Της Βένας Γεωργακοπούλου
Ο ίδιος έλεγε: «Ορισμένοι φωτογράφοι κάνουν τέχνη' εγώ είμαι απλώς ένας μισθωμένος εκτελεστής». Οι άλλοι τού απαντούσαν ότι επαναπροσδιόρισε τη φωτογραφία μόδας. Ο ίδιος έλεγε: «Λατρεύω τη χυδαιότητα, με έλκει αφάνταστα η κακογουστιά». Οι άλλοι έβλεπαν στο έργο του την ομορφιά, τον αισθησιασμό, το χιούμορ και τη βία, που χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων της μόδας, της πολυτέλειας, του χρήματος και της εξουσίας.
Τα παραπάνω αφορούν τον περίφημο φωτογράφο Χέλμουτ Νιούτον. Οκτώ χρόνια μετά τον θάνατό του σε ηλικία 84 χρόνων στο Λος Αντζελες, όπου παθαίνοντας καρδιακή προσβολή έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου του και χτύπησε σε τοίχο, το έργο του έρχεται σήμερα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (έως τις 3 Μαρτίου). Πρόκειται για τη μεγάλη αναδρομική έκθεση που φιλοξενήθηκε από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο του 2012 στο Grand Palais του Παρισιού. Η Αθήνα είναι η πρώτη πόλη που την υποδέχεται, αν και το στήσιμο είναι διαφορετικό.
Καλύπτει τις βασικές θεματικές της δουλειάς του: μόδα, γυμνό, πορτρέτο, σεξ. Αποδεικνύει ότι ήταν ένας καλλιτέχνης φωτογράφος, που ξεπέρασε τους περιορισμούς του μέσου του, πειραματίστηκε με θέματα και είδη και πρόσθεσε στη σύγχρονη κουλτούρα το εντελώς προσωπικό του όραμα. Η διάθεσή του να σοκάρει ήταν ο τρόπος του να αντιδράσει σ' αυτό που υπηρετούσε: τη διαφήμιση, την εκμετάλλευση του γυναικείου γυμνού, τον άκρατο καταναλωτισμό.
Στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών απλώθηκαν 196 έγχρωμες και ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τις σειρές «A gun for hire», «Fired», «Villa d' Este», «Habille/Deshabille», «Domestic nudes», καθώς και αρκετά πορτρέτα σταρ της μόδας και του θεάματος.
Ξεχωρίζουν ανάμεσά τους είκοσι μία μεγάλου μεγέθους φωτογραφίες (ξεπερνούν τα δύο μέτρα ύψος), πολλές από αυτές με γυναικεία γυμνά, που ανήκουν σε μια ενότητα που δούλευε από το 1980 μέχρι το 1993. Το ενδιαφέρον τους οφείλεται και στην εντελώς κόντρα πηγή έμπνευσης του Νιούτον: τις φωτογραφίες των αστυνομικών ταυτοτήτων των τρομοκρατών που έδρασαν στη Γερμανία το ’70, όπως τις μεγέθυνε και τις διοχέτευε στον Τύπο η αστυνομία.
Ο Χέλμουτ Νιούτον γεννήθηκε το 1920 στο Βερολίνο σε εβραϊκή οικογένεια, με το επώνυμο Newstadter. Aπέκτησε την πρώτη του φωτογραφική μηχανή σε ηλικία 12 χρόνων και στα 16 του δούλευε ως φωτογράφος.
Ο πατέρας του κλείστηκε για ένα διάστημα σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και οι γονείς του αναγκάστηκαν να καταφύγουν το 1938 στη Νότια Αμερική. Τότε ξεκίνησε και η δική του περιπέτεια ανά τον κόσμο. Πρώτα Σιγκαπούρη, μετά Αυστραλία, όπου κλείστηκε σε στρατόπεδο, δούλεψε στα χωράφια, υπηρέτησε στον στρατό και έγινε φορτηγατζής. Μετά τον πόλεμο απέκτησε τη βρετανική υπηκοότητα, άλλαξε το όνομά του σε Νιούτον, παντρεύτηκε την ηθοποιό και φωτογράφο μόδας Αλις Σπρινγκς, άνοιξε στούντιο και άρχισε να εκθέτει.
Οι φωτογραφίες του σε αυστραλιανή έκδοση της «Vogue» του χάρισαν πρόσκληση στο Λονδίνο και δωδεκάμηνο συμβόλαιο με το περιοδικό. Πριν ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του έφυγε για το Παρίσι, που τον κέρδισε ολοκληρωτικά από το 1961 και μετά. Η γαλλική «Vogue» και το «Harper’s Bazaar» έγιναν η αυτοκρατορία του, στις σελίδες τους έδειξε το προσωπικό του στιλ, τις ερωτικές, στιλιζαρισμένες, συχνά σαδομαζοχιστικές εικόνες του. Συνεργάστηκε και με το «Playboy» (περίφημες οι φωτογραφίες του με τη Ναστάζια Κίνσκι).
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε μεταξύ Μόντε Κάρλο και Λος Αντζελες. Το Βερολίνο διάλεξε, όμως, ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του, για έδρα του Helmut Newton Foundation. Σε συνεργασία με το τελευταίο διοργανώνεται η έκθεση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Η επιμέλεια ανήκει στη Μαριλένα Β. Καρρά.
Info: λεωφόρος Συγγρού 107-109. Ωρες λειτουργίας: Δευτ.-Κυρ.: 12 – 9 μ.μ. Εισιτήρια: 8 ευρώ, μειωμένα 4. Πώληση ηλεκτρονικά (www.sgt.gr), τηλεφωνικά (210-9005800) και στα εκδοτήρια. Διαδραστικές ξεναγήσεις και εργαστήρια κάθε Δευτέρα και Τρίτη (10-12).
