Της Βένας Γεωργακοπούλου
Ο Μαρκ Γκαστίν δεν ανήκει στους ντοκιμενταρίστες, που επιβάλλουν τη γνώμη τους και παριστάνουν τους κήνσορες. Οταν, λοιπόν, ο έμπειρος και βραβευμένος σκηνοθέτης («Θέμις», «Μασσαλία, μακρινή κόρη») αποφάσισε, παραμονές των εκλογών της 6ης Μαΐου 2012, να καταγράψει τις ιδιαίτερες, πρωτόγνωρες και ιστορικές εκείνες στιγμές για τη χώρα, πήρε μια απόφαση.
«Ηθελα να θέσω ερωτήματα και όχι να δώσω απαντήσεις. Να αφήσουμε τον θεατή να κρίνει μόνος του». Και εξηγεί το αυτονόητο. «Αυτή είναι η δεοντολογία του ντοκιμαντέρ». Μακάρι να είχαν τις ίδιες αρχές και κάμποσοι ντοκιμενταρίστες-δημοσιογράφοι, σταρ της ελληνικής τηλεόρασης.
Αυτή τη φορά ο Γκαστίν κράτησε για τον εαυτό του τον ρόλου του «μαέστρου» και παραγωγού μιας εντελώς ανεξάρτητης ταινίας (η ΕΡΤ αργούσε πολύ να την εγκρίνει). Είχε, φυσικά, ο ίδιος την επιμέλεια της σκηνοθεσίας, αλλά παρέδωσε τις κάμερες σε πέντε άλλους: Κατερίνα Πατρώνη, Χάρη Ραφτογιάννη, Χριστόφορο Γεωργούτσο, Νικολία Αποστόλου και Γιάννη Μισουρίδη.
Κι αυτοί ακολούθησαν από πολύ κοντά, βήμα βήμα, την προεκλογική εκστρατεία τεσσάρων υποψήφιων βουλευτών: του Νίκου Κωστόπουλου από τη Νέα Δημοκρατία, του Γιάννη Ραγκούση από το ΠΑΣΟΚ, της Ρένας Δούρου από τον ΣΥΡΙΖΑ και του Ηλία Παναγιώταρου απο τη Χρυσή Αυγή. Προσοχή. Χωρίς σχόλια και συνεντεύξεις. Γεννήθηκε, έτσι, το πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ «Δημοκρατία, ο δρόμος τού σταυρού».
Η πρώτη αυθόρμητη δημοσιογραφική μας απορία είναι εύλογη. «Μα τον Παναγιώταρο;». «Το σκεφτήκαμε πολύ πριν το αποφασίσουμε», παραδέχεται ο Μαρκ Γκαστίν. «Την εποχή εκείνη η Χρυσή Αυγή δεν είχε, όμως, τη σημερινή, καθημερινή δημοσιότητα. Καταλήξαμε ότι δεν φτάνει να την καταγγέλλουμε, ότι οι εικόνες έχουν τη δική τους δύναμη. Και, άλλωστε, υπάρχουν και μερικές ενοχλητικές σκηνές».
Ο βοηθός, πάντως, του Παναγιώταρου, που είδε το ντοκιμαντέρ ολοκληρωμένο (για τον βουλευτή δεν ξέρουμε), δεν εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του. Ολοι οι πρωταγωνιστές το είδαν. Οι απλοί Αθηναίοι θα έχουν απόψε την ευκαιρία να το δουν στο Γαλλικό Ινστιτούτο (8.30 μ.μ.) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Κινηματογράφος και Πραγματικότητα».
Η κάμερα εισβάλλει σχεδόν παντού. Σε γραφεία, μίτινγκ, συναντήσεις με ψηφοφόρους, περισσότερο σε σπίτια, παρά σε μεγάλες, όπως παλιά, ανοιχτές προεκλογικές συγκεντρώσεις. Φτάνει μέχρι την ορκωμοσία δύο από υποψηφίων στη Βουλή.
«Περισσότερο απ' όλα μας ενδιέφερε η επαφή των τεσσάρων υποψηφίων με τον κόσμο», τονίζει ο Μαρκ Γκαστίν. «Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι η ουσία και το κέρδος από το ντοκιμαντέρ, που θα το χαρακτήριζα μια ηθογραφία της πολιτικής μας ζωής. Γιατί πρώτη φορά σε προεκλογική περίοδο είχαν οι ψηφοφόροι αυτή την αρνητική, επιθετική στάση απέναντι στους πολιτικούς.
Βλέπουμε τον Γιάννη Ραγκούση, για παράδειγμα, να “τ' ακούει” από ψηφοφόρους του. Παρακολουθούμε οργισμένες, αλλά και υψηλού επιπέδου πολιτικές κουβέντες σε μικρές μαζώξεις, τέτοιες που σπάνια έχουμε την τύχη να βλέπουμε στην τηλεόραση».
Και τα γιαούρτια; Και οι πιο ακραίες εκδηλώσεις; «Υπάρχουν κι αυτά. Είναι, αν θέλετε, η άλλη όψη της πολιτικής αντιπαράθεσης, αυτή που δεν εκφράζει ολοκληρωμένο λόγο», απαντά ο σκηνοθέτης. Και χαμογελώντας αναφέρεται και σε μια άλλη σκηνή, όπου ένας ψηφοφόρος της Ν.Δ. ζητά μπροστά στην κάμερα ένα ρουσφέτι.
Μια ακόμα απορία. Γιατί απουσιάζει η ΔΗΜΑΡ από την ταινία; Κρίμα κι άδικο. Ο Μαρκ Γκαστίν υποστηρίζει ότι υπήρχε πρόβλημα οικονομίας χρόνου. Και επιπλέον προτίμησαν να επικεντρωθούν στα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας, που έχαναν τη δύναμή τους, και στα δύο νέα κόμματα, που αντίθετα αναδύονταν ορμητικά στο προσκήνιο.
Η τόσο διαφορετική, κινηματογραφική καταγραφή των εκλογών του Μαΐου θα έπρεπε να βγει στις αίθουσες. Ο Μαρκ Γκαστίν συζητά ήδη με διανομέα.
Info: Το μοντάζ είναι του Χρόνη Θεοχάρη. Γαλλικό Ινστιτούτο: Σίνα 31. Το τρέιλερ της ταινίας στο http://youtube/CWeE15I2RbE
