Της Βασιλικής Τζεβελέκου
Σημαντική επέτειος για την ιστορία του νεότερου ελληνικού πνεύματος είναι η 29η Απριλίου του 2013. Συμπληρώνονται εκατόν πενήντα χρόνια από τη γέννηση του Κωσταντίνου Π. Καβάφη (1863). Και, ως γνωστόν, η μοίρα θέλησε να κλείσει τη ζωή του ο ποιητής, «ο ακριβέστερος εξόριστος άρχοντας του ελληνικού λόγου», την ημέρα των γενεθλίων των εβδομήντα χρόνων του. Στην Αλεξάνδρεια το 1933. «Πέρασε στον κύκλο της αιωνιότητας: έγινε, οριστικά, ο Καβάφης», έγραφε ο Γ.Π. Σαββίδης.
Το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού αποφάσισε ν' ανακηρύξει το 2013 «Ετος Κ.Π. Καβάφη». Λογικό. Πανεπιστήμια, έδρες όπου διδάσκεται ο Καβάφης όπως του Μίσιγκαν, φορείς, ιδρύματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ετοιμάζονται με συγκεκριμένες δράσεις για την επέτειο, γνωστή σε όλους εννοείται.
Κοτζάμ ελληνικό υπουργείο δεν θα έπραττε το αυτονόητο; Τι σημαίνει, όμως, επέτειος για έναν ποιητή οικουμενικό σύμβολο; Μήπως μια ευκαιρία για την προβολή του έργου του διεθνώς και ταυτόχρονα την προβολή της χώρας; Μήπως συγκεκριμένες δράσεις, οργανωμένες προσκλήσεις προς ενδιαφερόμενους αλλά και άνοιγμα προς τη νεολαία με τη χρήση του Διαδικτύου και των νέων μέσων του; Και μήπως αυτά έπρεπε να προετοιμάζονται σε βάθος χρόνου και όχι τελευταία στιγμή;
Η ποίηση του Κ.Π. Καβάφη διαπερνά γενιές και γενιές από την Ευρώπη ώς τη Λατινική Αμερική και τις ισπανόφωνες χώρες, όπου είναι ευρέως διαδεδομένη. Είναι διαχρονική και παγκόσμια. Φρέσκια, σημερινή, απόλυτα γοητευτική. Τις δεκαετίες του 1940 και του 1950, ο Καβάφης «κυκλοφορούσε στην Ελλάδα χειρόγραφος μεταξύ των ερωτευμένων και των εραστών».
Ποιήματα του δημοσιεύονταν σε περιοδικά, εφημερίδες, ενισχύοντας τον μύθο του. Ακόμα δεν είχαν τυπωθεί σε μορφή βιβλίου εκτός από την πρώτη έκδοση του 1935, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του ποιητή, από τον Τάκη Καλμούχο και τη Ρίτα Σεγκοπούλου. Το 1963 είχαμε την πρώτη τυποποιημένη έκδοση των ποιημάτων του Κ.Π. Καβάφη από τις εκδόσεις «Ικαρος» σε επιμέλεια Γ.Π. Σαββίδη, που επέτρεψε να γίνει γνωστή η ποίησή του στο ευρύ κοινό.
Μ. Σαββίδης: «Χρυσή ευκαιρία»
«Την προηγούμενη μεγάλη επέτειο από τα 100 χρόνια της γέννησή του, το 1963, κυκλοφόρησαν τα ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη σε μια προσιτή έκδοση κι έγιναν κτήμα του ελληνικού λαού. Η ποίησή του ξεπερνάει την εποχή της, έχει αμεσότητα και διαχρονικότητα. Μέσα στα 154 ποιήματά του κατόρθωσε να μας δώσει έναν κώδικα ζωής. Κάτι που δεν έχει κατορθώσει, κανένας άλλος ποιητής», μας λέει ο Μανόλης Σαββίδης.
«Ο Καβάφης είναι εθνικό κεφάλαιο. Κάτι που δεν μπορούσαμε να πούμε πριν 50 χρόνια, το 1963. Ακόμα δεν ήμασταν έτοιμοι να καταλάβουμε την αξία του, εκτός από τον Δημαρά και ορισμένους άλλους. Τώρα όμως είναι μια χρυσή ευκαιρία να το πράξουμε», συνεχίζει ο φιλόλογος, διευθυντής του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού, ο οποίος πριν από δύο μήνες παρέδωσε το Αρχείο Καβάφη -το κληρονόμησε από τον πατέρα του Γ.Π.Σαββίδη- στο Ιδρυμα Ωνάση.
Μοναδική περίπτωση στα ελληνικά γράμματα, το Αρχείο Καβάφη, το οποίο οργάνωσε ο ίδιος ο Αλεξανδρινός ποιητής, περιλαμβάνει ανυπολόγιστης αξίας χειρόγραφά και προσωπικά αντικείμενα. Στόχος του Ιδρύματος είναι το αρχείο να αποτελέσει σημείο αναφοράς και ανοιχτής πρόσβασης για το ευρύ κοινό και να υποστηρίξει τον διεθνή χαρακτήρα της ποίησης και της προσωπικότητας του Καβάφη.
Αφροδίτη Παναγιωτάκου: «Το 2103 θα τελειώσει, το Αρχείο Καβάφη όχι»
Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ένας εκ των δορυφόρων του Ιδρύματος Ωνάση, έχει ξεκινήσει ήδη την προετοιμασία μιας σειράς δράσεων για το επετειακό έτος, που θα τιμούν και θα υπογραμμίζουν τη διεθνή εμβέλεια του έργου, τη φιλοσοφική και ποιητική του σχέση με την εποχή μας.
«Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να αποκαλύψω συγκεκριμένες δράσεις. Δεν είμαστε πάντως στη λογική να ξεκινάμε συνεχείς εορτασμούς από τον Ιανουάριο. Το 2013 θα τελειώσει γρήγορα, όχι όμως και το Αρχείο Καβάφη. Αυτό που κάνουμε είναι ν' ασχολούμαστε με τη συνολική αξιοποίηση του Αρχείου.
Δεν θεωρούμε ότι προέχει η δημιουργία ενός μουσείου με χειρόγραφα και προσωπικά αντικείμενα. Αυτό έχει συναισθηματική αξία, σχεδόν φετιχιστική. Θέλουμε να κινηθούμε πέρα από αυτό», μας λέει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, εκτελεστική υποδιευθύντρια/διευθύντρια επικοινωνίας και marketing της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.
«Προβάλλοντας το έργο του Καβάφη στο διηνεκές, που του αξίζει, προβάλλεται η χώρα κι ένα κομμάτι της νεότερης ιστορίας. Στην Ελλάδα έχουμε την ευχή και την κατάρα ν' ασχολούμαστε με την αρχαιότητα και το Βυζάντιο. Ο Καβάφης αφορά το νεότερο ελληνικό πνεύμα. Μας ενδιαφέρει να δούμε το αρχείο μέσα από το πρίσμα της εκπαίδευσης. Να το καταστήσουμε γοητευτικό, προσιτό και ενδιαφέρον σε διαφορετικές ομάδες κοινού, όπου κι αν αυτές βρίσκονται.
Το αρχείο Καβάφη είναι διεθνούς ενδιαφέροντος, δεν είναι τοπικό ζήτημα. Το εστιάζουμε στον ψηφιακό κόσμο, από εκεί θέλουμε να ξεκινήσουμε κι από τις ηλικίες που ασχολούνται με το Διαδίκτυο και είναι πολύ γοητευτικές. Συνεργαζόμαστε με τους πιο σπουδαίους φορείς της ψηφιακής εποχής για να δημιουργήσουμε διαφορετικές πλατφόρμες για διαφορετικά κοινά.
Η αποστολή μας είναι πραγματικά εκπαιδευτική. Θα ασχολείται με την προβολή του έργου μέσα από δρόμους και τρόπους που θα μας επιτρέψουν να δημιουργήσουμε νέα κοινά. Συνομιλούμε και με ξένους φορείς και πανεπιστήμια», καταλήγει η κ. Παναγιωτάκου.
Από πλευράς ΥΠΑΙΘΠΑ, τον κεντρικό σχεδιασμό του προγράμματος δράσεων έχουν η γεν. δ/νση Σύγχρονου Πολιτισμού και η διεύθυνση Γραμμάτων, με την οποία δεν στάθηκε εφικτό να μιλήσουμε.
Ο βασικός, πάντως, φορέας που, σύμφωνα με την ανακοίνωση, θα συνεργαστεί με το υπουργείο, δηλαδή το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), είναι ακέφαλος. Ενώ με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών το υπουργείο δεν έχει έρθει σε οποιαδήποτε συνεννόηση. Διαδικασίες που μάλλον θα έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί ώστε να ξεκινήσει η άμεση υλοποίηση ενός ουσιαστικού εορτασμού του Ετους Καβάφη. Μένει να το δούμε.
