική δουλειά, με συγκινεί το ταλέντο του κι ο κινηματογραφικός κόσμος που δημιούργησε. Τρέφω θαυμασμό για το έργο του Θόδωρου».
