Αποστολή: Ρωσία – Του Αρη Χατζηστεφάνου

Και δεν είχαν άδικο. Λίγα χρόνια αργότερα οι κόκκινες σημαίες του αμερικανικού ταχυφαγείου υψώνονταν δίπλα στα μνημεία του Λένιν, καθώς ο Γέλτσιν παρέδιδε τα κλειδιά μιας πρώην υπερδύναμης στη Δύση.

Σήμερα αρκετά από τα McDonald’s της Μόσχας έχουν ένα μεγάλο λουκέτο στην κεντρική τους είσοδο. Με πρόσχημα διάφορες παραβάσεις του υγειονομικού κώδικα ο Πούτιν φρόντισε να κλείσει ορισμένα από τα «σύμβολα» της αμερικανικής ηγεμονίας σαν μια συμβολική απάντηση στις κυρώσεις που επέβαλαν στη χώρα οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. για την Ουκρανία.

Ο αναλυτής των New York Times, Τόμας Φρίντμαν, είχε υποστηρίξει κάποτε ότι δύο χώρες που έχουν McDonald’s δεν πρόκειται ποτέ να βρεθούν σε εμπόλεμη κατάσταση. Ισορροπώντας, άτσαλα, ανάμεσα στις θεωρίες του Φράνσις Φουκουγιάμα για το τέλος της Ιστορίας και του Σάμουελ Χάντινγκτον για τη σύγκρουση των πολιτισμών ο Φρίντμαν προσπαθούσε να δημιουργήσει το δικό του εγχειρίδιο διεθνών σχέσεων για… νεοφιλελεύθερους. Ευτυχώς για τις σημερινές ισορροπίες δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη οι θεωρίες του Φρίντμαν αποδείχθηκαν εξίσου αστείες με αυτές του Φουκουγιάμα και του Χάντινγκτον. Η αμερικανική εισβολή στον Παναμά και οι ΝΑΤΟϊκοί βομβαρδισμοί στη Σερβία είχαν καταρρίψει από πολύ νωρίς τα φιλελεύθερα ευχολόγια του Αμερικανού αρθρογράφου.

Τα λουκέτα στα McDonald’s όμως δεν είναι η μοναδική εικόνα που καταρρίπτει βεβαιότητες δεκαετιών για τη σύγχρονη ιστορία της Ρωσίας. Το πρώτο βράδυ της αποστολής μας στη Ρωσία βρεθήκαμε αντιμέτωποι με ισχυρές δόσεις πολιτικού σουρεαλισμού. Σε ένα κλαμπ της Μόσχας το ιταλικό συγκρότημα Banda Bassotti έδινε την πρώτη του συναυλία πριν αναχωρήσει για τα σύνορα της Ουκρανίας μαζί με ομάδες ακτιβιστών από την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Το «αντιφασιστικό καραβάνι» που τους ακολουθεί θα επισκεφθεί τις επόμενες ημέρες καταυλισμούς Ουκρανών προσφύγων στη Ρωσία και θα επιχειρήσει να στείλει ένα μουσικό μήνυμα αλληλεγγύης στους εξεγερμένους πληθυσμούς της Νοτιοανατολικής Ουκρανίας που μάχονται τη φιλοφασιστική κυβέρνηση του Κιέβου.

Σε εκείνη την πρώτη συναυλία όμως η αίθουσα ξεχείλιζε από συμβολισμούς. Πριν εμφανιστεί το συγκρότημα μια ομάδα «κουκουλοφόρων» έστησε στη σκηνή μια μεγάλη σημαία με έναν δικέφαλο αετό. Ηταν η σημαία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ, μιας από τις δύο αυτοανακηρυχθείσες Δημοκρατίες στην περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας που οι Ρώσοι αποκαλούν πλέον Νοβοροσία. Λίγο αργότερα τα μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας σήκωσαν το δικό τους πανό με αναφορές στον Παύλο Φύσσα αλλά και τα θύματα των ναζιστικών επιθέσεων στο εργατικό κέντρο της Οδησσού. Και αμέσως μετά οι Banda Bassotti άρχισαν να τραγουδούν ιταλικά αντάρτικα και τη «διεθνή» σε ρυθμούς ska-punk, ενώ από κάτω κυμάτιζαν σημαίες από την Παλαιστίνη, τη χώρα των Βάσκων αλλά και ένα μεγάλο σφυροδρέπανο. Και όλα αυτά καταγράφονταν από τα συνεργεία των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης της Ρωσίας που παρακολουθούσαν με δέος αυτή την αλλόκοτη μεσογειακή παρέα.

Το αντιφασιστικό πνεύμα ένωνε ανθρώπους και ιδέες που σε άλλες περιπτώσεις θα βρίσκονταν σε ανοιχτή σύγκρουση. Τα σύμβολα της Αριστεράς μπλέκονταν με τα λάβαρα τοπικών εθνικισμών και σημερινών ή παλαιότερων εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων – και όλα αυτά στη σκιά μιας γεωπολιτικής σύγκρουσης που αναβιώνει τον Ψυχρό Πόλεμο μεταξύ της Ουάσινγκτον και της Μόσχας.

Κι όμως αυτό το σημειολογικό κομφούζιο που επικρατούσε στη συναυλία των Banda Bassotti είναι ίσως ενδεικτικό των τάσεων που χαρακτηρίζουν τους τελευταίους μήνες τις εξελίξεις στη νοτιοανατολική Ουκρανία. Ενα μείγμα αντιφασισμού με παράλληλη αμφισβήτηση της νεοφιλελεύθερης προοπτικής που υποσχόταν η Ε.Ε., συνδέεται με εθνικιστικά αλλά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά των κατοίκων της νοτιοανατολικής Ουκρανίας αλλά και ενόπλους που έχουν πολεμήσει για τη Ρωσία στην Τσετσενία και σε άλλες περιοχές. Προφανώς κανείς δεν θα μπορούσε να αναμένει ιδεολογική καθαρότητα εν μέσω πολεμικών συγκρούσεων που έχουν αφήσει πίσω τους ερείπια και χιλιάδες νεκρούς. Και μόνον η αναφορά όμως σε «λαϊκές δημοκρατίες» ήταν αρκετή για να προσελκύσει το ενδιαφέρον κινημάτων και αναλυτών από ολόκληρο τον πλανήτη. Για τον Μπόρις Καγκαρλίτσκι, έναν από τους σημαντικότερους μαρξιστές κοινωνιολόγους και συγγραφείς της Ρωσίας, οι αντάρτες της ανατολικής Ουκρανίας διέρχονται μια φάση πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης. «Δεν μπορούμε να πούμε ότι μάχονται για μια σοσιαλιστική δημοκρατία», εξηγούσε πρόσφατα ο ίδιος, «αλλά για μια κοινωνική δημοκρατία» η οποία αμφισβητεί τις νεοφιλελεύθερες επιλογές του Κιέβου. Για άλλους αναλυτές, το πνεύμα της κοινωνικής αλλαγής συνθλίβεται ανάμεσα στα τοπικά και διεθνή συμφέροντα. «Ακόμη και οι αναφορές σε λαϊκές δημοκρατίες», μου είπε ένα ξένος δημοσιογράφος με θητεία 25 χρόνων στη Μόσχα, «μοιάζει βγαλμένη από κάποιο εγχειρίδιο δημιουργίας κρατών της πρώην Σοβιετικής Ενωσης».

Η αλήθεια αλλά και η ψύχραιμη πολιτική ανάλυση είναι, όπως λένε, το πρώτο θύμα των πολεμικών αναμετρήσεων. Η βία του πολέμου όμως έχει λειτουργήσει πολλές φορές σαν μαμή της Ιστορίας επιτρέποντας σε πολιτικά κινήματα που έμοιαζαν ουτοπικά να έρθουν στο προσκήνιο. Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές το αντιφασιστικό καραβάνι με τους Banda Bassotti αναχωρούσε από τη Μόσχα με προορισμό την περιοχή του Ροστόβ, στα σύνορα με την Ουκρανία. Και ίσως η εικόνα μας για τη σύνθετη πραγματικότητα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ να ξεκαθάριζε όσο πλησιάζαμε τα σύνορα με της Ουκρανίας. Η συνέχεια αναμένεται συναρπαστική…

…………………………………………

Info

Διαβάστε

H ουκρανική εξέγερση απέναντι στο ΝΑΤΟ, τους νεοφιλελεύθερους και τους ολιγάρχες

Μια συναρπαστική συνέντευξη του Μπόρις Καγκαρλίτσκι στην ηλεκτρονική έκδοση Counterfire για όλες τις εξελίξεις στην Ουκρανία.

Ακούστε

Banda Bassotti

Το ιταλικό συγκρότημα που είχε την πρωτοβουλία για το αντιφασιστικό καραβάνι ενίσχυσης των εξεγερμένων της νοτιοανατολικής Ουκρανίας.