«Η Νάνσι Λάντσα είναι ένας αποδιοπομπαίος τράγος. Μια 52χρονη γυναίκα που έσφυζε από ζωή` σκοτώθηκε στο Κονέκτικατ. Ο θάνατός της θα μπορούσε να έχει αξιωθεί τουλάχιστον ένα καταραμένο χτύπημα καμπάνας».
Μ' αυτά τα οργισμένα λόγια τελειώνει ένα ενδιαφέρον κείμενο που δημοσίευσε στην «Γκάρντιαν» (23/12) η διάσημη συγγραφέας Λάιονελ Σράιβερ. Είναι μια θαρραλέα υπεράσπιση της μητέρας του δολοφόνου του Σάντι Χουκ, που, όπως γράφει, «σπιλώθηκε με αισχρό τρόπο, ενώ οι άλλοι 26 νεκροί είχαν τον θρήνο που δικαιούνταν».
Επρεπε να το περιμένουμε. Με μια έννοια σαν να άργησε και λίγο να αντιδράσει η Λάιονελ Σράιβερ στη σφαγή των νηπίων του δημοτικού. Η Αμερικανίδα συγγραφέας του περίφημου μυθιστορήματος «Πρέπει να μιλήσουμε για τον Κέβιν» (εκδόσεις Μεταίχμιο), που της χάρισε το 2005 το βραβείο Orange και έγινε και μια πολύ δυνατή ταινία από τη Λιν Ράμσεϊ (2011) με τους Τίλντα Σουΐντον, Εζρα Μίλερ και Τζον Σι Ράιλι, είναι ίσως η πιο ενδεδειγμένη να αναλάβει την υπεράσπιση της Νάνσι Λάντσα, μητέρας του 20χρονου Ανταμ, δράστη του μακελειού.
Ακριβώς μια τέτοια γυναίκα είναι και η δική της μυθιστορηματική ηρωίδα, η Ιβα Κατσαντουριάν, μητέρα ενός έφηβου κίλερ, του σατανικού Κέβιν, που εισβάλλει στο σχολείο του και δολοφονεί με… τόξο και βέλη εφτά συμμαθητές του, μια καθηγήτρια κι έναν υπάλληλο. Στο τολμηρό της μυθιστόρημα η Σράιβερ δίνει τον λόγο στην ίδια την Ιβα.
Αρνείται να τη ρίξει στον λάκκο με τα φίδια. Οσο ανεπαρκής και απόμακρη μητέρα κι αν υπήρξε, όσο ευθύνη κι αν έχει για τον αρρωστημένο και γεμάτο μίσος γιο της, το βιβλίο βάζει το ερώτημα: μήπως, τελικά, ένα παιδί μπορεί να φέρει μέσα του το κακό, άσχετα με την ανωριμότητα και τη βλαπτική επίδραση του οικογενειακού του περιβάλλοντος;
Τα ίδια πάνω κάτω ερωτήματα βάζει και με το άρθρο της στην «Γκάρντιαν» η Σράιβερ. Μόνο που αυτή τη φορά πατάει ή προσπαθεί να πατήσει σε πραγματικά γεγονότα και να υπερασπιστεί μια γυναίκα με σάρκα και οστά.
«Σύμφωνα με το σενάριο που αναπτύσσεται η Νάνσι Λάντσα δεν αξίζει τα δάκρυά μας», γράφει. «Ολοι, έμμεσα ή άμεσα, την ενοχοποιούμε για το μυστηριώδες καταστροφικό ξέσπασμα του Ανταμ, μόνο και μόνο επειδή διατηρούσε στο σπίτι της πέντε όπλα. Απευθυνόμενος στη συντετριμμένη από θλίψη κοινότητα του Σάντι Χουκ, ο πρόεδρος Ομπάμα διάβασε τα ονόματα των θυμάτων τού Ανταμ Λάντσα. Και τα 26. Τη μέρα που έκλεισε μία εβδομάδα από τη δεύτερη πιο φονική επίθεση σε σχολείο στην ιστορία της Αμερικής οι καμπάνες χτύπησαν σε όλη τη χώρα. Είκοσι έξι φορές.
Αλλά ακόμα κι αν παραλείψουμε την αυτοκτονία του, τα θύματα του ακατανόητου δολοφόνου ήταν 27. Το αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι πια και τόσο χάλια, ώστε ούτε ο ίδιος ο πρόεδρος να μην ξέρει να μετρήσει. Το θύμα που διακριτικά σβήνουμε είναι ο πρώτος και χωρίς αμφιβολία ο κύριος στόχος του Ανταμ: η μητέρα του, που πυροβολήθηκε τέσσερις φορές στο κεφάλι ενώ βρισκόταν στο κρεβάτι της. Κι όμως, κανείς δεν θρήνησε γι' αυτήν τη γυναίκα. Στην κηδεία της παραβρέθηκαν ελάχιστοι συγγενείς. Ενα tweet εκφράζει απόλυτα τα αισθήματα γι' αυτήν: «RIP, αλλά φταίει».
Μυστήριο και προκαταλήψεις
Στη συνέχεια η Σράιβερ υπογραμμίζει τα ελάχιστα στοιχεία που υπάρχουν για τον Ανταμ. Το γεγονός πως μέχρι σήμερα καμιά σίγουρη διάγνωση για την ψυχική του υγεία δεν έχει αναφερθεί, εκτός από ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για σύνδρομο Ασπέρτζερ, «μια ελαφριά μορφή αυτισμού, που δεν σχετίζεται με βία».
Το ότι ο 20χρονος δεν είχε στο παρελθόν εκδηλώσει προδιάθεση σε βία ή προκαλέσει έστω και το ελάχιστο επεισόδιο στο σχολείο ή αλλού. «Κανένας δεν υποστηρίζει ότι υπήρξαν προειδοποιητικά σημάδια», γράφει η Σράιβερ. «Πριν από εκείνη τη φρικτή Παρασκευή, ο Ανταμ δεν θα φαινόταν πιο επικίνδυνος από οποιονδήποτε άλλο δειλό, ήσυχο νεαρό».
Αμφισβητεί ακόμα και τις ιστορίες που θέλουν τη Νάνσι Λάντσα να παίρνει μαζί τους γιους της σε ασκήσεις σκοποβολής, ενώ τα όσα έχουν γραφτεί για τον χαρακτήρα της (μοναχική, πεισματάρα, χωρίς κοινωνικότητα), τη ζωή της (τεράστιο σπίτι, πλούσια διατροφή) και τις απόψεις της (φοβόταν την οικονομική καταστροφή και μάζευε όπλα και τρόφιμα), τα θεωρεί γελοιότητες που συχνά προέρχονται από προκατειλημμένους ανθρώπους, όπως την πρώην κουνιάδα της.
Και τα όπλα που μάζευε; Στο σημείο αυτό η Αμερικανίδα Σράιβερ (που ζει, πάντως, στο Λονδίνο) ζητάει να ξεχάσουμε για λίγο «την ευρωπαϊκή μας απέχθεια για την οπλοκατοχή» και να αναλογιστούμε ότι στις ΗΠΑ «γύρω στα 270 εκατομμύρια όπλα βρίσκονται νόμιμα σε χέρια πολιτών». «Προφανώς ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχει οικογένεια, αγόρια σε ηλικία κολεγίου, που ζουν ακόμα στο σπίτι», γράφει. «Ολοι ξέρουν το ρίσκο που αντιμετωπίζουν, ότι τα όπλα τους μπορεί να χρησιμοποιηθούν με φρικτά αποτελέσματα. Τους αξίζει, όμως, να πεθάνουν; Είναι όλοι ένοχοι;»
Ενα δεν κάνει η Σράιβερ. Δεν βάζει τις φωνές στον Ομπάμα για να προχωρήσει σε μια πιο αυστηρή νομοθεσία. Μια μόνο φρασούλα έχει. «Καμία διαφωνία. Ας ξεκινήσει ο διάλογος για τον έλεγχο των όπλων». Ο δικός της στόχος ήταν άλλος. Να μας κάνει να δούμε τη Νάνσι Λάντσα κάτω από πιο δίκαιο φως. Τα κατάφερε;
Επιμ: Β. Γεωργ.
